Go na content

Go na table of contents

Kakafutu gi a denki fu grontapu

Kakafutu gi a denki fu grontapu

„Sorgu taki nowan sma kisi unu nanga a koni fu grontapu èn nanga soso takitaki di e bedrigi sma.”​—KOL. 2:8.

SINGI: 38, 31

1. Sortu rai na apostel Paulus ben gi den Kresten na ini Kolose? (Luku a prenki na a bigin fu na artikel.)

NA APOSTEL Paulus ben skrifi wan brifi gi den Kresten na ini Kolose di a ben de na strafu na ini Rome na a ten fu a yari 60-61. A ben taigi den o prenspari a de ’fu meki a yeye fu Gado yepi den fu kon frustan sani moro krin’ (Kol. 1:9). Paulus ben taigi den tu: „Mi e taki disi, so taki nowan sma kori unu nanga moi wortu. Sorgu taki nowan sma kisi unu nanga a koni fu grontapu èn nanga soso takitaki di e bedrigi sma. Den sani disi no abi noti fu du nanga den leri fu Krestes, ma nanga den gwenti fu libisma èn nanga den sani di e tiri grontapu” (Kol. 2:4, 8). A fruteri den tu fu san ede son denki di sma abi no bun èn fu san ede furu sma lobi den denki disi. Fu eksempre, sma di abi den denki disi kan firi taki den koni noso bun moro trawan. A brifi fu Paulus ben musu yepi den brada nanga sisa fu kakafutu gi a denki fu grontapu èn fu no du sani di Gado no feni bun.​—Kol. 2:16, 17, 23.

2. Fu san ede wi o poti prakseri na den fasi fa sma na ini a grontapu disi e denki?

2 Sma di abi a denki fu grontapu no e poti prakseri na den leri fu Gado èn efu wi no e luku bun, dan den denki disi kan swaki a bribi fu wi. Na ini a ten disi, wi alamala e kisi fu du nanga a denki fu grontapu tapu telefisi, tapu Internet, na wi wrokope, noso na skoro. Na ini na artikel disi wi o luku san wi kan du fu sorgu taki a denki disi no abi krakti tapu wi frustan. Wi o poti prakseri na feifi fasi fa sma na grontapu e denki èn wi o luku tu fa wi kan kakafutu gi den denki disi.

WI MUSU BRIBI NA INI GADO?

3. Fa furu sma lobi denki, èn fu san ede?

3 „Mi kan de wan bun sma sondro fu bribi na ini Gado.” Na ini furu kondre sma abi a denki disi. Wan sma di e taki disi kande noiti no aksi ensrefi efu Gado de trutru, ma a lobi en taki a man du iniwan sani di a wani sondro fu gi frantwortu na Gado. (Leisi Psalm 10:4.) Kande tra sma e denki taki den koni te den e taki: „Mi kan de wan bun sma, awansi mi no e bribi na ini Gado.”

4. San wi kan taigi wan sma di e taki dati wan Mekiman no de?

4 Ma sma abi leti fu bribi taki wan Mekiman no de? Te sma e luku den sani di sabiman e taki fu a tori disi, dan den e bruya. Ma a piki no muilek. Te yu e luku taki wan sma de fanowdu fu bow wan oso, dan a no de fu taki dati wan sma ben de fanowdu tu fu meki den libisani na grontapu. Fu taki en leti, den moro pikin sani na grontapu meki na wan moro kefalek fasi leki iniwan oso. Fu eksempre, den moro pikin cel na ini libisani man prati densrefi fu meki nyunwan. Wan oso no man du dati. Fa a du kon taki den cel disi man prati densrefi? Bijbel e piki: „Ibri oso abi wan sma di meki en, ma a sma di meki ala sani na Gado.”​—Hebr. 3:4.

5. A tru taki wan sma di no e bribi na ini Gado kan bosroiti gi ensrefi san bun èn san no bun?

5 San wi kan taigi wan sma di e bribi taki a kan sabi san bun èn san no bun sondro fu bribi na ini Gado? Gado Wortu e sori taki sma di no e bribi na ini Gado kan abi bun fasi (Rom. 2:14, 15). Fu eksempre, kande den abi lobi nanga lespeki gi den papa nanga mama. Ma efu den no e hori densrefi na den wet fu Gado, dan den kan teki bosroiti di o tyari takru bakapisi kon gi den (Yes. 33:22). Furu koni sma na ini a ten disi e bribi taki wi abi Gado fanowdu fu lusu den bigi problema na grontapu. (Leisi Yeremia 10:23.) Sobun, wi no musu denki taki wan sma kan sabi krin san bun èn san no bun efu a no e bribi na ini Gado èn efu a no e hori ensrefi na den wet fu en.​—Ps. 146:3.

