Bophelo Kampong ea Baphaphathehi

U NAHANA ka’ng ha ho buuoa ka “kampo ea baphaphathehi”? Na u kile ua etela ho eona? Ha e le hantle, e joang?

Ha sehlooho sena se ne se ngoloa, ho ne ho thehiloe likampo tsa baphaphathehi tse 13 karolong e ka bophirimela ea Tanzania. Baphaphathehi ba ka bang 500 000 ba tsoang linaheng tse ling tsa Afrika ka lebaka la lintoa tsa mahae ba ne ba ntse ba thusoa ke ’muso oa Tanzania o sebelisana le Komishinara e Phahameng ea Machaba a Kopaneng ea Baphaphathehi (UNHCR). Ho pheloa joang kampong ea baphaphathehi?

Ho Fihla Kampong

Mosetsana ea bitsoang Kandida o hlalosa se ileng sa etsahala ha eena le lelapa labo ba fihla moo lilemong tse seng kae tse fetileng, o re: “Ba ile ba re fa karete ea ho phaka lijo e nang le nomoro, ’me lelapa leso le ile la isoa kampong ea baphaphathehi ea Nyarugusu. Ha re fihla moo re ile ra fuoa nomoro ea setša le nomoro ea seterata. Re ile ra bontšoa moo re neng re ka fumana lifate le joang bakeng sa ho haha ntlo ea rōna e nyenyane. Re ile ra foroma litene tsa seretse. UNHCR e ile ea re fa polasetiki e khōlō eo re ileng ra rulela ka eona. E ne e le mosebetsi o boima, empa re ile ra thaba ha ntlo ea rōna e fela.”

Karete ea ho phaka lijo e sebelisoa ka Laboraro ka mor’a beke tse ling le tse ling tse peli. Kandida o tsoela pele, o re: “Re koloka k’hefing ho ea lata lijo tse hlokahalang tse fanoang ke UNHCR.”

Motho ka mong o ja’ng ka letsatsi?

“Re fuoa hoo e ka bang likopi tse 3 tsa phofo ea poone (koro), kopi e le ’ngoe ea lierekisi, ligrama tse 20 tsa soya, likhaba tse 2 tsa oli le ligrama tse 10 tsa letsoai. Ka linako tse ling re fuoa le sesepa, se lokelang ho qeta khoeli.”

Na ho na le metsi a hloekileng? Mosali e mocha ea bitsoang Riziki o re: “E, metsi a pompuoa nōkeng e haufinyane ebe a tšeloa litankeng tse khōlō. Metsi a hloekisoa ka kalaka pele a fetisetsoa libakeng tseo ho khuoang metsi ho tsona kampong e ’ngoe le e ’ngoe. Leha  ho le joalo, re ntse re belisa metsi ana pele re a noa e le hore a se ke a re kulisa. Hangata ho tloha hoseng ho fihlela ka shoalane re tšoarehile ka ho kha metsi le ho hlatsoa liaparo tsa rōna libakeng tseo ho khuoang metsi ho tsona. Re lumelloa ho kha feela metsi a lekanang nkho e le ’ngoe le halofo ka letsatsi.”

Haeba u ka lumelloa ho parola e ’ngoe ea likampo tsena ka koloi, u ka ’na ua bona likereche, likolo tsa mathomo le tse bohareng. Ka linako tse ling ho ba le likolo tsa batho ba baholo ka kampong. Motebo oa sepolesa le ofisi ea ’muso tse haufi le kampo li etsa hore bophelo e be bo sireletsehileng ka kampong. U ka ’na ua bona ’maraka o moholo o nang le mabenkele a mangata a manyenyane moo baphaphathehi ba ka fumanang meroho, litholoana, tlhapi, nama ea khoho le lijo tse ling tse hlokahalang. Baahi ba bang ba sebakeng seo ba tla ’marakeng ho tla rekisa. Empa baphaphathehi ba fumana chelete ea ho reka hokae? Ba bang ba lema meroho lirapeng tse nyenyane ’me ba e rekisa ’marakeng. Ba bang ba ka ’na ba rekisa karolo e ’ngoe ea phofo e phakoang kapa lierekisi hore ba fumane nama kapa litholoana. E, kampo e ka ’na ea shebahala joaloka motse o moholo eseng joaloka kampo. Ho tloaelehile ho bona ba bang ’marakeng ba tšeha ba thabile, joalokaha ba ne ba tla etsa ha ba le ha habo bona.

