Go na content

Go na table of contents

Sani di ben o pasa na ini a ten fu wi

Sani di ben o pasa na ini a ten fu wi

Sani di ben o pasa na ini a ten fu wi

BIJBEL taki dati Gado Kownukondre o meki sma libi na ini vrede na grontapu èn den o de koloku (Danièl 2:44). Na ini a Wi Tata begi, noso a begi di Yesus ben leri den disipel fu en, a taki: „Meki yu kownukondre kon. Meki yu wani pasa na grontapu soleki fa a e pasa na hemel” (Mateyus 6:10). Na ini a prenspari profeititori di Yesus ben fruteri den disipel fu en di den ben de na tapu na Olèif-bergi, a ben taki fu spesrutu sani di ben o pasa leti bifo a Kownukondre dati kon. Ala den sani dati di ben o pasa, na wan marki di ala reti-atisma ben o si krin. Omeni fu den sani di skrifi na ondrosei èn di de wan pisi fu a marki dati, yusrefi e si?

Orloku di de na heri grontapu. Yesus ben taki na fesi: „A wan pipel o opo go feti nanga a tra pipel, èn a wan kownukondre nanga a tra kownukondre” (Mateyus 24:7). Bifo a Fosi Grontapufeti bigin na ini 1914, nofo tron kondre di ben de krosibei fu makandra, ben e feti. Ma na ini a Fosi Grontapufeti, pikinmoro ala kondre na grontapu ben de na ini a feti dati èn sensi a ten dati sma bigin meki moro ogri fetisani leki bifo. Fu eksempre, sma ben gebroiki den nyun opolani di den ben meki, fu trowe bom na tapu borgu. Furu sma dede, fu di trawan ben meki bun furu fetisani. Noiti ete so furu srudati dede noso kisi mankeri na ini orloku, èn dati ben de pikinmoro afu fu den 65 milyun srudati di ben go na feti. Ma bakaten, na ini a srefi yarihondro dati, moro nanga moro sma dede na ini feti. Wan historia skrifiman ben taki dati noiti wi o man sabi omeni srudati nanga borgu dede na ini a di fu Tu Grontapufeti. Iya, te na a dei fu tide orloku de na ala sei.

Angriten ben o de na heri grontapu. Yesus ben taki na fesi: „Angriten . . . o de na difrenti presi” (Mateyus 24:7). Na ini 2005 wan tijdschrift ben taki: „Na heri grontapu 854 milyun sma (noso wán fu ibri seibi sma na grontapu) no nyan nofo gosontu nyanyan den heri libi langa, noso den no du dati fu wan pisi ten. Disi e meki taki a gosontu fu den sma disi no bun srefisrefi, noso den e siki seryusu” (Science). Na ini 2007, wan organisâsi fu den Verenigde Naties ben taki dati 33 kondre de di no abi nofo nyanyan gi den sma fu a kondre fu den. Fa a kan taki nofo nyanyan no de, aladi sma e prani moro nanga moro sani soleki karu? Wan reide fu san ede disi de so, na taki na presi fu sma gebroiki a gron nanga a karu fu gi trawan nyanyan, den e gebroiki den sani dati fu meki ethanol (wan sani di sma e poti na ini a tank fu wagi). Wan koranti na ini Zuid-Afrika e taki: „A karu di sma e gebroiki fu meki na ethanol di de fanowdu fu lai a tank fu wan bigi wagi wán leisi nomo, nofo fu gi wan sma nyanyan wan heri yari langa” (The Witness). Na ini gudu kondre, nyanyan e kon moro diri èn disi e meki taki sma musu luku efu den o bai nyanyan nanga a moni di den abi, noso efu den o pai gi tra sani di de fanowdu, soleki dresi.

