Yani kulokufunako

Yani kulokucuketfwe

LOKUVELA EMTATJENI WETFU

“Bamemeteli BaseBrithani—Vukani!!”

“Bamemeteli BaseBrithani—Vukani!!”

KWEFIKA simemetelo lesiphutfumako lebesitsi: “Bamemeteli BaseBrithani​—Vukani!!” (I-Informant, * yaDecember 1937, yaseNgilandi) Lesimemetelo lesibalulekile sachubeka satsi: “Kute Intfutfuko Lebekhona Kuleminyaka Lelishumi Leyengcile.” Likhasi lekucala lale-Informant belinembiko walokwentiwe emsebentini wekushumayela weminyaka lelishumi kusukela nga-1928 kuya ku-1937, lobewufakazela kutsi bekute intfutfuko lebekhona kuleyominyaka.

BELINGAKANANI LINANI LEMAHLAHLANDLELA?

Yini leyabangela kutsi kube bete kwandza eBrithani? Emabandla bekakutfola kumatima kushintja indlela yawo yekwenta tintfo. Ngetulu kwaloko, lihhovisi leligatja belincume kutsi lensimu beyingasetjentwa ngemahlahlandlela langu-200 nje kuphela, labekatawusebenta emasimini lakhashane kunekutsi asebente nebamemeteli. Lihhovisi leligatja laphindze latjela labo lebebafuna kuba ngemahlahlandlela kutsi insimu yaseBrithani beyingasawadzingi emahlahlandlela lengetiwe, ngako yabakhutsata kutsi bayoshumayela emaveni laseYurophu. Lokujabulisako kutsi lamanye emahlahlandlela aya emaveni lafaka ekhatsi laseFrance, ngisho nobe bekangalwati kahle lulwimi lobelukhulunywa kulawo mave.

“SIMEMETELO LESIPHUTFUMAKO”

I-Informant ya-1937 yabeka umgomo lobekufanele ufinyelelwe wema-awa lasigidzi nga-1938! Lomgomo bebangawufinyelela kalula uma nje bamemeteli bebangatinikela kutsi bashumayele ema-awa langu-15 ngenyanga, bese kutsi emahlahlandlela wona ashumayele langu-110. Kuze kufinyelelwe lomgomo kwanconywa kutsi kuhlelwe emacembu latawushumayela ema-awa lasihlanu ngelilanga futsi anake kakhulu kubuyela kulacoce nabo, ikakhulukati ntsambama.

Emahlahlandlela bekakhutsele emsebentini wekushumayela

Loko kwabakhutsata kakhulu bamemeteli labanyenti. Hilda Padgett watsi: “Lesi bekusimemetelo lesiphutfumako lebesiphuma endlunkhulu, lebesekusikhatsi lesidze sisilindzile futsi lesaletsa imiphumela lemihle kakhulu.” * Dzadze E. F. Wallis watsi: “Lesincumo sekushumayela ema-awa lasihlanu sajabulisa kakhulu! Kute intfo leyasijabulisa kakhulu kwendlula kusebenta sikhatsi lesinyenti emsebentini wekushumayela! . . . Besibuya sikhatsele kodvwa sijabulile!” Stephen Miller lobekasemncane, wasibona sidzingo lesiphutfumako salomsebenti futsi wawusekela. Bekafuna kuwenta ngobe litfuba bekasenalo! Wakhumbula emacembu alabo lebebashumayela bahamba ngemabhayisikili futsi ehlobo ntsambama bebadlalela bantfu tinkhulumo letitsetjuliwe. Bebatimisele kulomsebenti wekushumayela, bebasebentisa emabhodi, labanye bebahambisa bomagazini etitaladini.

