Khaolong ea 33

Ke Hobane’ng ha ke Lokela ho Qoba Litšoantšo Tse Manyala Tse Hlephisang Boitšoaro?

Ke hangata hakae u oelanang le litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro?

□ Ha ho mohla

□ Ka linako tse ling

□ Kamehla

Hangata u li bona hokae?

□ Inthaneteng

□ Sekolong

□ Thelevisheneng

□ Linthong tse ling

U etsa’ng ha u li bona?

□ Ke sheba hosele hang-hang.

□ Ke ba bohelehele ebe ke li sheba ho se hokae.

□ Ke tsoela pele ke li shebile ebile ke batla tse ling hape.

 HA BATSOALI ba hao ba sa le bacha joaloka uena, batho ba neng ba batla ho sheba litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro ba ne ba lokela ho li batla. Empa kajeno ho bonahala eka litšoantšo tsena tse manyala ke tsona tse u batlang. Ngoanana e mong ea lilemo li 19 o re: “Ka linako tse ling ha ke ntse ke sebelisa Inthanete kapa ke reka kapa ke sheba seteitemente sa banka Inthaneteng, ka tšohanyetso ho hlaha litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro!” Ena ke ntho e tloaelehileng haholo. Phuputso e ’ngoe e bolela hore bacha ba etsang karolo ea 90 lekholong ba lilemo li 8 ho ea ho 16 ba ile ba bolela hore ba bone litšoantšo tse manyala Inthaneteng le hoja ba ne ba sa ikemisetsa—hangata e le ha ba ntse ba etsa mosebetsi oa sekolo o etsetsoang hae!

Kaha ua tseba hore batho ba bangata ba sheba litšoantšo tse manyala, mohlomong u ka ’na ua ipotsa, ‘Na ehlile li kotsi hakaalo?’ Karabo ke hore ehlile li kotsi! Litšoantšo tse manyala li theola batho ba li etsang seriti le ba li shebang ’me hangata li etsa hore motho a qetelle a entse libe tse amanang le ho kopanela liphate. Empa ho na le likotsi tse ling hape.

Ho sheba litšoantšo tse manyala ho ka fetoha tloaelo e kotsi, e nang le liphello tse ka amang motho ka nako e telele. Ka mohlala, nahana ka se boleloang ke monna e mong ea bitsoang Jeff, eo esita le ka mor’a hore a qete lilemo tse 14 a se a sa shebe litšoantšo tse manyala, a reng: “Ke ntse ke tlameha ho loana letsatsi le letsatsi. Le hoja takatso ea ho li sheba e se e se matla hakaalo, empa e ntse e le teng. Ke ntse ke jeoa ke bohelehele. Litšoantšo tseo li sa ntse li le teng kelellong ea ka. Ke lakatsa eka nka be ke sa ka ka kena mokhoeng ona o nyonyehang. Qalong o ne o bonahala o se kotsi. Empa joale kea tseba hore o kotsi. Ho sheba litšoantšo tse manyala ho kotsi, hoa nyonyeha ’me ho theola batho ba li hlahisang seriti  hammoho le ba li shebang. Ho sa tsotellehe hore na ba li buellang ba ka reng, ha ho letho—ehlile ha ho letho—le molemo ka litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro.”

Ho Hlahloba Maemo

U ka etsa joang hore u qobe ho oelana le litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro? Taba ea pele, hlahloba maemo ka hloko. Na ho na le mokhoa o tšoanang oo li hlahang ka oona? Nahana ka mehlala e latelang:

Na mohlomong bana ba bang bao u kenang sekolo le bona ba u romela litšoantšo tseo ka e-mail kapa ka selefouno? Haeba ho joalo, ho ka ba molemo hore u hlakole melaetsa ea bona le pele u e bula.

Ha u ntse u sebelisa Inthanete, na litšoantšo tseo li itlhahela feela ha u thaepa mantsoe a itseng k’homphieutheng hore e a batle? Ho tseba hore sena se ka ’na sa etsahala ho ka u thusa hore u be hlokolosi ha u etsa lipatlisiso ’me u thaepe mantsoe a tobileng.

Ka tlaase mona, ngola hore na u ile ua oelana le litšoantšo tse manyala maemong afe.

․․․․․

Na ho na le ntho leha e le efe eo u ka e etsang hore u fokotse makhetlo ao u oelanang le litšoantšo tse manyala ka ’ona kapa u se ke ua hlola u oelana le tsona? Haeba ho joalo, ka tlaase mona, ngola seo u rerang ho se etsa.

․․․․․

 Haeba U se U li Lemaletse

Ho oelana le litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro ho fapane le ho li sheba ka boomo. U ka etsa’ng haeba joale ho se ho fetoha mokhoa? U tsebe hore ho hang ha ho bonolo ho tlohela mokhoa oo. Ho etsa mohlala: Ha re re u tlanngoe matsoho ka khoele. Mohlomong u ka khaola khoele eo ka hore feela u arole matsoho. Empa ho thoe’ng haeba e thatetsoe ka makhetlo a mangata? Ho ka ba thata haholo ho itokolla. Ho joalo le ka batho ba tloaetseng ho sheba litšoantšo tse manyala. Ha ba li sheba khafetsa, li ba tšoasa le ho feta. Haeba u se u li lemaletse, u ka itokolla joang?