WI MUSU DE WAN MEMRE FU WAN KERKI?

6. Fa furu sma e denki fu kerki?

6 „Yu no abi fu go na wan kerki fu de koloku.” Furu sma lobi a denki disi fu di den feni taki kerki no de gi a ten disi moro èn taki a no e tyari nowan enkri bun kon gi sma. Tra sma no lobi kerki di e leri taki sma o bron na ini hel, di e dwengi sma fu gi moni, noso di e horibaka gi politiek. Dati meki a no e fruwondru wi taki bun furu sma feni taki den no abi kerki fanowdu fu de koloku! Kande den sortu sma disi e taki: „Mi e bribi na ini wan Gado, ma mi no wani abi noti fu du nanga kerki.”

7. Fa a tru anbegi e yepi sma fu de koloku?

7 A de so trutru taki wan sma kan de koloku sondro taki a de wan memre fu wan kerki? A no de fu taki dati wan sma kan de koloku sondro falsi bribi. Ma wan sma no kan de koloku trutru efu a no abi wan matifasi nanga Yehovah, di Bijbel e kari „a koloku Gado” (1 Tim. 1:11). Ala sani di Gado e du na fu a bun fu trawan. Den futuboi fu en de koloku fu di den e meki ala muiti fu yepi trawan (Tori 20:35). Fu eksempre, luku fa a tru anbegi e yepi osofamiri fu de koloku. A tru anbegi e leri wi fu sori lespeki gi wi trowpatna èn fu no du sutadu, fu kweki wi pikin na so wan fasi taki den e sori lespeki gi trawan èn fu sori trutru lobi gi sma. A tru anbegi e yepi a pipel fu Yehovah na heri grontapu fu wroko makandra na ini wánfasi èn fu sori lobi gi makandra na ini a gemeente.​—Leisi Yesaya 65:13, 14.

8. Fa Mateyus 5:3 e yepi wi fu frustan san e meki taki sma de koloku?

8 Ma sma abi leti fu bribi taki den kan de koloku awansi den no e anbegi Gado? Luku na aksi disi: „San e meki taki wan sma de koloku?” Son sma de koloku fu di den abi wan bun wroko, fu di den e du sport, noso fu di den e du wan sani di den lobi. Tra sma de koloku fu di den e sorgu gi den famiri noso gi mati. Ala den sani dati kan gi wan sma prisiri, ma dati a no ala. Tra fasi leki meti, wi leki libisma man kon sabi wi Mekiman èn wi kan dini en nanga wi heri ati. Gado meki wi na so wan fasi taki wi e firi koloku te wi e anbegi en. (Leisi Mateyus 5:3.) Fu eksempre, tru anbegiman e prisiri te den e kon makandra fu anbegi Yehovah èn a sani disi e gi den furu deki-ati (Ps. 133:1). Na heri grontapu den e dini Gado makandra leki brada nanga sisa, den e libi na wan fasi di fiti, èn den abi wan howpu di e meki den firi koloku.

WI ABI WET FANOWDU DI E LERI WI SAN BUN ÈN SAN NO BUN?

9. (a) Fa grontapusma e denki fu seks? (b) Fu san ede Gado Wortu e warskow wi fu no abi seks nanga wan sma di no de wi trowpatna?

9 „Fu san ede a no bun fu abi seks nanga sma di no de yu trowpatna?” Kande sma e taigi wi: „Fu san ede un abi so furu wet? A libi na fu meki prisiri.” Ma Gado Wortu e sori taki wan Kresten no mag du hurudu. * (Leisi 1 Tesalonikasma 4:3-8.) Yehovah abi a reti fu meki wet gi wi fu di na en meki wi. A e taki dati wan man nanga wan uma mag abi seks nanga makandra soso te den trow. Gado e gi wi wet fu di a lobi wi. Den wet fu en de fu a bun fu wi. Osofamiri di e hori densrefi na den wet dati lobi makandra, den e lespeki makandra èn den abi a dyaranti taki sani o waka bun nanga den. Ma Gado o strafu den wan di e trangayesi a wet fu en fu espresi.​—Hebr. 13:4.

