1-2. (a) San ben de a situwâsi na ini Yudea di na apostel Paulus skrifi a brifi gi den Hebrewsma? (b) Fu san ede a brifi disi ben de wan bigi yepi gi den?

 BAKA DI Yesus dede na ini a yari 33, den Kresten na ini Yerusalem nanga Yudea kisi furu problema. Na a ten dati, a Kresten gemeente ben seti èn den Kresten kisi hebi ferfolgu (Tori 8:1). Èn sowan 20 yari baka dati, wan angriten broko na ini a kontren drape èn den Kresten disi ben e pina srefsrefi fu di den ben pôti (Tori 11:27-30). Ma na a ten fu a yari 61, wan pisi ten ben de di sma no ben e ferfolgu den Kresten so furu moro. Ma dati no ben o tan so. Dati meki Yehovah meki na apostel Paulus skrifi wan bribi gi den brada nanga sisa fu en. Den rai na ini a brifi dati ben de soifri san den ben abi fanowdu fu man sreka gi den sani di ben o psa heri esi.

² A brifi di Paulus ben seni gi den Hebrew Kresten ben de soifri san den ben abi fanowdu na a ten dati, fu di a freide di den ben abi no ben o tan. Paulus gi den Kresten dati bun rai di ben o yepi den fu hordoro na ini a muilek ten di ben de fu miti den. Heri esi Yerusalem ben o kisi pori, soleki fa Yesus ben taki (Luk. 21:20). A no de fu taki dati Paulus no ben sabi soifri o ten dati ben o psa èn den Kresten na ini Yudea no ben sabi dati tu. Ma den Kresten dati ben kan gebroiki a ten di ben de ete fu sreka densrefi. Den ben kan tranga a bribi fu den èn den ben kan leri fu hordoro.​—Hebr. 10:25; 12:1, 2.

3. Fu san ede Kresten na ini a ten disi musu poti prakseri na a brifi di Paulus ben skrifi gi den Hebrewsma?

³ Dyonsro wi o kisi fu du nanga wan bigi banawtu di o  hebi moro leki a wan di den Hebrew Kresten ben ondrofeni (Mat. 24:21; Openb. 16:14, 16). Sobun, meki wi go luku wan tu fu den rai di Yehovah ben gi den Kresten dati èn di o yepi wi tu.

„DU ALA MUITI FU TRON LEPI SMA”

4. Sortu problema ben miti den Hebrew Kresten? (Luku a prenki.)

⁴ Den Dyu di ben tron Kresten ben musu tyari bigi kenki kon èn dati no ben makelek. Fosi, den ben de a pipel di Yehovah ben teki. Furu yari langa, Yerusalem ben de wan tumsi prenspari presi. A Kownu di ben e teki presi gi Yehovah ben e tiri kmoto fu drape. Ala den Dyu ben e hori densrefi na a Wet fu Moses èn na den leri fu den kerki fesiman. Den leri dati ben e taigi den san den ben musu n’nyan, taki wan sma ben musu besnèi, èn taki den no ben musu moksi nanga sma di no ben de Dyu. Ma baka di Yesus dede, dan a no ben de fanowdu moro fu tyari ofrandi na ini a tempel. Sobun, a no ben makelek gi den Dyu di ben tron Kresten fu kenki a fasi fa den ben e anbegi Gado (Hebr. 10:1, 4, 10). Srefi lepi Kresten soleki na apostel Petrus, ben feni en muilek fu tyari den kenki disi kon (Tori 10:9-14; Gal. 2:11-14). Fu di den Dyu ben tron Kresten, meki den Dyu kerki fesiman bigin ferfolgu den.

5. Suma na den tu grupu di ben e gens den Kresten?

⁵ Den Hebrew Kresten na ini Yudea ben e kisi gens fu tu grupu fu sma. Yu ben abi den Dyu kerki fesiman di ben feni taki den Kresten disi ben drai baka gi a Dyu bribi. Boiti dati, son sma di ben e kari densrefi Kresten ben de nomonomo taki den bakaman fu Krestes ben musu tan hori densrefi na son sani fu a Wet fu Moses. Kande den ben e du dati fu di den no ben wani taki sma ferfolgu den (Gal. 6:12). San ben o yepi den Kresten fu tan getrow na Yehovah?

