Taki „switi wortu” fu yepi yu osofamiri

IBRI miniti di ben e pasa, David ben e atibron moro nanga moro. A ben wakti en wefi na ini a wagi, aladi a ben tan luku ibri tron baka tapu en oloisi. Di en wefi, Diane, komoto na ini na oso te fu kaba, dan David no ben man hori ensrefi moro fu taigi en wan sani.

„Fu san ede yu e meki mi wakti so langa?”, a bari. „Ala ten yu lati! Fu san ede yu no man kaba biten?”

A sani di David taki ben hati Diane srefisrefi. A bari krei èn a lon go baka na ini na oso. Na a momenti dati, David si taki a ben meki wan bigi fowtu. A situwâsi kon moro ogri fu di a bari en wefi. San a ben kan du now? A kiri a wagi, a geme, èn a waka safrisafri go na en wefi baka.

Na eksempre disi na wan sani di e miti furu sma na ini na aladei libi, a no so? Oiti yu ben winsi taki yu no ben taki son sani? Te wi e taki sani sondro fu denki, dan nofo tron a e hati wi bakaten dati wi taki den sani dati. Fu dati ede a fiti te Bijbel e taki: „Na ati fu a regtfardikiwan e prakseri dipi fu sani, so taki a kan gi piki.”—Odo 15:28.

Ma a kan muilek fu denki bun fosi wi taki wan sani, spesrutu te wi e atibron, te wi e frede, noso te wan sma hati wi firi. Spesrutu te wi de nanga memre fu wi osofamiri, a kan pasa makriki taki wi e gi den a fowtu, noso wi e suku fowtu na den, na presi fu taigi den fa wi e firi trutru. Leki bakapisi fu dati, wi kan hati den firi, noso wi kan bigin haritaki nanga makandra.

San wi kan du fu taki moro bun nanga wi osofamiri? San wi kan du fu hori wisrefi na ini den situwâsi disi? Wi kan feni moi rai na ini den sani di a Bijbel skrifiman Salomo skrifi.

Prakseri san yu kan taki èn fa yu kan taki dati

Salomo, a skrifiman fu a Bijbel buku Preikiman, skrifi dati a kon si taki a libi de fu soso. A no de fu taki dati a tori disi e sori krin fa a ben denki fu a libi. „Mi no ben lobi a libi kwetikweti”, na so a ben taki. A ben taki srefi dati a libi na a moro „bigi soso sani” (Preikiman 2:17; 12:8). Ma Salomo no skrifi nomo fu den soso sani fu a libi na ini a buku Preikiman. A no ben feni taki a fiti fu taki nomo fu den takru sani fu a libi. Na a kaba fu a buku dati, Salomo e tyari kon na krin taki a „ben suku fu feni den switi wortu èn fu skrifi den yoisti wortu fu waarheid” (Preikiman 12:10). Wan tra bijbelvertaling e taki dati a ben „pruberi fu fruklari den sani disi na a moro bun èn na a moro yoisti fasi di a man”.—Contemporary English Version.

A de krin fu si taki Salomo kon frustan taki a ben musu hori ensrefi, aladi a ben firi so. Fu taki en leti, a ben tan aksi ensrefi: ’Den sani di mi wani taki de so trutru noso den yoisti? Efu mi e taki den wortu disi, dan dati o de switi wortu gi trawan, noso den o agri nanga den wortu dati?’ Fu di a ben suku fu taki „switi wortu” fu waarheid,  meki a ben man sorgu taki den firi fu en no ben tapu en fu denki krin moro.

Leki bakapisi fu dati, a buku Preikiman na wan tumusi moi buku fu leisi. Boiti dati a buku disi abi furu koni rai fu Gado di e sori wi san de prenspari na ini a libi (2 Timoteyus 3:16, 17). A de so taki a fasi fa Salomo taki fu a tori disi, o yepi wi fu taki moro bun nanga den lobiwan fu wi? Luku wan eksempre.

Leri fu hori yusrefi

Fu eksempre, kon meki wi taki dati wan boi e kon na oso nanga en skoro raportu èn yu kan si na en fesi taki a brokosaka. En papa e luku a raportu èn a e si taki a boi no wroko bun gi wan fu den les. Wantewante a papa e atibron, fu di a e prakseri fa a boi ben draidrai omeni leisi fu du en skorowroko. A papa wani bari a boi: „Na lesi yu lesi! Te yu e go so doro, nowan bun o kon fu yu!”

