Yani kulokufunako

Yani kulokucuketfwe

Jehova NguNkulunkulu Lokhuluma Natsi

Jehova NguNkulunkulu Lokhuluma Natsi

Lalela-ke nyalo, ngitawukhuluma.”JOBE 42:4.

TINGOMA: 113, 114

1-3. (a) Kungani indlela Nkulunkulu lacabanga ngayo nelulwimi lalukhulumako lungetulu kunelebantfu? (b) Sitawufundza ngani kulesihloko?

JEHOVA abefuna kujabulela kuphila netidalwa takhe, ngako wadala tingilosi futsi ngekuhamba kwesikhatsi wadala bantfu. (Tihlabelelo 36:9; 1 Thimothi 1:11) Ekucaleni Jehova wadala loyo umphostoli Johane lambita ngekutsi ‘nguLivi.’ (Johane 1:1; Sembulo 3:14) Jehova abekhuluma naLivi, lokunguJesu, aveta imicabango yakhe kanye nendlela lativa ngayo. (Johane 1:14, 17; Kholose 1:15) Umphostoli Pawula uphindze atsi tingilosi tiyakhulumisana futsi tinalo lulwimi, lokumatima kakhulu ngebantfu kutsi balucondze.1 Khorinte 13:1.

2 Jehova wati konkhe ngetigidzigidzi tetingilosi kanye nangebantfu labadalile. Uyakhona kulalela tigidzi tebantfu ngesikhatsi sinye futsi acondze imithantazo yato ngisho nobe tikhulumi luphi lulwimi. Njengobe alalela yonkhe lemithantazo, Jehova uphindze akhulume netingilosi futsi aticondzise. Kuze akwente konkhe loku, indlela Jehova lacabanga ngayo nelulwimi lalukhulumako kufanele lube ngetulu kwetilwimi letikhulunywa bantfu nendlela labacabanga ngayo. (Fundza Isaya 55:8, 9.) Ngako nakakhuluma nebantfu, umlayeto wakhe uwenta ube melula kuze bawucondze.

3 Kulesihloko, sitawufundza ngendlela Jehova lakhuluma ngayo nebantfu ngalokucacile. Sitawuphindze sifundze ngekutsi uyishintjashintja njani indlela lakhuluma ngayo nakakhuluma nebantfu kuye ngetimo labakuto.

NKULUNKULU UKHULUMA NEBANTFU

4. (a) Nguluphi lulwimi Jehova lalusebentisa nakakhuluma naMosi, Samuweli naDavide? (b) Licuketseni liBhayibheli?

4 Ngesikhatsi akhuluma na-Adamu ensimini yase-Edeni, kungenteka Jehova wasebentisa lulwimi lwasendvulo lwesiHebheru. Ngekuhamba kwesikhatsi, wakhuluma nemadvodza lafaka ekhatsi Mosi, Samuweli naDavide. Nanobe abhala ngelulwimi lwawo lwesiHebheru nangendlela yawo yekubhala, kodvwa lamadvodza abhala imicabango yaNkulunkulu. Abhala loko bekushiwo nguJehova, abhala nangemlandvo webuhlobo bantfu baNkulunkulu lebebanabo naye. Sibonelo saloko kutsi eBhayibhelini kubhalwe ngekukholwa kwabo, lutsandvo labebanalo ngaNkulunkulu, kanye nangemaphutsa nekungetsembeki lokwentiwa ngulabanye. Yonkhe lemininingwane yabhalwa kute kuzuze tsine.Roma 15:4.

Babhali beliBhayibheli babhala loko bekushiwo nguJehova, babhala nangemlandvo webuhlobo bantfu baNkulunkulu lebebanabo naye

5. Nkulunkulu abesebentisa siHebheru kuphela yini nakakhuluma nebantfu? Chaza.

5 Jehova abengasebentisi lulwimi lwesiHebheru ngaso sonkhe sikhatsi nakakhuluma nebantfu. Ngesikhatsi ema-Israyeli akhululwa eBhabhulona, lamanye awo abekhuluma si-Aramu. Kungenteka nguloko lokwenta Danyela, Jeremiya na-Ezra babhala letinye tincenye teliBhayibheli ngesi-Aramu.Ezra 4:8; 7:12; Jeremiya 10:11; Danyela 2:4, ekucaleni lemibhalo yayibhalwe ngesi-Aramu.

