1, 2. Ke’ng eo marena a mabeli a neng a fapane ka eona, hona re tl’o araba lipotso life?

 A RE ke re bueng ka marena a mabeli a phetseng mehleng ea khale. Morena e mong o ne a busa ’muso oa meloko e leshome oa Iseraele, ha e mong eena a ne a busa ’muso oa meloko e ’meli oa Juda. Le hoja marena ana a phetse linakong tse sa tšoaneng, ho na le lintho tse ngata tseo a tšoanang ka tsona. Marena ana ka bobeli ha aa ka a mamela Jehova ’me a ile a etsa hore batho ba etse libe. A ne a rapela litšoantšo ebile a bolaea batho. Leha ho le joalo, ho ne ho e-na le ntho eo banna bana ba babeli ba neng ba fapane ka eona. E mong oa bona o ile a tsoela pele a etsa lintho tse mpe ho fihlela a hlokahala empa e mong eena o ile a baka ’me a tšoareloa ka lebaka la lintho tse mpe tseo a ileng a li etsa. Banna bao e ne e le bo-mang?

² E ne e le Akabe morena oa Iseraele le Manase morena oa Juda. Re ka ithuta ntho ea bohlokoa haholo ka pako ha re sheba phapang e teng pakeng tsa banna bana ba babeli. (Lik. 17:​30; Bar. 3:​23) Ho baka ho bolela’ng, hona re ka bontša joang hore re bakile? Re lokela ho fumana likarabo tsa lipotso tsena hobane re batla hore Jehova a re tšoarele ha re entse sebe. E le hore re li fumane, re tla bua ka marena ana a mabeli ’me re bone hore na re ka ithuta’ng linthong tseo a ileng a li etsa. Ka mor’a moo, re tla bona hore na Jesu o ile a ruta eng ka ho baka.

3. Akabe e ne e le morena ea joang?

³ Akabe e ne e le morena oa bosupa oa ’muso oa meloko e leshome oa Iseraele. O ile a nyala Jezebele morali oa morena oa Sidone, e leng naha e ka leboea e neng e ruile. E ka ’na eaba lenyalo la bona le ile la etsa hore naha ea Iseraele e rue. Leha ho le joalo, le ile la senya kamano eo sechaba se neng se e-na le  eona le Jehova le ho feta. Jezebele e ne e le morapeli oa Baale ’me o ile a susumelletsa Akabe hore a khothalletse borapeli boo bo nyonyehang bo neng bo akarelletsa botekatse ba tempele le ho etsa mahlabelo ka bana. Ha Jezebele e ne e le mofumahali, baprofeta bohle ba Jehova ba ne ba le kotsing. O ile a bolaea ba bangata ba bona. (1 Mar. 18:​13) Akabe o ile “a etsa ho hobe mahlong a Jehova ho feta bohle ba neng ba bile teng pele ho eena.” (1 Mar. 16:​30) Jehova o ne a bona lintho tseo Akabe le Jezebele ba li etsang. Leha ho le joalo, kaha Jehova o mohau, o ile a romela moprofeta Elia hore a lemose batho ba hae hore ba fetole litsela tsa bona pele a nka khato. Empa Akabe le Jezebele ba ile ba hana ho mamela.

4. Akabe o ile a bolelloa hore o tl’o fumana kotlo efe, hona o ile a itšoara joang?

⁴ Qetellong mamello ea Jehova e ile ea fela. O ile a romela Elia ho Akabe le Jezebele ho ba bolella ka kotlo eo a neng a tl’o ba fa eona. Lelapa la bona kaofela le ne le tla bolaoa. Mantsoe a Elia a ile a utloisa Akabe bohloko haholo. Ho makatsang ke hore monna eo ea ikhohomosang o ile a ‘ikokobetsa.’​—1 Mar. 21:​19-29.

5, 6. Ke’ng e bontšang hore Akabe o ne a sa baka e le kannete?

⁵ Le hoja Akabe a ile a ikokobetsa ka nako eo, lintho tseo a ileng a li etsa ka mor’a moo li ile tsa bontša hore o ne a sa baka e le kannete. Ha aa ka a felisa borapeli ba Baale ’musong oa hae. Hape ha aa ka a khothalletsa batho hore ba rapele Jehova. Ho na le lintho tse ling tseo Akabe a ileng a li etsa tse bontšang hore o ne a sa baka.

