Khaolong ea 1

Na ke se ke Loketse ho Intša?

“Ke tlas’a khatello e khōlō ea hore ke intše le mohlankana. Ka mona le teng ho na le bashanyana ba bangata ba batle.”—Whitney.

“Banana ba bang ha ba tšabe ho ipuella, ’me le ’na ke batla ho intša le bona. Empa kea tseba hore na batsoali ba ka ba tla re’ng ka seo haeba ke ba kōpa.”—Phillip.

TAKATSO ea ho ba le motho eo u mo nkang e le oa bohlokoa—le ea u nkang u le oa bohlokoa—e ka ba matla ka tsela e hlollang, esita leha motho a sa le tlaase lilemong. Jenifer o hopola boemo boo a kileng a feta ho bona, o re: “Ke qalile ho ba tlas’a khatello ea hore ke intše ha ke le lilemo li 11.” Brittany o re: “Sekolong u ikutloa eka ha ua fella ha u se na motho eo u intšang le eena—ke re leha e se e ka ba mang feela!”

 Ho joang ka uena? Na u se u loketse ho intša? E le hore re arabe potso eo, re lokela ho qala ka ho araba potso e ’ngoe ea bohlokoa:

“Ho Intša le Motho e Mong” ke Eng?

Tšoaea karabo ea hao lipotsong tse latelang:

U lula u ea hohle le motho ea itseng oa bong bo fapaneng. Na lea intša?

□ E

□ Che

U khahliloe ke motho e mong oa bong bo fapaneng ’me le eena o khahliloe ke uena. Le romellana melaetsa ka “cell phone” kapa le founelana ka makhetlo a ’maloa ka letsatsi. Na lea intša?

□ E

□ Che

Nako le nako ha le kopane le metsoalle, u ikaba le motho eo. Na lea intša?

□ E

□ Che

Mohlomong ha ua ba le bothata ha u araba potso ea pele. Empa e ka ’na eaba u ile ua qeaqea ho se hokae pele u araba ea bobeli le ea boraro. Hantle-ntle ho intša le motho e mong ke eng? Ha e le hantle, ho intša le motho e mong ke ntho leha e le efe eo u e etsang le motho ea itseng eo u lebisitseng thahasello ea lerato ho eena ’me le eena a lebisitse ea hae ho uena. Kahoo karabo lipotsong tsena tse tharo tse botsitsoeng ka holimo ke e. Ebang lea founelana kapa le buisana le shebane mahlong, le har’a batho kapa le bang, haeba uena le motsoalle oa hao oa bong bo fapaneng le e-na le maikutlo a itseng a lerato ka e mong, lea intša. Empa na u se u loketse ho intša? Ho tšohla lipotso tse tharo tse latelang ho tla u thusa ho araba potso eo.

Ke Hobane’ng ha U Batla ho Intša?

Litsong tse ngata, ho intša ho nkoa e le tsela e amohelehang eo batho ba babeli ba ka tsebanang hamolemo ka eona. Empa batho ba lokela ho intša hobane ba e-na le sepheo se setle—e leng sa ho thusa mohlankana le moroetsana ho bona hore na ba ka nyalana kapa che.

Ke ’nete hore ba bang ba lithaka tsa hao ba ka ’na ba nka  ho intša e le taba feela tjee ea papali. Mohlomong ba mpa ba thabela botsoalle bo khethehileng le motho oa bong bo fapaneng, eseng hore ba ikemiselitse ho nyalana le motho eo. Ba bang ba ka ’na ba nka motsoalle ea joalo e le oa bokhabane feela kapa ea tla etsa hore ba hlahelle ba hlompheha bathong. Empa setsoalle se joalo ha se atise ho tšoarella. Ngoanana e mong ea bitsoang Heather, o re: “Bacha ba bangata ba intšang baa khaohana ka mor’a beke kapa tse peli. Ba nka hore kamano ea lerato ke ea nakoana feela—ka mantsoe a mang ba itokiselletsa tlhalo eseng lenyalo.”

Ho hlakile hore ha u intša le motho e mong maikutlo a hae aa ameha. Kahoo tiisa hore u etsa lintho ka sepheo se setle. Ak’u nahane: Na u ka rata hore motho e mong a bapale ka maikutlo a hao joalokaha eka ke ntho eo ngoana a bapalang ka eona—a u nke ho se hokae, ka mor’a nakoana a u lahle ebe oa itsamaela? Mocha e mong ea bitsoang Chelsea, o re: “Ka linako tse ling ke ee ke nahane hore ho intša e lokela ho ba taba ea boithabiso feela, empa ha ho monate haeba e mong eena a nka taba eo ka ho teba.”

U Lilemo li Kae?