6. Kungani imibhalo yesiHebheru yahunyushelwa elulwimini lwesiGriki?

6 Ngekuhamba kwesikhatsi Alexander Lomkhulu wancoba imibuso leminyenti yemhlaba, futsi siGriki saba lulwimi loluyinhloko emaveni lamanyenti. EmaJuda lamanyenti acala kukhuluma siGriki futsi ngekuhamba kwesikhatsi imiBhalo yesiHebheru yahunyushelwa elulwimi lwesiGriki. Lelihumusho libitwa ngekutsi yi-Septuagint. Laba lihumusho lekucala ngca leliBhayibheli futsi lingulelinye lalabaluleke kakhulu. Tati tikholelwa kutsi i-Septuagint yacedzelwa bahumushi labangu-72 kuyibhala. * (Fundza umbhalo longentansi.) Labanye bebahumusha ligama ngeligama kulemiBhalo yesiHebheru kodvwa labanye bebangakwenti loko. Nobe kunjalo, emaJuda lakhuluma siGriki nemaKhristu, abekholelwa kutsi i-Septuagint iliVi laNkulunkulu.

7. Nguluphi lulwimi Jesu lalusebentisa nakafundzisa bafundzi bakhe?

7 Ngesikhatsi Jesu alamhlabeni, kungenteka abekhuluma siHebheru. (Johane 19:20; 20:16; Imisebenti 26:14) Kungenteka futsi abesebentisa emagama esi-Aramu labekavame kusetjentiswa ngaleso sikhatsi. Kodvwa bekalwati nelulwimi lwesiHebheru sasendvulo lobelukhulunywa nguMosi nebaphrofethi, njengobe imibhalo yabo beyifundvwa emasinagogeni liviki ngeliviki. (Lukha 4:17-19; 24:44, 45; Imisebenti 15:21) Ngisho nobe siGriki nesiLathini besikhulunywa ngesikhatsi saJesu, liBhayibheli alisho kutsi Jesu abekhuluma leto tilwimi.

8, 9. Kungani emaKhristu lamanyenti bekakhuluma siGriki, futsi loko kusifundzisani ngaJehova?

8 Balandzeli bekucala baJesu bebakhuluma siHebheru, kodvwa ngemuva kwekufa kwakhe babese bakhuluma letinye tilwimi. (Fundza Imisebenti 6:1.) Njengobe tindzaba letimnandzi betisakateka etindzaweni letinyenti, emaKhristu lamanyenti abekhuluma siGriki esikhundleni sesiHebheru. Ngesizatfu sekutsi siGriki besilulwimi lolusetjentiswako, tincwadzi taboMatewu, Makho, Lukha naJohane betibhalwe ngesiGriki. * (Fundza umbhalo longentansi.) Tincwadzi letabhalwa ngumphostoli Pawula kanye naletinye tincwadzi teliBhayibheli nato betibhalwe ngesiGriki.

9 Kuyajabulisa kutsi babhali bemiBhalo yemaKhristu yesiGriki bebavame kusebentisa i-Septuagint nabacaphuna imiBhalo yesiHebheru. Ngaletinye tikhatsi loko lokucashuniwe bekwehluka kancane endleleni lebesibhalwe ngayo siHebheru sekucala. Ngako umsebenti webahumushi labanesono uyincenye yeliBhayibheli lesilisebentisako lamuhla. Loku kusifundzisa kutsi Jehova akatsatsi lulwimi lolutsite nobe lisiko lelitsite njengalelincono kunalelinye.Fundza Imisebenti 10:34.

Nkulunkulu akalindzeli kutsi sikhulume lulwimi lolutsite kute sati yena nobe tinjongo takhe

10. Yini lesiyifundzile endleleni Jehova lakhuluma ngayo nebantfu?

10 Sifundzile kutsi Jehova ukhuluma nebantfu ngelulwimi labaluvako. Akalindzeli kutsi sikhulume lulwimi lolutsite kute sati yena nobe tinjongo takhe. (Fundza Zakhariya 8:23; Sembulo 7:9, 10.) Siphindze safundza kutsi Jehova waphefumulela babhali beliBhayibheli, futsi wabavumela kutsi babhale imicabango yakhe ngemavi abo.

NKULUNKULU ULONDVOLOTA UMLAYETO WAKHE

11. Kungani kungasiyo inkinga kuJehova kutsi bantfu bakhuluma tilwimi letinyenti letehlukene?

11 Nanobe bantfu bakhuluma tilwimi letinyenti, kodvwa loko akusiyo inkinga kuJehova. Sikwati njani loko? LiBhayibheli linemagama lambalwa lasetjentiswa nguJesu laselwimini lekucala. (Matewu 27:46; Makho 5:41; 7:34; 14:36) Kodvwa Jehova wenta kutsi umlayeto waJesu ubhalwe uphindze uhunyushelwe elulwimini lwesiGriki, futsi ngekuhamba kwesikhatsi uhunyushelwe nakuletinye tilwimi. Ngesizatfu sekutsi emaJuda nemaKhristu abekubhalela endzaweni letsite loko lobekuseVini laNkulunkulu, umlayeto waNkulunkulu walondvolotwa. Loko lebekakubhalela endzaweni letsite, kwase kuhunyushelwa etilwimini letinyenti. Eminyakeni lecishe ibengu-400 ngemuva kwaKhristu, John Chrysostom watsi loko lobekufundziswa nguJesu bese kuhunyushelwe elulwimini lwebantfu baseSiriya, baseGibhithe, baseNdiya, basePheresiya, baseTopiya kanye nakuletinye tilwimi.