10. Fa wan Kresten kan kakafutu gi hurudu?

10 Gado Wortu e leri wi fa wi kan kakafutu gi hurudu. Wan prenspari fasi fa wi kan du dati, na te wi e luku bun san wi e luku. Yesus ben taki: „Iniwan sma di e tan luku wan uma nanga tranga lostu gi en, du sutadu nanga en kaba na ini en ati. Fu dati ede, efu yu retisei ai e meki yu sondu, dan hari en puru èn trowe en gowe” (Mat. 5:28, 29). Dati meki wan Kresten no o luku porno èn a no o arki poku pe sma e singi sani di no fiti. Na apostel Paulus ben skrifi: „Kiri den difrenti pisi fu un skin di kan meki taki unu kisi fu du nanga hurudu” (Kol. 3:5). Boiti dati, wi musu luku bun san wi e prakseri èn sortu tori wi e taki.​—Ef. 5:3-5.

WI MUSU SUKU FU MEKI EN NA INI A GRONTAPU DISI?

11. Fu san ede furu sma e suku fu meki en na ini a grontapu disi?

11 „Yu o de koloku te yu e meki en na ini a grontapu disi.” Kande furu sma e taigi wi fu gebroiki wi ten nanga wi krakti fu kon pôpi, fu kon abi wan hei posisi, noso fu kon gudu. Fu di furu sma e feti fu kon abi den sani disi, meki wan Kresten kan kon abi a srefi denki dati.

12. Wan sma o de koloku te a meki en na ini a grontapu disi?

12 A tru taki wan sma o de koloku trutru te a e suku fu kon abi wan hei posisi noso te a abi biginen? Nôno. Hori na prakseri taki Satan ben e angri fu kisi makti nanga biginen èn a kisi den sani dati tu. Ma toku a no de koloku èn a abi bigi atibron (Mat. 4:8, 9; Openb. 12:12). Ma wi e firi koloku te wi e yepi trawan fu kon sabi moro fu Gado èn fu a moi ten di a e pramisi wi. Nowan wroko noso posisi na grontapu kan gi yu a firi dati. Boiti dati, sma di wani meki en na ini a grontapu disi, nofo tron e strei nanga trawan, den de nomonomo fu kisi san den wani, noso den e dyarusu tapu trawan. Ma toku den sma disi no e firi koloku. Bijbel e taki fu den sma disi taki ’na winti nomo den e feti fu fanga’.​—Preik. 4:4.

13. (a) Fa wi musu si a wroko fu wi? (b) San ben e meki taki Paulus ben de koloku trutru?

13 A tru taki wi musu wroko fu man sorgu wisrefi èn a no fowtu te wi e du wan wroko di wi lobi. Ma a wroko fu wi no musu de a moro prenspari sani na ini wi libi. Yesus ben taki: „Nowan sma kan dini tu masra leki srafu. Bika a o teige a wan masra èn lobi a trawan, noso a o horibaka gi a wan èn wisiwasi a trawan. Unu no kan dini Gado èn dini Gudu na a srefi ten” (Mat. 6:24). Te wi e poti na anbegi fu Yehovah na a fosi presi na ini wi libi èn te wi e leri trawan a Wortu fu en, dan wi e prisiri trutru. Na apostel Paulus ben ondrofeni a sani disi. Di a ben moro yongu, dan a ben abi wan hei posisi, ma bakaten a kon si fa Gado Wortu ben e kenki a libi fu den sma di a ben e preiki gi. A sani dati meki taki a ben de koloku trutru. (Leisi 1 Tesalonikasma 2:13, 19, 20.) Nowan tra wroko man gi wi a firi dati.

Wi o de koloku trutru te wi e yepi sma fu kisi wini fu a koni fu Gado (Luku paragraaf 12, 13)

WI KAN LUSU DEN PROBLEMA NA GRONTAPU?

14. Fu san ede furu sma e denki taki libisma man lusu den eigi problema?

14 „Libisma man lusu den eigi problema.” Kande furu sma lobi a denki disi. Fu san ede? Efu den ben abi leti fu denki so, dan dati ben o wani taki dati libisma no abi a tiri fu Gado fanowdu èn taki den man libi soleki fa densrefi wani. Boiti dati, son sma abi a denki disi fu di son ondrosuku sori taki orloku, ogridu, siki, nanga pôtifasi no de so furu moro leki fosi. Wan raportu e taki: „Wan sani di e meki taki a libi na grontapu e kon moro bun, na fu di libisma bosroiti fu meki grontapu kon tron wan moro bun presi.” A sani disi e sori taki libisma man lusu den problema na grontapu? Meki wi go luku den problema disi moro fini.