⁶ Hamorao, Akabe o ile a kopa Morena Josafate oa Juda hore a mo thuse ho loantša Baasyria empa Josafate o ile a re ba qale ka ho botsa moprofeta oa Jehova hore na ba lokela ho etsa’ng pele ba ka ea ntoeng. Qalong Akabe o ne a sa batle ho etsa joalo. O ile a re: “Ho sa ntse ho e-na le monna a le mong eo ho ka botsoang Jehova ka eena; empa ka sebele ke mo hloile, kaha ha a profete lintho tse molemo malebana le ’na empa o profeta tse mpe.” Leha ho le joalo, ba ile ba botsa moprofeta Mikaia hore ba lokela ho etsa joang. Moprofeta oa Molimo o ile a feela a bolella Akabe lintho tse mpe tse neng li tla mo etsahalla. Ho e-na le hore Akabe ea neng a le khopo a bake ’me a kope hore Jehova a mo tšoarele, o ile a lahlela moprofeta eo teronkong. (1 Mar. 22:​7-9, 23, 27) Le hoja Akabe a ile a lahlela moprofeta eo oa Jehova teronkong, ha aa ka a khona ho thibela boprofeta boo hore bo phethahale. Ka mor’a moo, Akabe o ile a bolaoa ntoeng.​—1 Mar. 22:​34-38.

7. Jehova o ile a hlalosa Akabe joang ka mor’a hore a hlokahale?

⁷ Ka mor’a hore Akabe a hlokahale, Jehova o ile a bontša hore na o ikutloa joang ka eena. Ha Morena Josafate a khutla a sireletsehile ntoeng, Jehova o ile a romela moprofeta Jehu ho mo bolella hore o ne a fositse ka ho thusa Akabe. Moprofeta oa Jehova o ile a re: “Na ke ba khopo ba lokelang ho thusoa, ’me na ke ba hloileng Jehova bao u lokelang ho ba rata?” (2 Likron. 19:​1, 2) Joale nahana ka taba ena: Hoja Akabe a ne a bakile e le kannete, moprofeta eo o ne a ke ke a re ke monna ea khopo eo Jehova a mo hloileng. Le hoja Akabe a ile a bontša hore o bakile ho ea boholeng bo itseng, o ne a sa baka ka ho felletseng.

8. Re ka ithuta’ng mohlaleng oa Akabe ka ho baka?

⁸ Re ka ithuta’ng mohlaleng oa Akabe? Qalong Akabe o ile a ikokobetsa ha a utloa molaetsa oa Elia o neng o bontša hore lelapa la hae le ne le tl’o fumana kotlo. O ne a entse hantle empa hamorao liketso tsa hae li ile  tsa bontša hore o ne a sa baka e le kannete. Kahoo, re ithuta hore ho baka ha ho bolele feela hore motho a bontše hore o utloile bohloko ka nakoana. A re boneng mohlala o mong o tla re thusa hore re utloisise hore na ho baka e le kannete ho bolela’ng.

9. Manase e ne e le morena ea joang?

⁹ Lilemo tse ka bang 200 hamorao, Manase e ile ea e-ba morena oa Juda. Ho ka etsahala hore libe tsa hae li ne li le mpe ho feta tsa Akabe. Bibele e re: “A etsa se sebe mahlong a Jehova ka tekanyo e kholo, ho mo siteloa.” (2 Likron. 33:​1-9) Manase o ile a hahela melimo ea bohata lialetare ’me a beha setšoantšo sa palo e halalelang se neng se tšoantšetsa molimotsana ka tempeleng ea Jehova. O ile a sebelisa boselamose, bonohe le boloi. O ile a boela a “tšolla mali a mangata haholo a hlokang molato.” O ile a bolaea batho ba bangata a ba a fetisa “bara ba hae mollong” e le hore a ka nyehela ho melimo ea bohata.​—2 Mar. 21:​6, 7, 10, 11, 16.

