Go na content

Go na table of contents

Yu ben sabi a sani disi?

Yu ben sabi a sani disi?

Yu ben sabi a sani disi?

Fu san ede den Dyu ben panya go na ala sei na ini a ten fu Yesus?

Di Yesus ben taigi wan grupu sma di ben e arki en taki a ben o go na wan presi pe den no ben o man go, dan den Dyu ben aksi densrefi: „Pe a man disi wani go . . . ? Na wani a wani go na den Dyu di panya na mindri den Grikisma . . . ?” (Yohanes 7:32-36) Syatu baka dati, Kresten zendeling ben preiki a bun nyunsu gi den Dyu di ben e libi na ini a heri kontren fu a Mindrikondre Se.—Tori fu den Apostel 2:5-11; 9:2; 13:5, 13, 14; 14:1; 16:1-3; 17:1; 18:12, 19; 28:16, 17.

Den Dyu ben e libi na difrenti presi, fu di den kondre di ben wini den ben tyari den go na ini katibo. A fosi leisi di dati pasa, ben de na ini 740 bifo Krestes di den Asiriasma tyari den go na ini katibo, èn baka dati den Babilonsma ben du a srefi tu na ini 670 bifo Krestes. A no ala den Dyu di ben de na ini katibo ben drai go baka na Israel (Yesaya 10:21, 22). Den Dyu di no ben drai go baka na Israel, ben tan libi na den presi pe den ben de kaba.

Fu dati ede, na ini a di fu feifi yarihondro bifo Krestes, yu ben abi Dyu libimakandra na ini den 127 distrikt fu a Gran Kownukondre Persia (Ester 1:1; 3:8). Den Dyu ben e meki muiti fu overtoigi sma fu teki a Dyu bribi. Disi meki taki te fu kaba, furu sma ben kon sabi Yehovah nanga a Wet di a ben gi den Dyu (Mateyus 23:15). Dyu di ben komopo fu difrenti kondre, ben de na ini Yerusalem na a Pinksterfesa fu a yari 33, èn drape den ben yere a bun nyunsu di ben abi fu du nanga Yesus. Sobun, fu di den Dyu ben e libi na difrenti presi na ini a Gran Kownukondre Rome, meki taki a Kresten bribi panya heri esi go na ala sei.

Omeni gowtu Kownu Salomo ben abi?

Bijbel e taki dati Kownu Hiram fu Tirus, ben seni 4000 kilo gowtu gi Salomo, èn na umakownu fu Skeba ben gi en a srefi tu. Boiti dati, den sipi fu Salomo ben tyari moro leki 15.000 kilo gowtu fu Ofir. Bijbel e taki dati „a gowtu di ben kon na Salomo na ini wán yari ben wegi siksi hondro nanga siksitenti na siksi gowtu talenti”, èn dati ben wegi moro leki 25.000 kilo (1 Kownu 9:14, 28; 10:10, 14). A sani dati kan? Omeni gowtu den kownu fu a ten dati ben abi?

Wan sani di sma fu owruten skrifi èn di sabiman e taki dati a tru, e sori taki Farao Thoetmozes III fu Egepte (di ben libi sowan 3500 yari pasa) ben gi sowan 13.500 kilo gowtu na a tempel fu Amun-Ra na ini Karnak. Na ini a di fu aiti yarihondro bifo Krestes, Kownu Tiklat-Pileser III fu Asiria ben kisi moro leki 4000 kilo gowtu fu Tirus fu di Tirus ben wani gi en grani, èn Sargon II ben gi a srefi tu leki wan kado na den gado fu Babilon. Sma ben kon si taki Kownu Philippus II fu Masedonia (di ben tiri fu 359-336 bifo Krestes) ben e kisi moro leki 28.000 kilo gowtu ibri yari fu den mijn fu Pangaeum na ini Trasia.

Soleki fa sma e taki, dan di a manpikin fu Philippus, Aleksander a Bigiwan (di ben tiri fu 336-323 bifo Krestes), teki a foto Susa abra na ini Persia, a ben teki sowan 11.800 kilo gowtu tyari gowe fu drape. Boiti dati, a ben teki pikinmoro 7.000.000 kilo gowtu tyari gowe fu a heri kondre Persia. Sobun te wi e luku den sani disi, wi e si taki te Bijbel e sori taki Kownu Salomo ben abi so furu gowtu, dan dati a no wan anansitori.