12. Liphikiswe ngayiphi indlela liBhayibheli?

12 Kusukela kadzeni liBhayibheli liphikiswe kakhulu, kwahlaselwa bantfu labalihumusha nalabalisakata. Cishe ngemuva kweminyaka lengu-300 Jesu atelwe, uMbusi waseRoma Diocletian wakhipha umyalo lowatsi onkhe emakhophi eliBhayibheli alahlwe. Eminyakeni lecishe ibe ngu-1 200 leyalandzela, William Tyndale wacala kuhumushela liBhayibheli elulwimini lwesiNgisi. Watsi nangabe Nkulunkulu amvumela kutsi aphile sikhatsi lesidze, utawenta konkhe lokusemandleni akhe kutsi ngisho nemfana lowelusako akucondze kancono loko lokuseBhayibhelini kwendlula umphristi. Ngenca yekuphatfwa kabi, Tyndale wabaleka eNgilandi kute ahumushe liBhayibheli futsi alishicilele. Ngisho nobe bafundisi betama kushisa onkhe emakhophi alo labawatfola, lihumusho laTyndale lasakatwa kubantfu labanyenti. Ngekuhamba kwesikhatsi, Tyndale wekhanywa wase uyashiswa aboshelwe elugodvweni. Kodvwa bafundisi behluleka kulicedza lihumusho lakhe, futsi lasetjentiswa kute kuhunyushwe liBhayibheli lelibitwa ngekutsi yi-King James Version.Fundza 2 Thimothi 2:9.

13. Yini levetwe lucwaningo lwemibhalo yesandla yasendvulo yeliBhayibheli?

13 Kuliciniso kutsi akhona emaphutsa lamancane nemehluko lotsite kulamanye emakhophi akadzeni eliBhayibheli. Nobe kunjalo, tati teliBhayibheli tafundza tinkhulungwane temibhalo yesandla yasendvulo, tincenye tayo kanye nalamanye emahumusho akadzeni eliBhayibheli. Nase tiyicatsanisile, tatfola kutsi kunemavesi lambalwa lanemehluko lomncane. Kodvwa umlayeto weliBhayibheli awukashintji. Lolucwaningo lwenta bafundzi beliBhayibheli betsemba kutsi loko labanako lamuhla kuliVi laJehova leliphefumulelwe.Isaya 40:8. * (Fundza umbhalo longentansi.)

14. LiBhayibheli litfolakala ngetilwimi letingakanani lamuhla?

14 Nanobe bantfu baliphikise kakhulu liBhayibheli, kodvwa selihunyushelwe etilwimini letingetulu kwa-2 800. Lihunyushwe kakhulu kwendlula nobe nguyiphi lenye incwadzi lamuhla. Ngisho nobe bantfu labanyenti bangakholelwa kuNkulunkulu, liVi lakhe liyincwadzi lechubeka isakatwa etindzaweni letinyenti. Nanobe kungasimelula kufundza nobe kucondza kahle lamanye emahumusho eliBhayibheli, cishe onkhe anemlayeto lomelula lokhuluma ngelitsemba kanye nekuphila phakadze.

KWAKUDZINGEKA LIHUMUSHO LELISHA LELIBHAYIBHELI

15. (a) Kusukela nga-1919, kube naluphi lushintjo etincwadzini tetfu letisekelwe eBhayibhelini? (b) Kungani tincwadzi tetfu ticale tibhalwe ngesiNgisi?

15 Nga-1919, licembu lelincane lebafundzi beliBhayibheli labekwa kutsi libe ‘sisebenti lesetsembekile nalesihlakaniphile.’ Ngaleso sikhatsi sisebenti lesetsembekile besivame kusebentisa siNgisi nasikhuluma nebantfu baNkulunkulu. (Matewu 24:45) Lamuhla tincwadzi letisekelwe eBhayibhelini titfolakala ngetilwimi letingetulu kwa-700. NjengesiGriki lebesisetjentiswa kadzeni, siNgisi silulwimi lolusetjentiswa kakhulu kutemabhizinisi nakutemfundvo futsi satiwa kakhulu. Ngako tincwadzi tetfu ticale tibhalwe ngesiNgisi bese tihunyushelwa etilwimini letinyenti.

16, 17. (a) Yini lebeyidzingwa bantfu baNkulunkulu? (b) Sanakekelwa njani lesidzingo sabo? (c) Sasiyini sifiso seMzalwane Knorr?