10. Jehova o ile a khalemela Manase joang, hona morena eo o ile a etsa’ng?

¹⁰ Joaloka Akabe, Manase o ile a ba manganga ’me a hana ho mamela litemoso tse tsoang ho baprofeta ba Jehova. “Qetellong Jehova a tlisa khahlanong le [Juda] balaoli ba lebotho la morena oa Assyria, kahoo ba hapa Manase likoting ’me ba mo tlama ka litlamo tse peli tsa koporo eaba ba mo isa Babylona.” Nakong eo a neng a tšoeroe naheng eo, ho bonahala Manase a ile a nahanisisa ka lintho tseo a li entseng. O ile “a ’na a ikokobetsa haholo ka lebaka la Molimo oa baholo-holo ba hae.” O ile a ba a “nolofatsa sefahleho sa Jehova Molimo oa hae.” Ha e le hantle, Manase o ile “a ’na a mo rapela.” Lintho tseo monna enoa ea khopo a neng a li etsa li ne li bontša hore o ne a se a fetoha. O ile a qala ho bona Jehova e le “Molimo oa hae” ’me a tsoela pele ho mo rapela.​—2 Likron. 33:​10-13.

11. Ho ea ka 2 Likronike 33:​15, 16, Manase o ile a bontša joang hore o bakile e le kannete?

¹¹ Ka mor’a nako Jehova o ile a araba lithapelo tsa Manase. O ile a bona hore Manase o fetohile ka lebaka la lintho tseo a neng a li rapella. Jehova o ile a mamela Manase ha a ne a mo kopa hore a mo tšoarele ’me a mo lumella hore e be morena hape. Manase o ile a sebetsa ka thata hore a bontše hore o bakile e le kannete. O ile a etsa ntho eo Akabe a sa kang a e etsa. O ile a fetola boitšoaro ba hae. O ile a hanyetsa borapeli ba bohata ’me a khothalletsa batho hore ba rapele Jehova. (Bala 2 Likronike 33:​15, 16.) Manase o ne a hloka ho ba sebete le ho ba le tumelo hobane ka lilemo tse ngata e ile ea e-ba mohlala o mobe ho lelapa la hae, bahlomphehi le sechaba sa hae. Leha ho joalo, ha Manase a se a holile, o ile a leka ho lokisa lintho tse ling tse mpe tseo a  ileng a li etsa. Ho ka etsahala hore e ile ea e-ba mohlala o motle ho setloholo sa hae Josiase, eo hamorao e ileng ea e-ba morena ea molemo.​—2 Mar. 22:​1, 2.

12. Re ka ithuta’ng ka ho baka mohlaleng oa Manase?

¹² Re ka ithuta’ng mohlaleng oa Manase? O ile a ikokobetsa a ba a rapela Jehova, a kopa hore a mo bontše mohau. Manase o ile a fetola boitšoaro ba hae. O ile a sebetsa ka thata ho lokisa mathata ao a ileng a a baka ’me a rapela Jehova le ho thusa batho ba bang hore ba mo rapele. Mohlala oa Manase o thusa batho ba entseng lintho tse mpe haholo. O re bontša hore Jehova Molimo “o molemo ’me o itokiselitse ho tšoarela.” (Pes. 86:5) Jehova o tla tšoarela batho ba bakileng e le kannete.

13. Etsa mohlala o re thusang ho utloisisa ntho ea bohlokoa mabapi le ho baka.

¹³ Manase ha aa ka a soabela libe tsa hae feela. Re ithuta thuto ea bohlokoa ka ho baka mohlaleng oa hae. Nahana ka papiso ena: A re re u ea shopong u il’o reka likuku. Empa ho e-na le hore motho ea rekisang a u fe likuku, o u fa mahe. Na taba eo e ne e tla u khotsofatsa? Ho hang! Na ho ne ho tla ba le phapang haeba a ne a ka u hlalosetsa hore mahe ke a bohlokoa haholo ha likuku li bakoa? Kannete ho ne ho ke ke ha etsa phapang. Ka ho tšoanang, Jehova o lebeletse hore moetsalibe a bake ka ho feletseng. Haeba moetsalibe a soabela libe tsa hae, o etsa hantle hobane boikutlo boo ke ba bohlokoa ho bontša hore o bakile empa ha boa lekana. Ke’ng hape eo a hlokang ho e etsa? Re ithuta lintho tse ngata papisong e amang maikutlo eo Jesu a ileng a e etsa.

