Wan brifi fu Gana

A dei di a blaka banti lusu

A MAN no ben de leki fa mi ben fruwakti. A ben weri wan weti katun krosi sondro kroiki na ini, èn a ben tai en fini mindri bun nanga wan blaka banti di bradi 5 centimeter. A ben tanapu na wan fasi di e sori taki a de klariklari fu feti. A ben tai en kofu èn nanga en soso futu a ben tanapu steifi na tapu a gron. En fesi ben tòf èn yu ben kan si taki a ben poti en prakseri na wán sani. A ben fini en ai, èn no ben lafu srefisrefi, fu di dati ben o sori taki a swaki.

Ne wantronso a e bari: „Hyaa!”, èn a e skopu karate. En anu e pasa so „Foosshh!” A e naki wan planga broko na tu. Ne a dyompo drai, naki karate neleki a e feti nanga wan sma. A kan taki na a man disi ben aksi fu studeri Bijbel?

Mi waka go na en èn mi langa mi anu fu seki en anu. „Yu musu de Kojo. Mi yere taki yu wani studeri Bijbel.” A e grabu mi anu èn a e lafu, yu kan si na en fesi taki a abi switifasi. En fesi no ben o meki yu frede moro, fu di yu kan si na en taki a wani sabi moro. „Iya, mi wani dati trutru”, na so a e taki. „O ten wi o bigin?”

Wi e sidon nanga wi Bijbel èn wi buku na tapu wan pikin balkon na en oso. Drape moro kowru, furu babari no de, èn sma no e pasa drape. Wi de nanga un dri: Mi, Kojo, nanga a pikin kesikesi fu en. A kesikesi di langa 35 centimeter nomo, abi redi wiwiri na tapu en ede èn wan pikin weti barba. Te yu luku en, yu o wani lafu. A e go na ala sei, a e prei, èn a e fasifasi ala sani. A e waka na tapu den papira fu wi, a e teki den pen fu wi, èn a e sutu den pikin anu fu en na ini wi empi-saka fu suku wan switisani fu nyan. Neleki wan papa noso wan mama di gwenti a babari nanga den sani fu en pikin, na so Kojo no e poti prakseri na a kesikesi. Na presi fu dati, a e poti ala en prakseri na den sani di a e leri. A abi furu aksi, èn dati e sori mi taki a e denki fu sani èn taki a wani leri moro. Kande karate meki taki a leri fu de na ai èn fu luku bun, fu di solanga a no kisi na overtoigi èn solanga a no si den buweisi na ini Bijbel, a no e bribi a sani dati.

A studie fu wi e go moi. Ma baka wan pisi ten, mi e si taki a e feti wan tra feti, iya, a e du tranga muiti fu kenki. „A wan-enkri sani di mi lobi na ini a grontapu disi, na karate”, na so a e taigi mi. Mi kan si na a man disi taki a lobi feti, wan sani di a e du nanga en heri ati èn di a sabi du heri bun. A abi 26 yari, èn a lobi karate srefisrefi, ma a no dati wawan, a go so fara taki a  tron wan fetiman nanga wan blaka banti srefi. Furu sma no de di e doro so fara.

Mi no sabi san Kojo o du. Mi kan si taki a e frustan taki te a e du karate, a e gi sma skin-ati fu di a e naki èn skopu den. A sani disi no e kruderi nanga den fasi di e sori taki wan sma na wan tru Krestes. Bika tru Kresten e sori sari-ati, safu-ati, èn den e broko den ede nanga trawan fu di den abi lobi. Ma toku, mi sabi taki den tru tori na ini Bijbel ben man safu na ati fu moro ogri man. Efu Kojo na wan reti-atisma tu, dan a krakti fu Gado Wortu sa yepi en fu kenki. Mi musu abi pasensi nanga en.

Wan faya bakadina di wi ben de fu kaba nanga a studie fu wi, wi leisi wan bijbeltekst di meki Kojo skreki srefisrefi, neleki wan sma skopu en bun tranga. A e leisi: „Yehovah srefi e ondrosuku a regtfardikisma, sosrefi a sma di e du ogri, èn En sili kwetikweti no lobi wan sma di lobi fu du ogri-ati sani” (Psalm 11:5). „Wan sma di lobi fu du ogri-ati sani”, na so a e taki den wortu dati safri baka. En fesi ben kenki, iya, a tranga man disi di sma no ben man wini, ben bigin kenki. A e luku mi èn a e bigin lafu safri. Dan a e taki: „Mi teki wan bosroiti.”