15. Sortu sani e sori taki den problema na grontapu seryusu srefisrefi?

15 Orloku: Sowan 60 milyun sma noso moro leki dati srefi, lasi den libi na ini den tu grontapufeti. Na a ten fu 2015, sowan 65 milyun sma ben lowe gowe libi den tanpresi fu di orloku ben de drape noso fu di sma ben e frufolgu den. Na ini 2015 wawan, sowan 12.4 milyun sma ben lowe gowe libi a tanpresi fu den. Ogridu: Aladi son ogri no e pasa so furu moro na son presi, toku sma e du moro nanga moro ogri nanga yepi fu Internet, famiriman e du ogri nanga makandra èn ogri-ati sma e tan du ogri fu gens tirimakti. Boiti dati, furu sma e bribi taki moro kruktudu e pasa na grontapu. Libisma no man tyari wan kaba kon na ogridu. Siki: A tru taki dresi de gi son siki. Ma wan raportu di kon na doro na ini 2013 e sori taki ibri yari neigi milyun sma di no doro 60 yari ete e dede fu di den ati siki, fu di brudu naki den, fu di den abi kanker, fu di den no man bro bun èn fu di den abi sukru siki. Pôtifasi: Soleki fa a Wereldbank e sori, dan a nomru fu sma di e pina srefisrefi na ini Afrika, kren fu 280 milyun na ini 1990 go na 330 milyun na ini 2012.

16. (a) Fu san ede Gado Kownukondre wawan kan lusu den problema fu libisma? (b) San a Kownukondre o du, soleki fa Yesaya nanga a psalm skrifiman e taki?

16 Na ini a ten disi den sma di e teki fesi na ini bisnis èn na ini politiek, na sma di e denki densrefi nomo. A de krin taki den sma disi no o man puru orloku, ogridu, siki nanga pôtifasi na grontapu. Soso Gado Kownukondre man du dati. Prakseri san Yehovah o du gi libisma. Orloku: Gado Kownukondre o tyari wan kaba kon na iniwan sani di e tyari orloku kon. Dati na sani soleki a denki di sma e denki densrefi nomo, kruktudu, a tranga lobi di sma abi gi a kondre fu den, falsi bribi, nanga Satan srefi (Ps. 46:8, 9). Ogridu: Nownow kaba Gado Kownukondre e leri milyunmilyun sma fu lobi èn fu frutrow makandra èn nowan tra tirimakti kan du dati (Yes. 11:9). Siki: Yehovah o blesi en pipel nanga wan bun gosontu (Yes. 35:5, 6). Pôtifasi: Yehovah o tyari wan kaba kon na a problema disi èn a o sorgu taki ala sma de koloku èn taki den abi wan bun matifasi nanga en. A no de fu taki dati den sani disi prenspari moro moni.​—Ps. 72:12, 13.

„SABI FA FU PIKI IBRIWAN SMA”

17. Fa yu kan kakafutu gi a denki fu grontapu?

17 Efu yu e taki nanga wan sma di abi wan denki di no e kruderi nanga a bribi fu yu, dan ondrosuku san Gado Wortu e taki fu a tori èn taki fu en nanga wan lepi Kresten. Luku fu san ede sma lobi a denki dati, fu san ede a denki dati no bun èn fa yu kan yepi sma fu kon frustan dati. Wi alamala o man kakafutu gi den denki fu grontapu te wi e gi yesi na a rai disi di Paulus ben gi a gemeente na ini Kolose: „Tan waka nanga koni te unu e kisi fu du nanga den wan di de na dorosei fu a Kresten gemeente. . . . Sabi fa fu piki ibriwan sma.”​—Kol. 4:5, 6.

^ paragraaf 9 Furu sma di e leisi a pisi na Yohanes 7:53–8:11, abi a denki taki soso wan sma di no abi sondu kan krutu wan trawan di e du sutadu. Ma furu fu den no sabi taki den vers disi no ben skrifi na ini Gado Wortu biginbigin. Dati meki a pisi disi no skrifi na ini na Ingrisitongo Nyun-Grontapuvertaling di kon na doro no so langa pasa. Ma a wet di Gado ben gi a pipel fu Israel ben taki: „Efu wan man go didon nanga wan uma di abi wan masra kaba èn sma si den, dan ala tu musu dede.”​—Deut. 22:22.