Go na content

Go na table of contents

Yu ben sabi a sani disi?

Yu ben sabi a sani disi?

Yu ben sabi a sani disi?

Fu san ede Pontius Pilatus ben kon frede di a yere dati Yesus „taki fu ensrefi taki en na Gado manpikin”?—Yohanes 19:7.

Baka di Julius Caesar dede, na asamblei fu Rome ben meki bekènti taki en na wan gado. Octavianus, a kwekipikin fu Julius Ceasar di ben o kisi a makti fu tiri, kisi a nen divi filius, san wani taki „Manpikin fu wan Sma di de Gado” noso „Manpikin fu Gado”. Bakaten, sma ben e gi den kèiser a Latijntongo nen disi di ben de wan tumusi prenspari èn santa nen. A sani disi de so trutru, te wi e luku difrenti sani di skrifi na tapu altari, tempel, popki, nanga sensi fu den Romesma. Di den Dyu ben krutu Yesus taki a ben kari ensrefi „Gado manpikin”, dan fu taki en leti den ben taki dati a ben teki wan nen gi ensrefi di ben de soso gi den tiriman. Te wan sma ben du dati, dan a ben de leki a sma opo ensrefi teige a tirimakti.

Na a ten di Yesus ben kon na fesi krutu, dan Tiberius ben kisi a nen divi filius. Sma ben frede a kèiser disi, fu di a ben gwenti fu kiri iniwan sma di a ben e si leki en feanti. Sobun, di den Dyu ben taki dati Pilatus no ben o de getrow na Caesar efu a no ben o krutu Yesus, dan a Rome tiriman disi ben kon „moro frede”. Te fu kaba, Pilatus brokokindi gi a dwengi di sma ben e dwengi en, èn a gi a komando taki sma ben musu kiri Yesus.—Yohanes 19:8, 12-16.

Fu san ede Sakaria ben taki na fesi dati Tirus ben o kisi pori, aladi langa ten bifo dati den Babilonsma ben pori a foto disi kaba?

A foto Tirus fu owruten, di ben de na a syoro fu Mindrikondre Se, trutru ben prati na tu pisi. Wán fu den pisi ben de na syoro èn a trawan ben de na tapu wan èilanti.

Wan pisi ten, den sma fu Tirus ben e libi bun nanga den Israelsma. Ma bakaten, Tirus ben kon tron wan gudu foto èn den sma na ini a foto bigin opo densrefi teige Yehovah Gado. A moro ogri sani di den ben du, na taki den ben fufuru a gowtu nanga a solfru fu a pipel fu Yehovah èn den ben seri wan tu sma fu a pipel fu Gado, leki srafu (Yoèl 3:4-6). Disi meki taki Yehovah krutu den. Nanga yepi fu den profeiti fu en, Yehovah ben taki na fesi dati Kownu Nebukadnesar fu Babilon ben o teki Tirus abra. A kownu disi ben tyari a legre fu en go na Tirus, baka di a pori Yerusalem na ini a yari 607 bifo Krestes.—Yesaya 23:13, 14; Yeremia 27:2-7; Esekièl 28:1-19.

Di den sma fu Tirus si taki den o lasi a feti, dan den teki den gudu fu den èn den lowe go na a tra pisi fu a foto di ben de na tapu na èilanti. Den Babilonsma ben pori a pisi fu a foto di ben de na syoro. Sowan 100 yari baka dati, Yehovah taigi a profeiti Sakaria fu meki bekènti sortu krutu a ben o tyari kon tapu Tirus. Sakaria ben taki: „Luku! Yehovah srefi sa puru den gudu di a abi, èn A sa naki a srudati makti fu en go na ini se trutru; èn na ini a faya ensrefi sa kisi pori.”—Sakaria 9:3, 4.

Na ini a yari 332 bifo Krestes, Aleksander a Bigiwan pori a pisi fu a foto di ben de na tapu na èilanti, èn na so a profeititori fu Sakaria kon tru. Fu man pori a pisi dati, Aleksander meki wan pasi fu 800 meter, di ben waka fu a syoro go na a èilanti. Aleksander ben gebroiki na udu nanga den ston fu na owru foto Tirus, di ben de wan brokopresi. Esekièl ben taki a sani disi na fesi tu.—Esekièl 26:4, 12.

[Prenki na tapu bladzijde 27]

„Srudati lontu a foto Tirus”

[Sma di abi a reti fu a prenki]

Drawing by Andre Castaigne (1898-1899)