Mi nanga Kojo e du a wroko di wi lobi moro, iya, sondro taki sma e pai gi dati wi e leri den sani fu Bijbel efu den wani arki. Wan mamanten wi ben abi wan mofo fu go na wan yonkuman di nen Luke.

Te wi e waka go na a oso fu a yonkuman disi, wi e teki wan smara pasi pe furu sma de èn di e pasa na a wowoyo. Yu kan si hondrohondro sma na sei pasi e seri sani, soleki ipi-ipi redi nanga grun pepre, baskita nanga lepi tomati, èn ipi-ipi okro. Yu kan si sosrefi radio, prasoro, pisi sopo, falsi wiwiri, sani di sma e gebroiki fu bori, nanga ipi-ipi krosi nanga susu di sma weri kaba. Meisje e waka lontu e seri nyanyan di abi furu pepre nanga spesrei na ini. A nyanyan de na ini bigi beki di den e tyari so moi na tapu den ede. Den sabi fa fu waka na mindri den ipi-ipi sma nanga den beki na tapu den ede. Den e pruberi fu meki sma bai a switi supu fu den èn a smoko fisi, krabu, nanga pakro di stofu na ini wan sowsu. Dagu, krabita, nanga fowru e pasa na ala sei. Radio leti bun tranga, èn den wagi nanga den sma e meki babari.

Wi e waka a santi pasi go doro, teleki wi pasa ala a babari fu a foto èn wi e doro na wan owru oso di abi wan bord pe skrifi na tapu: „A presi fu rostu te yu waka wan langa pasi.” Luke, wan fini yonkuman di pasa 20 yari, e tanapu na a doromofo èn a e kari wi kon na inisei fu di a son faya. A presi pe a e tan lai nanga wan lo tas nanga dosu di abi drei wiwiri nanga rutu na ini. Den wiwiri tai kon na wán nanga wan titei, èn yu kan si pisipisi udu-buba tu. Ala den sani disi na fu Luke en tanta di e meki dresi gi sma. A e moksi èn a e fon den sani dati, soleki fa a leri fu den afo fu en. Den dresi disi de gi ala sortu siki. Luke ben fruwakti wi. A skoifi ala den sani dati go na wan sei, èn a poti dri udu bangi. Wi e sidon krosibei fu makandra èn na so wi e bigin nanga a bijbelstudie.

Na Kojo e leri Luke sani fu Bijbel. Mi e sidon e arki fa den tu yonkuman e taki fu san ede so furu pina de na grontapu, soleki fa Bijbel e sori. Te Kojo e langa en anu fu yepi Luke feni wan bijbeltekst, mi e luku fa den tranga anu fu en e drai den fini bladzijde fu a Bijbel. Dan mi e memre wan sani. No so langa pasa, a ben gebroiki den tranga anu fu en fu feti. Furu sma na ini a grontapu disi abi takru gwenti di rutu dipi na ini den ati èn furu fu den e du san den wani. Ma a krakti fu Gado Wortu e kenki den sma dati kon tron sma di abi sari-ati nanga lobi. Disi na wan bigi sani trutru.

Te wi e waka go baka na oso, wi e go na wan man di e sidon na ondro wan manyabon. A man e arki te Kojo e opo en Bijbel èn e leisi wan tekst gi en. Te a man e frustan taki wi na Yehovah Kotoigi, a e dyompo opo. En ati e bron èn a e bari: „Mi no lobi den sma fu a kerki fu unu!” Fu wan momenti Kojo en fesi e span. Dan mi e si taki a e kisi ensrefi èn sondro fu atibron a e drai gowe. Na so wi e waka gowe.

Te wi waka wan pisi, dan Kojo e taigi mi safri: „Mi ati ben e naki di a man taki a sani dati. Yu sabi san mi ben kan du nanga a man dati?” „Iya, mi sabi”, na so mi e taki aladi mi e lafu. A e lafu tu èn wi e waka go moro fara.