U nahana hore mocha o lokela ho intša ha a le lilemong life? ․․․․․

Joale botsa e mong oa batsoali ba hao kapa ka bobeli ba bona ’me u ngole fatše lilemo tseo ba u bolellang tsona. ․․․․․

Ho ka etsahala hore ebe u ngotse lilemo tse ka tlaase ho tseo batsoali ba hao ba u boleletseng tsona. Kapa mohlomong  ha ho joalo! E ka ’na eaba u e mong oa bacha ba bangata bao ka bohlale ba sa qaleng ho intša ho fihlela ba hōlile ka ho lekaneng hore ba itsebe hantle. Ke seo Danielle ea lilemo li 17 a ileng a etsa qeto ea ho se etsa. O re: “Ha ke nahana kamoo ke neng ke ikutloa kateng lilemong tse peli tse fetileng, seo nka beng ke ile ka se lebella ho motho ea tla ’nyala se fapane hōle le seo hona joale ke se lebeletseng. Ha e le hantle, le hona joale ke ntse ke sa itšepe bakeng sa ho etsa qeto e joalo. Ha ke se ke qetile lilemo tse ’maloa ke bona hore botho ba ka bo tsitsitse, ke hona ke tla nahana ka ho intša.”

Ho na le lebaka le leng hape leo ho leng bohlale ho leta ka lona. Bibele e sebelisa poleloana “palesa ea bocha” ha e bua ka nako eo ka eona motho a qalang ho ba le takatso e matla ea ho kopanela liphate le maikutlo a matla a lerato. (1 Bakorinthe 7:36) Ho ba le setsoalle se haufi le motho ea itseng oa bong bo fapaneng nakong eo, ho ka rotetsa takatso eo le ho u lebisa boitšoarong bo fosahetseng. Ke ’nete hore ba bang ba lithaka tsa hao ba ka ’na ba se ke ba nkela taba eo hloohong hakaalo. Ba bangata ba bona ba tatetse ho tseba hore na ho joang ho kopanela liphate. Empa u ka hlōla monahano o joalo! (Baroma 12:2) Etsoe Bibele e u phehella hore u “balehele boitšoaro bo litšila ba ho kopanela liphate.” (1 Bakorinthe 6:18, New International Version) U ka ‘qoba tlokotsi’ ka hore u eme ho fihlela u fetile palesa ea bocha.—Moeklesia 11:10.

Na U se U Loketse ho Kena Lenyalong?

Ho u thusa ho araba potso e ka holimo, ak’u itlhahlobe. Nahana ka lintlha tse latelang:

 Litšebelisano. U sebelisana joang le batsoali ba hao le banab’eno? Na u atisa ho ba fella pelo, mohlomong u ba hlabe ka mantsoe kapa u bue le bona ka tsela e phoqang ha u batla ho ntša maikutlo? Bona ba ka u hlalosa joang ntlheng ee? Tsela eo u sebelisanang le litho tsa lelapa leno ka eona e bontša hore na u tla tšoara molekane oa hao joang.—Bala Baefese 4:31.

Tsela eo ba bang ba u talimang ka eona. Na u motho ea etsang lintho ka tsela e bontšang hore u na le tšepo bophelong kapa ha u na tšepo? Na u motho ea tenyetsehang, kapa kamehla u tsitlella hore lintho li etsoe ka tsela e itseng—e batloang ke uena? Na u ka lula u khobile matšoafo ha lintho li nyolosetsa? Na u na le mamello? Ho hlaolela tholoana ea moea oa Molimo hona joale ho tla u thusa hore u itokiselletse ho ba monna kapa mosali hamorao.—Bala Bagalata 5:22, 23.

Lichelete. Na u tseba ho sebelisa chelete hantle? Na u lula u le likolotong? Na u khona ho tšoarella mosebetsing? Haeba ha ho joalo, lebaka ke lefe? Na ke ka lebaka la mosebetsi, kapa ke ka lebaka la mohiri? Kapa ke hobane u e-na le tšobotsi e itseng e sa rateheng eo u lokelang ho e tlohela? Haeba u sitoa ho sebelisa chelete hantle, joale u tla khona ho hlokomela ea lelapa joang?—Bala 1 Timothea 5:8.

Kamano ea hao le Molimo. Haeba u e mong oa Lipaki Tsa Jehova, u na le litšobotsi life tsa moea? Na u bala Lentsoe la Molimo, u kopanela tšebeletsong le  ho nka karolo libokeng tsa Bokreste? Motho eo u tla nyalana le eena o lokela ho fumana motho ea matla moeeng.—Bala Moeklesia 4:9, 10.

Seo U ka se Etsang

Ho susumelletsoa hore u intše empa u e-s’o lokele ho ka tšoana le ho qobelloa ho ngola tlhahlobo ea makhaola-khang ea thuto eo u sa tsoa e qala. Ho hlakile hore hoo e tla be e le ho hloka toka! U hloka nako e le hore u ithute ’me u tsebe mathata ao u tla tobana le ’ona ha ho ngoloa tlhahlobo.

