Go na content

Go na table of contents

Den Mayasma e kon fri trutru

Den Mayasma e kon fri trutru

Den Mayasma e kon fri trutru

FURU sma sabi den Mayasma fu den sani di den ben du. Ibri yari dusundusun sma e go na Yucatán, na ini Meksikow fu luku den kefalek bigi piramide fu fositen, di de na Chichén Itzá nanga Cobá. Boiti taki den Mayasma ben e bow bigi sani, den ben abi a koni tu fu skrifi, fu du wiskunde, èn den ben abi sabi fu stari nanga planeiti. Den ben kon feni wan fasi fu skrifi sani, den ben e gebroiki a nomru nul, èn den ben abi wan kalender fu 365 dei di ben seti na so wan fasi taki a di fu fo yari ben abi 366 dei.

Ma te a ben abi fu du nanga na anbegi fu den, dan wi e si wan tra sani. Den Mayasma ben e anbegi furu gado, soleki a gado fu a son, a mun, na alen, nanga a karu. Boiti dati, den ben e anbegi furu tra sani tu. Den priester fu den ben abi a koni fu luku stari. Na ini na anbegi fu den, den e ben e gebroiki switismeri sani nanga popki. Boiti dati, den ben e kotikoti den skin fu trowe brudu èn den ben e tyari libisma leki ofrandi, spesrutu strafuman, srafu, nanga pikin-nengre.

Den Spanyorosma e doro

Na so a libimakandra fu den Mayasma ben de na a ten di den Spanyorosma doro drape na a bigin fu a di fu 16 yarihondro. Den Spanyorosma di ben doro drape ben abi tu sani na prakseri. Den ben o teki den gron nanga den gudu fu den Mayasma, èn den ben o meki den Mayasma teki a Lomsu bribi. Na so fasi den ben o meki den Mayasma kon fri fu den heiden gwenti fu den, pe den ben e du tumusi ogri-ati sani. A de so taki den Spanyorosma ben meki den Mayasma kon fri fu a bribi fu den, noso den ben kon fri na tra fasi?

Den Spanyorosma, èn sosrefi den Lomsu kerki fesiman, ben teki a gron fu den Mayasma. A sani disi ben meki taki den Mayasma pina èn den ben kon abi bita-ati gi den Spanyorosma, fu di hondrohondro yari langa den ben gwenti koti èn prani den gron. Den Spanyorosma ben teki sosrefi den dipi ston-olo di ben de a wan-enkri presi pe sma ben kan feni watra na ini Yucatán. Den Mayasma ben pina moro srefi fu di Lomsu Kerki ben meki ala sma pai belasting moni ibri yari. Ibri mansma ben musu pai twarfu nanga afu real èn den umasma ben musu pai neigi real. * Boiti dati, sma ben musu pai lanti furu belasting moni tu. Den Spanyorosma di ben abi den gron ben meki a situwâsi kon moro ogri, fu di den ben e pai a kerki belasting moni gi den Mayasma. Baka dati, den ben e dwengi den sma disi fu wroko teleki den ben pai den a moni dati baka. Na so den Mayasma ben kon tron den srafu te fu kaba.

Te den priester ben e dopu sma, te den ben e trow sma èn te den ben e beri sma, dan den ben e teki moni tu gi den sani dati. A kerki ben kon gudu, fu di a ben teki gron, a ben meki sma pai belasting moni, èn a ben meki sma pai gi sani di abi fu du nanga kerki. Ala den sani disi ben meki taki den Mayasma kon pôti. Den ben feni taki den Mayasma noiti no ben o tapu nanga a kruktubribi fu den. Fu dati ede, den kerki fesiman nanga tra sma di ben abi makti ben feni taki den Mayasma ben musu kisi fonfon, fu leri den san bun èn fu meki den tapu nanga a kruktubribi fu den.

Den Mayasma e feti fu kisi den reti baka

Na a bigin, den Mayasma ben du hati sani baka nanga den Spanyorosma. Den no ben pai a belasting moni fu kerki, den puru den pikin fu den kerki skoro, fu espresi den no ben go na den klas pe sma ben kisi leri fu tron wan memre fu Lomsu Kerki, èn den ben weigri fu wroko na tapu den bigi gron. Ma a sani disi meki taki den Spanyorosma ben handri na wan moro ogri-ati fasi nanga den. Na ini 1847, sowan 300 yari baka di den Spanyorosma ben e pina den, a situwâsi ben kon ogri srefisrefi. Den Mayasma opo densrefi teige den wetiman, èn den bigin feti fu kisi den reti baka.

Den wan di ben e teki fesi na ini a feti disi ben gebroiki wan sani di den ben e kari a kroisi di e taki. Wan sma di ben meki a gersi leki a kroisi e taki, ben e taki dati den Mayasma musu feti te na dede. A feti ben abi takru bakapisi gi den Mayasma. Na a ten fu 1853, di a feti kaba, pikinmoro afu fu den Mayasma fu Yucatán, dede na ini a feti. Toku den tan feti 55 yari go doro. Te fu kaba, den Mayasma kon fri fu a kwinsi di den Spanyorosma ben kwinsi den, èn a gron ben prati na wan reti fasi. Ma den Mayasma ben kon fri, te a abi fu du nanga a bribi fu den?