Ha u ka emisa sepetlele, ngaka e ’ngoe e ka ’na ea u bolella hore ho na le litleliniki tse seng kae ka kampong moo ho phekoloang mafu a seng mabe haholo; empa bakuli  ba batlang tlhokomelo e potlakileng le ba kulang haholo ba isoa sepetlele. Ka ho utloahalang, lefapha la ho belehisa le kamore eo ho belehisetsoang ho eona sepetlele ke ea bohlokoa kahobane kampong ea baphaphathehi ba 48 000, ho ka hlaha bana ba ka bang 250 ka khoeli.

Lipaki li Feptjoa Hantle Moeeng

Lefatšeng lohle, Lipaki Tsa Jehova li ka ’na tsa ipotsa hore na ho etsahala’ng ka Lipaki tse lulang likampong tsa Tanzania. Ka kakaretso ho na le Lipaki tse ka bang 1 200, ’me li hlophisitsoe ka liphutheho tse 14 le lihlopha tse 3. Li phela joang?

Har’a lintho tsa pele tseo Bakreste bana ba inehetseng ba ileng ba li etsa ha ba fihla likampong tsena e bile ho kōpa setša sa ho haha Holo ea ’Muso. Sena se ne se tla thusa baphaphathehi hore ba tsebe moo ba ka fumanang Lipaki teng le moo ba ka eang teng bakeng sa liboka tsa tsona tsa beke le beke. Kampong ea Lugufu, ho na le liphutheho tse 7, le palo-kakaretso ea Bakreste ba mafolofolo ba 659. Libokeng tsa bona tsa Sontaha, hangata ba bang teng libokeng tsa liphutheho tsena tse 7 ke batho ba ka bang 1 700.

Lipaki tse likampong tsena kaofela li boetse li rua molemo likopanong tse nyenyane le tse khōlō tsa Bakreste. Ha ho ne ho tšoaroa kopano ea pele ea setereke kampong ea Lugufu, ho ile ha e-ba teng ba 2 363. Lipaki li ne li entse letamo la kolobetso pel’a setša sa kopano. Letamo le ne le cheketsoe fatše, eaba le aletsoa ka polasetiki hore metsi a se ke a monyela. Barab’abo rōna ba ile ba lata metsi ka baesekele nōkeng e bohōle ba lik’hilomithara tse ka bang peli. Kaha ba ne ba khona ho nka sekupu se tšelang lilithara tse 20 feela lekhetlo ka leng, ba ile ba lokela ho ea ka makhetlo a mangata. Ba eang kolobetsong ba ne ba apere ka tsela e hlomphehang ’me ba entse mokoloko. Kaofela, bana ba 56 ba ile ba kolobetsoa ka ho qoelisoa. Mosebeletsi e mong oa nako e tletseng eo ho ileng ha buisanoa le eena kopanong o ile a bolela hore o ne a khanna lithuto tsa Bibele le batho ba 40. Liithuti tsa hae tse ’nè li ile tsa kolobetsoa kopanong ena.

 Ofisi ea lekala ea Lipaki Tsa Jehova e lokiselitse hore balebeli ba tsamaeang ba etele mona khafetsa. E mong oa bona o re: “Barab’abo rōna baa cheseha tšebeletsong. Tšimo eo ba lokelang ho bolela ho eona e khōlō, ’me phuthehong e ’ngoe Paki ka ’ngoe e qeta lihora tse 34 ka khoeli tšebeletsong. Bathong ba thabelang, ba bangata ba khanna lithuto tsa Bibele tse hlano kapa ho feta. Pula-maliboho [mosebeletsi oa nako e tletseng] e mong o ile a bolela hore ena ke tšimo e molemo ka ho fetisisa. Batho ba likampong tsena ba thabela libuka tsa rōna haholo.”

Lingoliloeng tsa Bibele li fihla joang likampong? Lekala le li romela ka terene Kigoma, e leng toropo e lebōpong le ka bochabela la Letša la Tanganyika. Moo barab’abo rōna ba fumana lingoliloeng ebe ba li fetisetsa liphuthehong. Ka linako tse ling ba hira teraka ebe ba isa lingoliloeng likampong tsohle. Sena se nka matsatsi a mararo kapa a mane litseleng tse mpe.