14. Papisong ea Jesu, mora ea neng a lahlehile o ile a qala ho bontša joang hore o bakile?

¹⁴ Jesu o ile a bua ka pale e amang maikutlo ea mora ea neng a lahlehile ho Luka 15:​11-32. Mora eo ha aa ka a mamela ntate oa hae, o ile a tloha lapeng ’me a ea “naheng e hole.” Ha a le moo o ile a inehella litakatso tsa nama. Leha ho le joalo, ha bophelo ba hae bo qala ho nyolosetsa, o ile a nahanisisa ka lintho tse mpe tseo a li entseng. O ile a hlokomela hore bophelo bo ne bo le monate ha a ntse a le ntlong ea ntate oa hae. Jesu o ile a re mora eo o ile a “hlaphoheloa kelellong.” O ile a etsa qeto ea ho khutlela lapeng ’me a kopa ntate oa hae hore a mo tšoarele. Ho ne ho le bohlokoa hore mora eo a hlokomele hore o entse liqeto tse ngata tse fosahetseng empa ho ne ho sa lekana. O ne a boetse a lokela ho fetola boitšoaro ba hae.

15. Mora ea lahlehileng eo Jesu a buileng ka eena papisong ea hae, o ile a bontša joang hore o bakile?

¹⁵ Mora ea lahlehileng o ile a bontša hore o baketse libe tsa hae e le kannete. O ile a tsamaea nako e telele ho ea lapeng. Ha a kopana le ntate oa hae o ile a re: “Ke sitetsoe leholimo le uena. Ha ke sa tšoaneloa ho bitsoa mora oa  hao.” (Luka 15:​21) Taba ea hore mora eo o ile a bolela libe tsa hae, e bontša hore o ne a batla ho lokisa kamano ea hae le Jehova. Hape o ile a hlokomela hore boitšoaro ba hae bo ile ba utloisa ntate oa hae bohloko. O ne a ikemiselitse ho sebetsa ka thata hore a boele a be le kamano e ntle le ntate oa hae le ho tšoaroa joaloka e mong oa banna ba hiriloeng ba ntate oa hae. (Luka 15:​19) Papiso ena ha se pale feela e amang maikutlo. E ka thusa baholo ba phutheho haholo ha ba batla ho bona hore na motho o baketse libe tsa hae e le kannete.

16. Ke hobane’ng ha ho ka ’na ha e-ba thata hore baholo ba tsebe hore na motho o bakile e le kannete?

¹⁶ Ha ho bonolo hore baholo ba tsebe hore na motho ea entseng sebe se tebileng o se a bakile e le kannete. Hobane’ng? Baholo ha ba tsebe se ka pelong ea motho, kahoo ba itšetlehile ka bopaki boo ba tla bo fumana ba hore na motho eo o se a fetotse tsela eo a ikutloang ka eona ka sebe seo a se entseng. Maemong a mang, e ka ’na eaba motho o entse sebe se tebileng hoo baholo ba sebetsang taba ea hae ba ka ’nang ba se kholisehe hantle hore o bakile e le kannete.

17. (a) Ke mohlala ofe o bontšang hore ho soabela phoso ha hoa lekana ho bontša hore motho o bakile? (b) Ho ea ka 2 Bakorinthe 7:​11, motho o lokela ho etsa’ng ho bontša hore o bakile e le kannete?

