Go na content

Go na table of contents

Yu ben sabi a sani disi?

Yu ben sabi a sani disi?

Yu ben sabi a sani disi?

Fu san ede den ben wani gi Yudas 30 pisi solfru moni fu tori Yesus?

Yudas ben miti nanga den edeman fu den priester fu di a ben wani sabi omeni den ben o gi en fu tori Yesus. Den man dati ben taki dati den ben o gi en „dritenti pisi solfru moni” (Mateyus 26:14, 15). Fu di den ben wani gi en dritenti pisi solfru moni, meki den ben sori taki den no e lespeki Yesus èn den no e si en leki wan prenspari sma.

A kan de so taki a moni dati ben de solfru sikkel, èn dati na a moni di den Dyu ben gwenti fu gebroiki. San wan sma ben kan bai nanga 30 sikkel? Na ini a Wet di Gado ben gi Moses, wan sma ben kan bai wan srafu nanga a moni disi. Wan sma ben kan bai wan pisi gron tu nanga 30 sikkel.—Exodus 21:32; Mateyus 27:6, 7.

Di den trangayesi Israelsma ben musu pai a profeiti Sakaria fu a wroko di a ben e du leki skapuman fu Gado pipel, dan den ben gi en „dritenti pisi solfru”. Fu espresi den ben pai a profeiti fu Gado a moni dati, fu di na so den ben sori taki den e wisiwasi en. Boiti dati, den ben sori tu taki den no abi warderi gi Sakaria èn taki den ben e si en leki wan srafu. Fu dati ede, Yehovah ben taigi Sakaria fu du disi: „Trowe den pisi solfru go na ini a monikisi, fu di dati e sori o furu mi warti gi den” (Sakaria 11:12, 13). Sakaria du san Yehovah taigi en. Disi e memre wi na san Yudas ben o du nanga a moni di a ben kisi fu tori a Sma di Yehovah ben poti leki a skapuman fu Israel.—Mateyus 27:5.

Bijbel e taki fu wan ’papira pe skrifi taki sma ben broko trow’. San ben de a papira dati?

A Wet di Gado ben gi Moses ben taki: „Kon meki wi taki dati wan man teki wan uma èn a trow nanga en. Efu a man feni bakaten taki a no lobi na uma moro, fu di na uma du wan sani di no fiti, dan a man musu gi en wan papira pe skrifi taki a broko a trow nanga en. Baka dati, a man musu seni na uma gowe fu en oso” (Deuteronomium 24:1). Fu san ede sma ben meki a papira disi? Bijbel no e taki san ben skrifi na tapu a papira dati. Ma a no de fu taki dati a papira dati ben e sorgu taki sma ben lespeki den reti fu na uma dati. A papira disi ben e sorgu tu taki na uma no lasi den gudu di a ben abi.

Na ini a pisi ten fu 1951 te go miti 1952, sma feni furu owruten sani na ini bergi-olo na a noordsei fu a presi Wadi Murabbaat. A presi disi de na ini a sabana fu Yudea pe wan liba ben e lon fosi. Wán fu den furu owruten dokumenti di den ben feni drape, ben de wan papira pe skrifi taki wan trowpaar ben broko trow. A papira dati ben skrifi na ini Arameisitongo èn a ben de fu a yari 71 noso 72. Na tapu a papira ben skrifi san pasa tapu a fosi dei fu a mun Marchesvan, na ini a di fu siksi yari di den Dyu ben opo densrefi teige Rome. Yosef, a manpikin fu Naqsan, di ben e libi na ini Masada, broko trow nanga Miriam, na umapikin fu Yonatan, di ben de fu Hanablata. Baka dati, Miriam ben mag trow nanga iniwan Dyu man di a ben lobi. Soleki fa a gwenti ben de, dan di Miriam nanga Yosef trow, Miriam ben gi en masra gudu. Di den broko trow, dan Yosef ben gi Miriam ala den gudu dati baka èn Yosef ben pai en fo tron so furu gi iniwan gudu di ben pori. Fo sma ben poti den nen na tapu a papira pe skrifi taki Yosef nanga Miriam broko trow. Den fo sma dati ben de Yosef nanga dri kotoigi di nen Eliezer, a manpikin fu Malka; Yosef, a manpikin fu Malka; nanga Eleazar, a manpikin fu Hanana.

[Prenki na tapu bladzijde 25]

Bergi-olo na Wadi Murabbaat

[Prenki na tapu bladzijde 25]

Wan papira fu a yari 71 noso 72, pe skrifi taki tu sma broko trow

[Sma di abi a reti fu a prenki na tapu bladzijde 25]

Caves: Todd Bolen/Bible Places.com; certificate: Clara Amit, Courtesy of the Israel Antiquities Authority