Ho joalo le ka ho intša. Joalokaha re se re bone, ho intša hase papali. Kahoo, pele u qeta nako le motho ea itseng, u lokela ho ipha nako ea ho ithuta “taba” e ’ngoe ea bohlokoahali—e leng tsela ea ho theha setsoalle. Hamorao, ha u fumana motho ea loketseng, u tla be u tseba ho theha setsoalle se tiileng. Etsoe, lenyalo  le atlehileng ke la batho ba babeli bao e leng metsoalle ea hlooho ea khomo.

Ho nka nako pele u intša ha ho na ho u amoha bolokolohi. Ho e-na le hoo, ho tla u fa bolokolohi bo eketsehileng ba ho ‘thabela bocha ba hao.’ (Moeklesia 11:9) U tla ba le nako ea ho itokisa ka hore u ntlafatse botho ba hao, ’me habohlokoa le ho feta, u tla matlafatsa kamano ea hao le Molimo.—Lillo Tsa Jeremia 3:27.

Ha u ntse u letile, u ka thabela botsoalle le batho ba bong bo fapaneng. U ka bo thabela ka tsela efe e molemo ka ho fetisisa? Ka hore le kopane hammoho ka lihlopha le e-na le batho ba baholo ba le hlokometseng. Ngoanana e mong ea bitsoang Tammy o re: “Ke nahana hore ho monate le ho feta ka tsela eo. Ho molemo ho ba le metsoalle e mengata.” Monica o lumellana le eena. O re: “Ha e le hantle, ho kopana le le sehlopha ke khopolo e ntle, hobane u khona ho bona batho ba nang le botho bo sa tšoaneng.”

Ka lehlakoreng le leng, ha u potlakela ho tsepamisa kelello ho motho ea itseng feela, u ka ’na ua itlisetsa masisa-pelo. Kahoo iphe nako. Sebelisa nako ena ea bophelo ba hao hore u ithute ho theha setsoalle le ho se ntšetsa pele. Hamorao, haeba u khetha ho intša, u tla be u itseba hantle u bile u tseba seo u se batlang ho molekane eo u tla qeta bophelo bohle ba hao le eena.

BALA HO EKETSEHILENG KA TABA ENA BUKENG EA 1, KHAOLONG EA 29 LE EA 30

KHAOLONG E LATELANG

Na u utloa u rata ho intša empa u patetse batsoali ba hao? Ho etsa joalo ho ka baka likotsi tse ngata tse patehileng tseo e ka ’nang eaba ha u li elelloe.

LENGOLO LA SEHLOOHO

“Ea masene o nahana ka mehato ea hae.”—Liproverbia 14:15.

KELETSO

E le ho itokiselletsa ho intša le ho kena lenyalong, bala 2 Petrose 1:5-7 ’me u khethe tšobotsi eo u lokelang ho e hlaolela. Ka mor’a khoeli, hlahloba hore na u ithutile lintlha tse kae ka tšobotsi eo—le hore na u ntlafalitse hakae ho eona.

NA U NE U TSEBA . . .  ?

Liphuputso tse ’maloa tse entsoeng li bontša hore batho ba nyalanang ba le ka tlaase ho lilemo tse 20 ba atisa ho hlalana le pele ba qeta lilemo tse hlano.

SEO KE RERANG HO SE ETSA!

E le ho itokisetsa ho kena lenyalong, ke lokela ho ntlafatsa litšobotsing tse latelang: ․․․․․

Nka ntlafatsa litšobotsing tsena ka ho ․․․․․

Lintlha tseo ke tla rata ho li botsa motsoali kapa batsoali ba ka tabeng ena ke ․․․․․

U NAHANA’NG KA SEE?

● U ka thabela botsoalle le batho ba bong bo fapaneng maemong afe a loketseng?

● U ka re’ng ho ngoan’eno ea batlang ho intša empa a sa le monyenyane haholo?

● Haeba u intša empa u sa ikemisetsa ho kena lenyalong, seo se ka ’na sa ama motho e mong joang maikutlong?

[Ntlha e qolotsoeng leqepheng la 18]

“Ke nahana hore u lokela ho intša le motho eo u hlileng u mo ratang le eo u nahanang hore le ka ba le bokamoso bo atlehileng hammoho. U lokela ho rata motho eo, eseng feela taba ea ho intša le eena.’’—Amber

[Setšoantšo se leqepheng la 16, 17]

Haeba u intša le motho e se ka morero oa ho kena lenyalong, u etsisa ngoana ea bapalang ka ntho e ncha ea ho bapala a ntan’o e lahla