6. San Paulus ben taigi den Kresten brada nanga sisa fu en fu du? (Hebrewsma 5:14–6:1)

 ⁶ Na ini a brifi di Paulus ben skrifi gi den Hebrewsma, a gi den dek’ati fu studeri Gado Wortu èn fu denki dipi fu san den ben e leisi. (Leisi Hebrewsma 5:14–6:1.) Paulus gebroiki den Hebrew Buku fu Bijbel fu sori den brada nanga sisa fu en fu san ede a Kresten bribi ben bun omeni leisi moro a Dyu bribi. a Paulus ben sabi taki te den Kresten ben e ferstan a waarheid fu Bijbel moro bun, dan den ben o man si san na falsi leri. Disi ben o yepi den fu no bribi den leri dati.

7. Sortu problema e miti wi na ini a ten disi?

⁷ Na ini a ten disi, sma e ferteri sani noso den e kon nanga denki di no e kruderi nanga den wet fu Yehovah di e leri wi san tru èn san reti. Fu di Yehovah Kotoigi e hori densrefi na den komando fu Bijbel te a abi fu du nanga seks, meki son sma no e agri nanga den. A e psa moro nanga moro taki a fasi fa sma e si sani no e kruderi nanga a fasi fa Yehovah e si sani (Odo 17:15). Dati meki a prenspari taki wi e ferstan san na fowtu denki èn wi musu weigri fu teki den denki dati. Te sma e gens wi, dan wi no musu las’ati so te taki wi e tapu fu dini Yehovah.​—Hebr. 13:9.

8. San o yepi wi fu tan go na fesi leki Kresten?

⁸ Paulus ben taigi den Hebrew Kresten fu tan go na fesi èn wi musu du dati tu. Disi wani taki dati wi musu studeri Bijbel finfini so taki wi kan kon sabi moro bun fa Yehovah e denki. Wi musu tan du disi srefi baka te wi dopu. Awinsi o langa wi de na ini waarheid, tòg wi alamala musu leisi èn studeri Gado Wortu ibri dei (Ps. 1:2). Te wi abi a gwenti fu studeri Bijbel ibri dei, dan dati o tranga a bribi fu wi. Na dati Paulus ben wani sori den Hebrew Kresten na ini a brifi di a ben skrifi gi den.​—Hebr. 11:1, 6.

’ABI BRIBI, BIKA A BAKAPISI FU DATI NA TAKI UNU O TAN NA LIBI’

9. Fu san ede den Hebrew Kresten ben musu abi wan tranga bribi?

⁹ Den Hebrew Kresten ben musu abi wan tranga bribi fu di dati ben o yepi den fu tan na libi te a muilek ten ben o doro na ini Yudea (Hebr. 10:37-39). Yesus ben taigi den bakaman fu en fu lowe go na den bergi te den ben si taki wan legre ben seti kampu lontu Yerusalem. A rai disi ben de gi ala Kresten, awinsi den ben e libi na ini a foto dati noso na ini den dorpu lontu a foto (Luk. 21:20-24). Te wan legre ben kon fu teki wan foto abra, dan nofo tron den sma di ben e libi na ini den dorpu ben e go na ini a foto fu di den skotu fu a foto ben o kibri den. Libisma fasi, a no ben de wan koni sani fu lowe go na den bergi. Dati meki den Kresten ben o abi bribi fanowdu fu man gi yesi na a rai fu Yesus.

10. San den Kresten ben o du efu a bribi fu den ben tranga? (Hebrewsma 13:17)

¹⁰ Den Hebrew Kresten ben abi fu fertrow den brada tu di Yesus ben e gebroiki fu teki fesi na ini a gemeente. A musu fu de so taki den brada di ben e teki fesi na ini a gemeente ben taigi den brada nanga sisa krin o ten den ben musu lowe èn fa den ben musu du dati. (Leisi Hebrewsma  13:17.) Na apostel Paulus ben taigi den Kresten brada nanga sisa fu en fu ’gi yesi na den wan di ben e teki fesi na den mindri’. Disi no ben wani taki dati den ben musu gi yesi na den owruman soso fu di den ben e teki fesi, ma den ben musu gi yesi fu di den ben e fertrow den brada dati. Sobun, den Hebrew Kresten ben musu leri fu fertrow den wan di ben e teki fesi èn den ben musu du dati fosi a muilek ten ben doro. Efu den Kresten ben e gi yesi na den owruman te sani ben e waka bun, dan a ben o moro makelek gi den fu gi yesi na ini muilek ten.