Thuso ea Lintho Tse Bonahalang

Lipaki Tsa Jehova Fora, Belgium le Switzerland li bile molemo ka ho khetheha ha li thusa baphaphathehi ba likampong tsena. Tse ling li ile tsa etela likampo tse Tanzania ka tumello ea Lefapha la Litaba Tsa Lehae le ea UNHCR. Lipaki tsa Europe li bokeletse lithane tsa lebese la phofo, liaparo, lieta, libuka tsa sekolo le sesepa. Lintho tsena li ile tsa fanoa hore li abeloe baphaphathehi bohle, tumellanong le molao-motheo oa Bibele o reng: “Hafeela re sa na le nako e loketseng, a re sebetseng se molemo ho bohle, empa haholo-holo ho ba amanang le rōna tumelong.”—Bagalata 6:10.

Liphallelo tsena li bile le liphello tse ntle haholo, kaha ho ile ha thusoa baphaphathehi ba bangata. Komiti ea Baphaphathehi ho e ’ngoe ea likampo tsena e ile ea leboha ka mantsoe ana: “Lebitsong la kampo eohle, tlotla e lebisoa ho lōna ho le leboha bakeng sa liphallelo tseo mokhatlo oa lōna o faneng ka tsona ka makhetlo a mararo . . . Liaparo tsena li fuoe batho ba hlokang ba 12 654 ba akarelletsang banna, basali, bana haesita le bana ba masea . . . Hona joale kampo ea Muyovozi e na le baphaphathehi ba 37 000. Ka kakaretso, ho thusitsoe batho ba 12 654, kapa ba etsang karolo ea 34,2 lekholong.”

Kampong e ’ngoe, mophaphathehi ka mong ho ba 12 382 o ile a fuoa liaparo tse tharo, ’me kampo e ’ngoe e ile ea fuoa libuka tsa sekolo tse likete hore li sebelisoe likolong tse bohareng le tsa mathomo le likerecheng. Ofisiri ea tlhophiso ea UNHCR kampong e ’ngoe e ile ea re: “Re leboha haholo ka liphallelo tseo re li amohetseng [tse etsang hore] baphaphathehi ba likampong ba fumane lintho tseo ba li hlokang. Thepa e rometsoeng morao-rao e ne e akarelletsa lik’hontheinara tse 5 tsa libuka, tseo re li abetseng baphaphathehi. . . . Re le leboha haholo.”

Esita le likoranta tsa sebaka sena li ile tsa bua ka liphallelo tsena. Sehlooho sa Sunday News ea la 20 May, 2001, se ne se re: “Liaparo Tsa Baphaphathehi Tanzania li Tseleng.” Khatiso ea eona ea la 10 February, 2002, e ile ea re: “Baphaphathehi ba ananela liphallelo hobane bana ba bang ba neng ba se ba sa kene sekolo ka lebaka la ho hloka liaparo, ba boetse ba khutletse sekolong.”

Baphaphathehi ba Mahlomoleng Empa ba Fumana Thuso

Baphaphathehi ba bangata ba nka nako e ka etsang selemo ho tloaela bophelo bo bocha ba kampo. Ba phela bophelo bo itekanetseng. Lipaki Tsa Jehova likampong tsena li sebelisa boholo ba nako ea tsona ho bolella baphaphathehi ba bang litaba tse molemo tse tšelisang tse Lentsoeng la Molimo, Bibele. Li bua ka lefatše le lecha, moo bohle “ba tla lokela ho tea lisabole tsa bona hore e be mehoma le marumo a bona hore e be likere tse faolang limela. Sechaba se ke ke sa phahamisetsa sechaba se seng sabole, ha ba sa tla hlola ba ithuta ntoa.” Joale, “e mong le e mong o tla lula tlas’a sefate sa hae sa morara le tlas’a sefate sa hae sa feiga, ho ke ke ha e-ba le ea etsang hore ba thothomele; kaha molomo oa Jehova oa mabotho o boletse.” Ka ho hlakileng, ka tlhohonolofatso ea Molimo, lena e tla ba lefatše le se nang likampo tsa baphaphathehi.—Mikea 4:3, 4; Pesaleme ea 46:9.

[Setšoantšo se leqepheng la 8]

Matlo kampong ea Nduta

[Litšoantšo tse leqepheng la 10]

Holo ea ’Muso ea Lukole (ka ho le letona) Kolobetso Lugufu (ka tlaase)

[Setšoantšo se leqepheng la 10]

Kopano ea setereke kampong ea Lugufu