Utloisisa seo litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro li hlileng li leng sona. Ha e le hantle litšoantšo tsena ke tsela eo Satane a lekang ka eona ho silafatsa seo Jehova a se entseng se hlompheha. Ho utloisisa sena ho tla u thusa hore u ‘hloee se sebe.’—Pesaleme ea 97:10.

 Nahana ka liphello. Ho sheba litšoantšo tse manyala ho senya manyalo. Ho theola batho ba litšoantšong tseo seriti. Ho tlotlolla motho ea li shebang. Ke kahoo Bibele e reng: “Ea masene ke ea boneng tlokotsi ’me a ipata.” (Liproverbia 22:3) Ka tlaase mona ngola mohlala oa tlokotsi e ka ’nang ea u hlahela haeba u ne u ka itloaetsa ho sheba litšoantšo tse manyala.

․․․․․

Etsa boitlamo. Jobo, monna ea tšepahalang o ile a re: “Ke entse qeto e tiileng ea hore nke ke ka talima ngoanana ka ho mo lakatsa.” (Jobo 31:1, Today’s English Version) Ka tlaase mona ke tse seng kae tsa ‘liqeto tse tiileng’ tseo u ka iketsetsang tsona:

Ha ke na ho sebelisa Inthanete ha ke le mong ka tlung.

Ke tla koala hang-hang litšoantšo tse itlhahelang thoboloko kapa ‘Web site’ e bontšang litšoantšo tse litšila.

Ke tla bua le motsoalle ea hōlileng tsebong haeba ka phoso ke khutlela mokhoeng ona o mobe.

Na ho na le liqeto tse ling tse tiileng tseo u ka nahanang ka tsona tse ka u thusang ho loantša mokhoa oo oa ho sheba litšoantšo tse manyala? Haeba li teng, li ngole ka tlaase mona.

․․․․․

 Rapella taba ena. Mopesaleme o ile a rapela Jehova a re: “Phemisa mahlo a ka hore a se ke a bona se se nang thuso.” (Pesaleme ea 119:37) Jehova Molimo o batla hore u atlehe, ’me a ka u fa matla a hore u etse se nepahetseng!—Bafilipi 4:13.

Bua le motho e mong. Hangata tsela ea bohlokoa eo u ka itokollang ka eona mokhoeng ona ke hore u be le motho eo u ka mo phetlelang sefuba. (Liproverbia 17:17) Ka tlaase mona ngola lebitso la motho ea hōlileng tsebong eo u ka ikutloang u phutholohile hore u bue le eena ka taba ena.

․․․․․

Kholiseha hore u ka hlōla mokhoa ona oa ho sheba litšoantšo tse manyala. Ha e le hantle, nako le nako ha u qoba ho li sheba, u finyeletse katleho e khōlō. Bolella Jehova ka katleho eo ’me u mo lebohe hore ebe o u file matla. Kamehla u hopole hore u thabisa pelo ea Jehova ha u qoba seoa sena sa ho sheba litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro!—Liproverbia 27:11.

LENGOLO LA SEHLOOHO

“Ka hona, le bolaee litho tsa ’mele ea lōna tse lefatšeng mabapi le bohlola, ho se hloeke, takatso ea botona kapa ea botšehali, takatso e kotsi, le ho chacheha ka mohono, e leng borapeli ba litšoantšo.”—Bakolose 3:5.

KELETSO

Etsa bonnete ba hore k’homphieutha ea hao e thibela boitsebiso bo tsoang mecheng ea Inthanete e bontšang litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro. Hape qoba ho bula melaetsa ea e-mail eo u sa tsebeng hore na e tsoa hokae.

NA U NE U TSEBA . . .  ?

Ho lemalla litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro ho tšoana hantle le takatso e feteletseng ea ho kopanela liphate eo meea e khopo e neng e e-na le eona mehleng ea Noe.—Genese 6:2.

SEO KE RERANG HO SE ETSA!

E le hore ke itšireletse litšoantšong tse manyala tse hlephisang boitšoaro, ke tla ․․․․․

Lintlha tseo ke tla rata ho li botsa motsoali kapa batsoali ba ka tabeng ena ke ․․․․․

U NAHANA’NG KA SEE?

● Litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro li silafatsa se hlomphehang joang?

● U ka thusa ngoan’eno ea nang le bothata ba ho sheba litšoantšo tse manyala joang?

[Ntlha e qolotsoeng leqepheng la 278]

“Pele ke ithuta Bibele, ke ne ke tloaetse ho sebelisa hoo e batlang e le mefuta eohle ea lithethefatsi. Empa linthong tsohle tseo ke neng ke li lemaletse, e bileng thata ka ho fetisisa hore ke e tlohele ke ho sheba litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro. E bile ka thuso ea Jehova feela ke khonneng ho sebetsana le bothata bona.’’—Jeff

[Setšoantšo se leqepheng la 276]

Ho sheba litšoantšo tse manyala tse hlephisang boitšoaro ho ka etsa hore u li lemalle—ha u li sheba khafetsa, ho ba thata le ho feta hore u itokolle