11. Fu san ede Kresten na ini a ten disi musu abi wan tranga bribi?

¹¹ Neleki den Hebrew Kresten, wi musu abi wan tranga bribi tu. Wi e libi na ini wan ten pe furu sma no e bribi taki a kba fu a grontapu disi e kon. Den e spotu wi srefi fu di wi e bribi dati (2 Petr. 3:3, 4). Boiti dati, aladi Bijbel e meki wi kon sabi pkinso san o psa na a ten fu a bigi banawtu, tòg furu sani de di wi no sabi. Wi musu abi a tranga bribi taki a kba fu a grontapu disi o kon na a yoisti ten èn wi no musu tweifri taki Yehovah o sorgu gi wi na a ten dati.​—Hab. 2:3.

12. San o yepi wi fu psa a bigi banawtu libilibi?

¹² Wi musu bribi tu taki Yehovah e gebroiki „a koni srafu di de fu frutrow” fu tiri wi na ini a ten disi (Mat. 24:45). Di den Romesma ben kon fu teki Yerusalem abra, dan a kan taki den Hebrew Kresten ben kisi krin rai di ben o kibri den libi. Te a bigi banawtu bigin, dan a kan taki wi o kisi den sortu rai dati tu. Now na a ten fu kon abi moro fertrow na ini den rai di wi e kisi fu den brada di e teki fesi na ini Yehovah en organisâsi. Wi no musu denki taki wi o de klarklari fu gi yesi na den rai fu den na a ten fu a bigi banawtu, efu wi feni en muilek fu du dati now.

13. Fu san ede a rai di skrifi na Hebrewsma 13:5 prenspari gi wi?

¹³ Na a ten di den Hebrew Kresten ben e wakti fu kisi a rai fu lowe gwe, den ben musu libi na wan fasi di ben e sori taki den no „lobi moni”, èn den ben musu poti na anbegi fu den na a fosi presi na ini den libi. (Leisi Hebrewsma 13:5). Sonwan fu den Kresten disi ben kisi fu du nanga angriten èn nanga pina (Hebr. 10:32-34). Fosi, den ben de klarklari fu nyan pina fu a bun nyunsu ede, ma tòg a kan taki sonwan fu den ben bigin suku fu meki moro moni. Kande den ben denki taki moni ben o kibri den libi. Ma nowan moni ben o man kibri den gi a muilek ten di ben o kon (Yak. 5:3). Fu taki en leti, sma di ben lobi gudu ben o feni en moro muilek fu lowe gwe libi den oso nanga den sani fu den na baka.

14. Fa wan tranga bribi kan yepi wi fu teki bun besroiti te a abi fu du nanga gudu?

¹⁴ Efu wi e bribi tranga taki heri esi Yehovah o pori na ogri grontapu disi, dan wi no o poti wi fertrow na ini moni noso na ini gudu. Fu taki en leti, sma o „trowe den solfru na strati” fu di den o si taki „a solfru nanga a gowtu fu den no o man frulusu den na a dei fu Yehovah en atibron” (Esek. 7:19). Na presi taki wi e suku fu meki so furu moni leki wi man, wi musu teki besroiti di o yepi wi fu libi wan simpel libi èn fu poti Yehovah na a fosi presi. Disi wani taki dati wi no meki paiman di no de fanowdu èn wi no o gebroiki tumsi furu fu wi ten fu sorgu gi den gudu fu wi. Wi o luku bun tu taki den gudu di wi abi kba no e tron den moro prenspari sani na ini wi libi (Mat. 6:19, 24). Now di  a kba fu a grontapu disi e kon moro krosbei, wi musu besroiti efu wi o fertrow tapu Yehovah noso tapu den gudu fu wi.

„A DE FANOWDU TAKI UNU HORIDORO”

15. Fu san ede den Hebrew Kresten ben musu hordoro?

¹⁵ Den Hebrew Kresten ben o abi fu hordoro na ini a diniwroko fu den, fu di wan muilek ten ben o doro heri esi (Hebr. 10:36). Aladi son Hebrew Kresten ben kisi hebi ferfolgu, tòg furu fu den teki a Kresten bribi na a ten di sani ben e waka bun. Dati meki Paulus memre den fu sreka densrefi gi moro hebi ferfolgu èn fu tan getrow na Yehovah te na dede, neleki fa Yesus ben du dati (Hebr. 12:4). Ma fu di moro sma ben e teki a Kresten Bribi, meki den Dyu gensman ben e kisi bigi atibron èn den ben e du ogri’ati sani nanga den Kresten. Wan tu yari fosi Paulus ben skrifi a brifi gi den Hebrewsma, wan bigi dyugudyugu ben psa di Paulus ben e preiki na ini Yerusalem. Moro leki 40 Dyu „meki wan sweri taki fluku ben kan kon na den tapu efu den no kiri Paulus. Den ben taki dati den no ben o nyan noso dringi solanga den no du dati” (Tori 22:22; 23:12-14). Aladi sma ben o teige den Kresten èn ferfolgu den, tòg den Kresten dati ben o abi fu kon makandra fu anbegi Gado, fu preiki a bun nyunsu, èn fu tranga a bribi fu den.