I-Informant yaphindze yasigcizelela lesimemetelo nayitsi: “Sidzinga emahlahlandlela langu-1 000.” Kwase sekuba nemgomo lomusha lobewutsi emahlahlandlela besekufanele ashumayele nebamemeteli bemabandla lakuwo, abalekelele futsi abasite batfutfuke. Joyce Ellis watsi: “Bazalwane labanyenti basibona sidzingo sekuba ngemahlahlandlela. Nanobe bengineminyaka lengu-13 ngaleso sikhatsi, nami bengifuna kuba lihlahlandlela.” Sifiso sakhe sekuba lihlahlandlela safezeka nakaneminyaka lengu-15 budzala nga-July 1940. Peter, lowagcine ayindvodza ya-Joyce wasiva lesimemetelo lebesiphutfuma, lesamenta “wacabangisisa ngekuba lihlahlandlela.” Nga-June 1940, ngesikhatsi aneminyaka lengu-17 budzala, wahamba ngelibhayisikili emakhilomitha langu-105 aya eScarborough, lapho bekabelwe kutsi ayoshumayela khona njengelihlahlandlela.

Cyril naKitty Johnson bakhutsateka nababona kutidzela kwemahlahlandlela. Babese bancuma kutsengisa likhaya labo netintfo lebebanato kute batisekele emsebentini wasikhatsi sonkhe. Cyril wayekela emsebentini wekutiphilisa, futsi ingakapheli inyanga besebawulungele umsebenti wekushumayela njengemahlahlandlela. Utsi: “Besiciniseka kutsi sitawuphumelela kulesincumo lebesisentile. Sawenta ngemfutfo lomsebenti futsi besijabulile.”

TINDZAWO TEKUHLALA TEMAHLAHLANDLELA

Njengobe linani lemahlahlandlela belikhula ngendlela lesimanga, bazalwane babuka tindlela tekusekela lamahlahlandlela. Jim Carr, lobekangumbonisi wesigodzi nga-1938, wasilalela lesincumo sekutsi kutfolwe tindzawo tekuhlala temahlahlandlela emadolobheni. Kute kuncishiswe tindleko, emahlahlandlela akhutsatwa kutsi ahlale njengelicembu futsi asebente ndzawonye. E-Sheffield bacasha indlu lenkhulu lebeyinakekelwa ngumzalwane lomdzala. Libandla lebelidvutane lanikela ngemali nangefenisha. Jim utsi: “Sonkhe sabambisana kute lomsebenti uphumelele.” Kulendlu bekuhlala emahlahlandlela lalishumi lebekatimisele emsebentini wekushumayela futsi aneluhlelo loluhle lwekucinisa buhlobo babo naJehova. “Njalo ekuseni bekucocwa ngembhalo welusuku futsi lamahlahlandlela bekashumayela onkhe malanga etindzaweni lebekabelwe kuto.”

Kwaba nemahlahlandlela lamanyenti eBrithani

Bamemeteli kanye nemahlahlandlela basabela kulesimemo sekufinyelela ema-awa lasigidzi nga-1938, futsi kwavele kwaba njalo. Empeleni, imibiko yaveta kutsi bekunentfutfuko lenkhulu kuto tonkhe tincenye temsebenti wekushumayela. Ngeminyaka lesihlanu nje, linani lebamemeteli laseBrithani lacishe laphindzeka katsatfu kunaleli lebelikhona. Lesimemetelo lesisha sakhutsata bantfu baJehova kutsi bacinise kukholwa kwabo njengobe bekusondzela iMphi Yelive Yesibili.

Nalamuhla, linani lemahlahlandlela eBrithani lichubeka likhula njengobe imphi yaJehova i-Armagedoni isondzela. Linani lemahlahlandlela selandze ngendlela lesimanga kuleminyanga lelishumi leyengcile. Nga-October 2015 bekunalangu-13 224. Lamahlahlandlela ayaciniseka kutsi umsebenti wasikhatsi sonkhe uyindlela lekahle yekuphila.

^ sig. 3 I-Informant yagcine seyibitwa ngekutsi ngu-Msebenti Wetfu WeMbuso.

^ sig. 8 Sicongosekulindza sa-October 1, 1995, emakh. 19-24, lesitfolakala ngesiZulu, sikhuluma ngemlandvo wekuphila wadzadze Padgett.