Bifo a papa e bari a boi fu di a e atibron, a ben o bun fu aksi ensrefi: ’A sani san mi e denki tru noso a yoisti?’ Na aksi disi kan yepi en fu no taigi a boi sani di no de so trutru, èn a kan yepi en fu man si sani krin na a momenti dati te a e atibron (Odo 17:27). A de so trutru taki nowan bun o kon fu a boi, soso fu di a no wroko bun na wán les na skoro? A de so taki a boi lesi na ini ala sani di a e du, noso a de so taki a no e du muiti fu meki a skorowroko disi fu di a no e frustan a les so bun? Ibri tron baka Bijbel e sori o prenspari a de fu abi wan bun denki fu sani èn fu si sani soleki fa den de trutru (Titus 3:2; Yakobus 3:17). Efu wan papa noso wan mama wani yepi en pikin trutru, dan a musu taki „yoisti wortu fu waarheid”.

Suku fu taki den yoisti wortu

Te a papa sabi kaba san a o taigi a boi, dan a kan aksi ensrefi: ’Sortu wortu mi kan taki so taki mi no e hati den firi fu mi boi èn taki a e agri nanga mi?’ A no de fu taki dati a no makriki fu taki den yoisti wortu. Ma papa nanga mama musu hori na prakseri taki yonguwan nofo tron abi a gwenti fu prakseri taki efu den no e du ala sani bun, dan nowan bun kan kon fu den. Efu wan sani de di den yonguwan no man du bun, noso efu den abi wan swakifasi, dan dati kan meki taki den si a sani dati leki so wan seryusu sani taki den e bigin denki taki den no warti noti. Efu wan papa, noso wan mama no e denki bun fosi a e taki, dan dati kan meki a pikin kisi na overtoigi taki nowan bun kan kon fu en. Kolosesma 3:21 e taki: „No tanteri den pikin fu unu, so taki den no lasi-ati.”

Te yu e taki wortu soleki „ala ten” nanga „noiti”, dan nofo tron dati e meki taki a sma e denki taki na so a e handri na ini ala afersi fu a libi, èn dati e meki taki a sani de moro ogri leki fa a de trutru. Efu wan papa, noso wan mama e taigi en pikin: „Noiti wan bun sani o kon fu yu”, dan a pikin o denki taki a no warti kwetikweti. Efu wan pikin e yere ala ten baka taki a no man du nowan sani bun, dan a kan bigin denki taki a no warti noti. A no de fu taki dati a sani dati no tru. Te wan papa noso wan mama e taki den sani dati, dan a pikin sa brokosaka.

Nofo tron a moro bun fu taki fu den bun sani na ini iniwan situwâsi. A papa na ini na eksempre di wi ben kari, kan taki disi: „Mi boi, mi kan si taki yu brokosaka fu di yu no wroko bun gi a les dati. Ma mi sabi taki nofo tron yu e du muiti fu wroko bun na skoro. We, meki wi taki pikinso fu a les disi, èn meki wi go luku fa yu kan wroko moro bun gi a les disi.” Efu a papa wani kon sabi fa a kan yepi en boi na a moro bun fasi, dan a kan aksi en wan tu tra sani fu kon si efu tra sani de di e meki taki a boi no wroko bun.

Te a papa e taki na so wan switi fasi, èn te a denki fosi a e taki, dan a o de moro makriki gi a boi fu arki en, leki te a papa ben o bari en fu di a e atibron. Bijbel e gi wi a dyaranti disi: „Switi wortu na wan oni-godo, den bun gi a sili èn den e dresi den bonyo” (Odo 16:24). Sani sa waka heri bun nanga pikin te den e gro kon bigi na ini wan osofamiri pe den memre abi vrede nanga makandra èn pe den abi lobi gi makandra. Iya, na so fasi sani waka bun nanga ala den memre fu na osofamiri.

„San furu na ati”

Prakseri baka fu a masra di wi ben taki fu en na a bigin fu na artikel. A ben o moro bun efu a teki ten fu suku fu taki „switi wortu” fu waarheid, na presi fu taigi en wefi hati sani fu di a e  atibron, a no so? A ben o bun efu wan masra di de na ini so wan situwâsi, aksi ensrefi: ’Srefi efu mi wefi musu meki moro muiti fu de biten, toku a de so trutru taki a lati ala ten? Disi na a yoisti momenti fu taki fu a tori disi? Te mi o taki nanga atibron èn te mi o krutu en, dan dati sa yepi en fu wroko na a swakifasi disi?’ Te wi e teki ten fu aksi wisrefi den sortu sani disi, dan dati sa yepi wi fu no taki hati sani fu espresi, di kan meki den lobiwan fu wi firi brokosaka.—Odo 29:11.