Den no ben kon fri trutru

A Lomsu bribi di den Spanyorosma ben leri den, èn a feti di den Mayasma ben feti fu du sani baka soleki fa den ben gwenti, no ben meki den kon fri trutru. Na ini a ten disi, a Lomsu bribi moksi nanga wan tu owruten gwenti fu den afo fu den.

Wan buku e taki disi fu den Mayasma na ini a ten disi: „Den Mayasma e anbegi den fositen gado fu a naturu, èn den e go na ini den gron, na den bergi-olo, èn na tapu den bergi fu anbegi den afo fu den. . . . Na a srefi ten, den e anbegi den santawan na ini kerki” (The Mayas—3000 Years of Civilization). Boiti dati, na presi fu wan sortu katunbon di den ben e si leki wan santa bon, den e anbegi a kroisi, di sma e gi watra neleki a de wan trutru bon. Na presi fu poti popki noso prenki fu Yesus na tapu a kroisi, den e poti bromki fu a katunbon dati na a kroisi.

Den e kon fri te fu kaba!

Na ini den yari di pasa no so langa ete, Yehovah Kotoigi na ini Meksikow bigin nanga wan bigi wroko fu gi den Mayasma Bijbel leri. Bijbel publikâsi, soleki a tijdschrift disi, de fu kisi na ini a tongo fu den Mayasma, so taki den kon frustan san Gado o du gi libisma. San ben de a bakapisi? Na a ten di na artikel disi skrifi, sowan 6600 Kownukondre preikiman ben de di e taki Mayatongo èn sosrefi 241 Mayatongo gemeente fu Yehovah Kotoigi ben de na ini a kontren dati. A ben makriki gi den Mayasma fu libi a kruktu bribi fu den èn fu teki den tru tori fu Bijbel?

Furu Mayasma di wani anbegi Gado trutru ben musu du tranga muiti fu tyari kenki kon. Marcelino nanga en wefi Margarita, ben de fayafaya na ini a Lomsu bribi. Ibri yari den ben e gi grani na a kroisi, fu di den ben e tyari en komoto fu a kerki go na den oso, pe den ben e tyari meti-ofrandi. Baka dati, den ben e nyan na ofrandi makandra nanga famiri èn mati fu den. Dan, Yehovah Kotoigi kon na den, èn den bigin studeri Bijbel nanga den. Den e taki: „Wi ben frustan taki den sani di wi ben leri ben de tru tori, ma wi ben denki taki den yeye ben o du wi ogri te wi ben o libi den sani di wi ben e bribi.” Ma toku den tan studeri Bijbel go doro. Marcelino e taki: „Safrisafri, den tru tori fu Bijbel naki wi ati. Dati ben e gi wi deki-ati fu fruteri den famiri nanga den mati fu wi den sani di wi ben e leri fu Bijbel. Now wi breiti taki wi kon fri fu a kruktubribi di wi ben abi fosi. A wan sani di e hati wi, na taki now fosi wi kon leri den sani dati. Now, wi wani du ala san wi man fu fruteri trawan den moi tru tori di skrifi na ini Bijbel.”

Alfonso di abi 73 yari, ben de wan fayafaya Lomsusma. Na ini en foto, a ben gwenti orga kerki fesa, soleki Komuni pe sma ben e dansi, nyan èn dringi. A ben orga sosrefi fesa pe sma ben e feti nanga mankaw. Alfonso e taki: „A no de fu taki dati sma ben e kon drungu èn ben e feti na den fesa disi. Aladi mi ben lobi den fesa disi, toku mi ben feni taki mi ben e misi wan sani na ini a bribi fu mi.” Di Yehovah Kotoigi preiki gi Alfonso, a bigin studeri Bijbel. Aladi a e siki, toku a bigin go na den konmakandra na a Kownukondre zaal. Now, a libi ala den kerki gwenti fu en, èn a e gebroiki ibri okasi fu fruteri den sma di e kon luku en, fu a nyun bribi fu en.

Disi na wan tu eksempre nomo fu den furu Mayasma di kon fri trutru te a abi fu du nanga a bribi fu den. Iya, den bakapikin fu den sma di ben bow den kefalek bigi piramide na Yucatán, de drape te now ete. Den e taki a srefi tongo ete. Furu fu den e libi neleki den afo fu den, di ben e libi na ini oso di abi tasi-daki èn ston di meki fu tokotoko. Neleki fositen, den e kapu den gron opo fu prani karu nanga katun. Ma now den tru tori fu Gado Wortu, fri furu fu den Mayasma fu falsi leri nanga kruktubribi. Den e frustan den moi wortu disi fu Yesus: „Unu o sabi a waarheid èn a waarheid o meki unu kon fri.”—Yohanes 8:32.

[Futuwortu]

^ paragraaf 6 A real na a moni di sma ben e gebroiki fosi na ini Spanyorokondre.

[Karta na tapu bladzijde 13]

(Efu yu wani si pe den sani disi skrifi, luku a tijdschrift)

A kontren di den Mayasma ben e tiri

Golf fu Meksikow

MEKSIKOW

Yucatán

Chichén Itzá

Cobá

BELISE

GUATEMALA

HONDURAS

EL SALVADOR

[Prenki na tapu bladzijde 13]

Owruten sani fu den Mayasma, na ini Chichén Itzá

[Prenki na tapu bladzijde 15]

Marcelino nanga en wefi, Margarita, e preiki a bun nyunsu na ini Yucatán