16 Tonkhe tincwadzi tetfu tisekelwe eBhayibhelini. Ekucaleni bantfu baNkulunkulu bebasebentisa i-King James Version, leyashicilelwa nga-1611. Nobe kunjalo, lulwimi lobelusetjentiswe kuyo belulwakadzeni futsi kulukhuni kulicondza. Libito laNkulunkulu belivela emavesini lambalwa ngisho nobe belivela tikhatsi letinyenti emibhalweni yesandla yasendvulo. Lelihumusho beliphindze libe nemaphutsa latsite nalamanye emavesi lengetiwe langatfolakalanga emibhalweni yesandla yasendvulo. Nalamanye emahumusho esiNgisi abenetinkinga letifanako.

17 Kuyacaca kutsi bantfu baNkulunkulu bebadzinga lihumusho leliBhayibheli lelicondzile nalokumelula kulifundza. Kwabuntjwa iKomidi Yekuhunyushwa KweliBhayibheli Lemhlaba Lomusha, futsi bazalwane labakulekomidi bakhulula tincenye teliBhayibheli kusukela nga-1950 kuya ku-1960. Imiculu yekucala lesitfupha yakhululwa emhlanganweni wanga-August 2, 1950. Kuloyo mhlangano, uMzalwane Knorr watsi bantfu baNkulunkulu badzinga lihumusho leliBhayibheli lelicondzile nalokumelula kulifundza futsi lelitabasita kutsi bafundze liciniso ngalokucacile. Bebadzinga lihumusho lelifanana nemibhalo yasendvulo yebafundzi baKhristu. Sifiso seMzalwane Knorr sasikutsi LiHumusho Lemhlaba Lomusha lisite tigidzi tebantfu tati Jehova.

18. Yini lesite ekuhumusheni liBhayibheli?

18 Nga-1963, sifiso seMzalwane Knorr safezeka. LiHumusho Lemhlaba Lomusha LemiBhalo YemaKhristu YesiGriki lase litfolakala ngesiDutch, siFulentji, siJalimane, siTaliyane, siPutukezi, nangeSipanishi. Nga-1989 Sigungu Lesibusako saBoFakazi BaJehova sasungula litiko lelisha endlunkhulu yemhlaba wonkhe lebelitawusita bahumushi beliBhayibheli. Nga-2005, tilwimi lebesetihumusha Sicongosekulindza tanikwa imvume yekuhumusha liBhayibheli. Loko kubangele kutsi LiHumusho Lemhlaba Lomusha litfolakale ngetilwimi letingetulu kwa-130, liphelele nobe liyincenye.

19. Yini lebalulekile leyenteka nga-2013, futsi sitawufundza ngani esihlokweni lesilandzelako?

19 Lulwimi lwesiNgisi selushintjile kusukela kwakhululwa LiHumusho Lemhlaba Lomusha lekucala, ngako kudzingeke kutsi kubuketwe indlela lebelibhalwe ngayo. Ngemphelasontfo ya-October 5 na-6, 2013, bantfu labangu-1 413 676 labasemaveni langu-31, bebakhona futsi labanye babukela umhlangano wemnyaka wesi-129 we-Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania. Lilunga leSigungu Lesibusako lakhulula LiHumusho Lemhlaba Lomusha lelibuketiwe ngesiNgisi. Bantfu lebebakhona bajabula kakhulu futsi labanyenti bakhala nabatfola leliBhayibheli. Njengobe tikhulumi betifundza emavesi kulo, kwabacacela bonkhe labebakhona kutsi lelihumusho lelibuketiwe kumelula kulifundza futsi liyevakala. Esihlokweni lesilandzelako sitawufundza kabanti ngalelihumusho lelibuketiwe, siphindze sibone kutsi lihunyushelwa njani kuletinye tilwimi.

^ sig. 6 Ligama lelitsi Septuagint lisho “Emashumi Lasikhombisa.” Kubonakala shengatsi lokuhumusha kwacala cishe eminyakeni lengu-300 ngaphambi kwekufika kwaKhristu, futsi kwacedvwa eminyakeni lengu-150 ngemuva kwakhe. Lelihumusho solo libalulekile nalamuhla ngobe lisita tati kutsi ticondze emagama lalukhuni esiHebheru nobe emavesi labhalwe ngesiHebheru.

^ sig. 8 Labanye bacabanga kutsi Matewu wabhala incwadzi yakhe ngesiHebheru wabese uyihumushela elulwimini lwesiGriki.

^ sig. 13 Fundza LiHumusho Lemhlaba Lomusha lelibuketiwe kuSandzisanchazo A3, ngesiNgisi; nencwadzi letsi “Incwadi Yabo Bonke Abantu,” emakhasini 7-9, esihlokweni lesitsi “Yasinda Kanjani Lencwadi?” ngesiZulu.