Bigi gronseki. Yesus ben taki na fesi: „Bigi gronseki o de” (Lukas 21:11). A de so taki now moro furu sma e kisi fu du nanga den takru bakapisi di gronseki e tyari kon? Iya, dati de so. „Now wi e si taki moro gronseki de na heri grontapu”, na so sabiman R. K. Chadha fu India taki na ini 2007. A sabiman disi di e ondrosuku gronseki, taki tu dati nowan sma sabi fu san ede so furu gronseki e pasa. Boiti dati, moro furu sma e go libi na ini kontren pe gronseki kan pasa. Disi e meki taki moro furu sma e dede te so wan rampu pasa. Wan Amerkan organisâsi di e ondrosuku a gron, taki dati na ini 2004 bun furu sma dede di a tsunami pasa, leki bakapisi fu a gronseki na ini na Indis-se. Na organisâsi disi e taki dati „moro furu sma dede a yari dati na ini a gronseki, leki na ini iniwan fu den gronseki di pasa na ini den 500 yari na fesi” (U.S. Geological Survey).

Siki di datra no man dresi so makriki. Yesus ben taki na fesi dati ’takru siki ben o de di e kiri ipi-ipi sma’ (Lukas 21:11). Na heri grontapu bun furu sma e kisi siki di ben de kaba fosi èn sosrefi nyun siki. Boiti dati, datra no man dresi den siki dati makriki. Fu eksempre, sma na heri grontapu du sani fu sorgu taki malaria no de moro, ma ibri leisi a siki disi e kon baka. Boiti dati, milyunmilyun sma e dede fu siki di ben de kaba fosi, soleki tuberculose (tbc), AIDS, nanga tra nyun siki. Na organisâsi fu gosontu afersi na heri grontapu (WHO) e taki: „Pikinmoro afu fu ala den sma na grontapu abi tbc now.” Na organisâsi e taki tu dati HIV e meki taki ipi-ipi sma na ini furu kondre kisi tbc. Ibri sekonde wan sma e kisi tbc, èn furu fu den dresi di datra e gebroiki teige a siki disi, no e wroko moro. Na ini 2007, wan sma na ini Europa ben abi tbc èn „aladi datra ben gi a sma disi difrenti sortu dresi, toku noti no ben yepi en”, na so wan tijdschrift e taki (New Scientist).

Sma no ben o tyari densrefi na wan bun fasi. Yesus ben taki: „Fu di moro nanga moro sma o du ogri, meki a lobi fu furu sma o kon kowru” (Mateyus 24:12). Boiti a sani dati di Yesus taki, na apostel Paulus ben taki tu dati sma no ben o tyari densrefi na wan bun fasi. A ben taki fu den muilek „lasti dei” di ben o de leti bifo a Kownukondre fu Gado tyari wan kaba kon na a grontapu sistema disi. „Sma sa lobi densrefi nomo, den sa lobi moni, den sa denki tumusi furu fu densrefi, den sa abi heimemre, den sa taki ogri fu trawan, den sa trangayesi papa nanga mama, den no sa de nanga tangi, den no sa de loyaal; den no sa lobi trawan, den no sa wani meki kruderi, den sa de sma di e fruteri ogri-ati lei fu trawan, den no sa man dwengi densrefi, den sa du sani nanga trawan na wan ogri-ati fasi, den no sa lobi san bun; den sa de sma di e tori trawan, den sa du san densrefi wani, den sa abi bigimemre, den sa de sma di lobi prisiri na presi taki den lobi Gado; a o gersi leki den e dini Gado na wan getrow fasi, ma a libi fu den o sori taki dati no de so” (2 Timoteyus 3:1-5). A de so taki moro leki fositen, sma na ini a ten disi abi den takru fasi disi?

Yesus nanga Paulus no ben taki fu ibriwan fu den problema di ben de fositen, den problema na ini a libimakandra nanga a politiek di e meki taki grontapu de so now. Ma toku, na ini den profeititori dati den ben taki soifri fu den sani di e pasa now èn fu a fasi fa sma e tyari densrefi na ini a ten disi. Fa a de nanga a ten di e kon? A profeititori fu Yesaya di ben taki soifri na fesi dati a Mesias ben o kon, ben taki tu fu den moi kenki di Gado Kownukondre o tyari kon na grontapu. Meki wi go luku na ini a tra artikel sortu kenki Gado Kownukondre o tyari kon.

[Prenki na tapu bladzijde 6]

„A wan pipel o opo go feti nanga a tra pipel”

[Prenki na tapu bladzijde 7]

’Takru siki o de di e kiri ipi-ipi sma’

[Sma di abi a reti fu a prenki]

© WHO/P. Virot