Ma san wi kan du efu a de so taki te wi e taki nanga makandra fu wan tori, dan nofo tron wi e kisi trobi fu a sani dati? Kande wi musu ondrosuku wisrefi moro bun, èn wi musu luku fu san ede wi e taki den sortu wortu dati. Den sani di wi e taki, spesrutu te wi e atibron noso te wi e broko wi ede nanga wan sani, kan sori sortu sma wi de trutru. Yesus ben taki: „San furu na ati, na dati mofo e taki” (Mateyus 12:34). Sobun, den sani di wi e taki e sori nofo tron fa wi e denki trutru fu sani, san wi wani trutru, èn sortu fasi wi abi.

Wi e si a libi soleki fa a de trutru? Wi e du muiti fu meki sani waka bun, èn wi e winsi fu abi wan moro bun libi? We, dan dati sa de krin fu si na den sani di wi e taki èn na a fasi fa wi e taki den sani dati. Wi abi a gwenti fu du nomonomo san wi abi na prakseri? Wi e denki taki nowan sani o waka bun, noso wi lobi fu krutu trawan? Efu dati de so, dan den sani di wi e taki noso a fasi fa wi e taki den sani kan meki trawan firi brokosaka. Kande wi no e si srefi taki wi no e denki bun moro fu sani, noso taki den sani di wi e taki e meki trawan firi brokosaka. Wi kan denki srefi taki a fasi fa wi e si sani, de yoisti. Ma wi musu luku bun taki wi no e kori wisrefi.—Odo 14:12.

Koloku taki wi abi Gado Wortu. Bijbel kan yepi wi fu ondrosuku a fasi fa wi e denki fu sani. A kan yepi wi tu fu kon sabi sortu fasi fu denki yoisti èn na sortu fasi fu denki wi musu wroko (Hebrewsma 4:12; Yakobus 1:25). Awansi sortu fasi wi kisi fu wi papa nanga mama, noso awansi na sortu fasi wi kweki, wi alamala kan kenki a fasi fa wi e denki èn a fasi fa wi e handri, efu wi wani du dati trutru.—Efeisesma 4:23, 24.

Boiti taki wi e gebroiki Bijbel, wi kan du wan tra sani tu fu kon sabi fa wi e taki nanga trawan. Dati na fu aksi trawan fa wi e taki nanga den. Fu eksempre, aksi yu trowpatna noso yu pikin fu fruteri yu trutru fa yu e taki nanga en. Yu kan taki tu nanga wan mati di sabi yu bun, èn di kan gi yu bun rai. Yu musu abi sakafasi fu man agri nanga san den sma dati e taki, èn fu man tyari kenki kon na den fasi fu yu.

Denki fosi yu e taki!

Te fu kaba, efu wi no wani taigi trawan hati sani, wi musu du san Odo 16:23 e taki. A tekst dati e taki: „Koni sma e denki fosi den e taki, èn na so fasi den o man overtoigi sma moro bun” (Today’s English Version). A no makriki ala ten fu basi den firi fu wi. Ma efu wi e du muiti fu frustan trawan, na presi fu krutu den, noso fu broko den saka, dan a o de moro makriki fu gebroiki den yoisti wortu fu taki fa wi e denki.

A no de fu taki dati wi alamala e meki fowtu (Yakobus 3:2). Ten na ten, a e pasa dati wi e taki sani sondro fu denki fosi (Odo 12:18). Ma nanga yepi fu Gado Wortu, wi kan leri fu denki fosi wi e taki èn wi kan si den firi nanga den afersi fu trawan moro prenspari leki di fu wi (Filipisma 2:4). Meki wi tan du muiti fu taki „switi wortu” fu waarheid, spesrutu te wi e taki nanga memre fu wi osofamiri. Na so fasi den sani di wi e taki no sa hati trawan èn a no sa meki den firi brokosaka, ma a sa gi den wan di wi lobi, krakti baka èn wi sa yepi den.—Romesma 14:19.

[Prenki na tapu bladzijde 12]

Fa yu kan sorgu taki yu no taki wan sani di o hati yu bakaten?