16. Fa a brifi di Paulus ben skrifi gi den Hebrew Kresten kan yepi wi fu hordoro te wi e kisi ferfolgu? (Hebrewsma 12:7)

¹⁶ San ben o yepi den Hebrew Kresten fu hordoro te den ben o kisi ferfolgu? Paulus ben wani yepi den Kresten fu ferstan taki den ben o kisi wini te den ben o hordoro na ondro tesi. Dati meki a sori den Kresten taki te den e kisi tesi, dan Gado kan gebroiki a tesi dati fu leri den son sani. (Leisi Hebrewsma 12:7.) Den sani dati kan yepi wan Kresten fu kon abi den fasi di Yehovah feni bun. Te den Hebrew  Kresten ben e tan poti prakseri na den wini di den tesi dati ben o tyari kon gi den, dan den ben o feni en moro makelek fu hordoro.​—Hebr. 12:11.

17. San Paulus ben leri fu den tesi di a kisi?

¹⁷ Paulus ben gi den Hebrew Kresten a rai fu abi dek’ati èn fu hordoro te den ben e kisi tesi. A ben de a yoisti sma fu gi den a rai dati. Fosi a ben tron wan Kresten, a ben ferfolgu den Kresten èn a ben si sortu ogr’ati sani sma ben du nanga den. A ben sabi tu fa fu hordoro na ondro tesi. Fu taki en leti, a ben kisi gens na difrenti fasi baka di a tron wan Kresten (2 Kor. 11:23-25). Dati meki Paulus ben sabi heri bun san ben o yepi wan sma fu hordoro. A memre den Hebrew Kresten taki te den ben e kisi tesi, den no ben musu fertrow tapu densrefi, ma tapu Yehovah. Na dati ben gi Paulus a dek’ati fu taki: „Yehovah na mi yepiman. Mi no o frede.”​—Hebr. 13:6.

18. San o miti wi na ini a ten di e kon èn fa wi kan sreka wisrefi?

¹⁸ Sonwan fu den brada nanga sisa fu wi e kisi ferfolgu nownow. Wi kan begi gi den fu sori taki wi lobi den èn son leisi wi kan gi den sani di den abi fanowdu (Hebr. 10:33). Ma Bijbel e taki krin taki „sma o frufolgu ala den wan di wani dini Gado fayafaya leki bakaman fu Krestes Yesus” (2 Tim. 3:12). Dati meki wi alamala musu sreka wisrefi gi den muilek ten di o kon. Meki wi tan fertrow tapu Yehovah nanga wi heri ati, èn wi no musu tweifri taki a o yepi wi fu psa iniwan tesi di kan miti wi. Te fu kba a o tyari ferlekti kon gi ala den getrow futuboi fu en.​—2 Tes. 1:7, 8.

19. San wi kan du fu sreka wisrefi gi a bigi banawtu? (Luku a prenki.)

¹⁹ A no de fu taki dati a brifi di Paulus ben skrifi gi den Hebrew Kresten yepi den fu sreka densrefi gi a muilek ten di ben o kon. Paulus gi den brada nanga sisa fu en a rai fu studeri Gado wortu finfini èn fu ferstan en moro bun. Te den ben o du dati, dan den ben o man si sortu leri ben o swaki a bribi fu den èn den ben o man weigri tu fu bribi den leri dati. Paulus gi den dek’ati fu tranga a bribi fu den so taki den no ben o draidrai fu gi yesi na den rai fu Yesus èn fu den brada di ben e teki fesi na ini a gemeente. Boiti dati, Paulus yepi den Kresten fu si tesi leki wan okasi fu kisi leri fu a lob’ati P’pa fu den èn disi ben o yepi den fu hordoro. Meki wi fiti den Bijbel rai disi tu. Disi o yepi wi fu hordoro te na a kba.​—Hebr. 3:14.