¹⁷ Nahana ka mohlala ona. Mora oa bo rona o etsa bofebe ka makhetlo a mangata ka lilemo tse ngata. Ho e-na le hore a kope thuso, o patela mosali oa hae, metsoalle le baholo lintho tseo a ntseng a li etsa empa qetellong oa senoleha. Ha baholo ba mo bolella hore ba na le bopaki ba lintho tseo a ntseng a li etsa, oa lumela hore o li entse ebile o bonahala eka o li soabetse empa hoo ha hoa lekana. Baholo ba sebetsang taba eo ba lokela ho ba le bopaki bo fetang boo. Ha se hore motho eo o ile a etsa sebe se tebileng hanngoe hobane a ile a hloleha ho etsa qeto e nepahetseng empa o ile a se etsa ka lilemo. Ha aa ka a ithaopela ho bolela libe tsa hae empa o ile a pepeseha. Kahoo, baholo ba tla lokela ho bona bopaki bo kholisang ba hore o fetotse tsela eo a nahanang ka eona, a ikutloang ka eona le boitšoaro ba hae. (Bala 2 Bakorinthe 7:​11.) Ho ka ’na ha nka nako e telele hore motho eo a etse liphetoho tse hlokahalang. A ka ’na a tlosoa ka phuthehong ea Bokreste ka nakoana.​—1 Bakor. 5:​11-13; 6:​9, 10.

18. Motho ea khaotsoeng a ka bontša joang hore o bakile e le kannete, hona ho tla etsahala’ng ka mor’a moo?

¹⁸ E le hore motho ea khaotsoeng a bontše hore o bakile e le kannete, o lokela ho tla libokeng kamehla ’me a mamele keletso ea baholo ea hore a rapele le ho bala Bibele kamehla. Hape o tla etsa ka hohle hore a qobe maemo a ileng a etsa hore a etse sebe. Haeba a sebetsa ka thata hore a lokise kamano ea hae le Jehova,  a ka kholiseha hore Jehova o tla mo tšoarela ’me baholo ba tla mo thusa hore a khutlisetsoe ka phuthehong. Ha baholo ba batla ho bona hore na mofosi o bakile e le kannete, ba sebetsana le boemo ba hae ka tsela e fapaneng hobane baa tseba hore maemo ha a tšoane ’me ba qoba ho ahlola ka ho hloka toka.

19. Ho baka e le kannete ho bolela’ng? (Ezekiele 33:​14-16)

¹⁹ Re se re ithutile hore ho baka e le kannete ha ho bolele feela ho kopa tšoarelo ka sebe seo re se entseng. Empa ho akarelletsa hore mofosi a fetole tsela eo a nahanang le ho ikutloa ka eona le ho etsa lintho tse bontšang hore o bakile. Ho etsa joalo ho bolela ho khaotsa ho etsa lintho tse mpe le ho mamela melao ea Jehova hape. (Bala Ezekiele 33:​14-16.) Motho ea entseng sebe o lokela ho ameha haholo ka ho lokisa setsoalle sa hae le Jehova.

20, 21. Re ka thusa motho ea entseng sebe se tebileng joang?

²⁰ Jesu o ile a hlalosa karolo ea bohlokoa ea tšebeletso ea hae ha a re: “Ke tlil’o bitsetsa baetsalibe pakong.” (Luka 5:​32) Le rona re lokela ho ikemisetsa ho etsa joalo. Re lokela ho etsa’ng haeba re tseba hore motsoalle oa rona o entse sebe se tebileng?

²¹ Re tla be re beha motsoalle oa rona kotsing haeba re leka ho pata sebe sa hae. Ha ho mohla re tla atleha ho pata sebe hobane Jehova o shebile. (Liprov. 5:​21, 22; 28:​13) U ka thusa motsoalle oa hao ka ho mo hopotsa hore baholo ba batla ho mo thusa. Haeba a sa bolelle baholo ka sebe sa hae, u lokela ho ba bolella sona. Ka ho etsa joalo u tla be u bontša hore u batla ho mo thusa. Taba ena ke ea bohlokoa hobane a ka lahleheloa ke kamano ea hae le Jehova.

22. Re tl’o bua ka eng sehloohong se latelang?

²² Ho thoe’ng haeba motho a entse sebe se tebileng ka nako e telele hoo baholo ba entseng qeto ea hore o lokela ho khaoloa? Na taba eo e bolela hore ha baa mo bontša mohau? Sehloohong se latelang, re tl’o bua ka tsela eo Jehova a bontšang baetsalibe mohau ha a ba khalemela le hore na re ka mo etsisa joang.