PANAYIOTA o hōletse sehlekehlekeng se leoatleng la Mediterranean. Ha a sa le mocha, o ne a rata lipolotiki haholo. Hamorao e ile ea e-ba mongoli mokheng oa lipolotiki motseng oo a neng a lula ho oona. O ne a bile a ea ka ntlo le ntlo a bokellela mokha oo chelete. Leha ho le joalo, ha nako e ntse e ea o ile a nyahama, kaha litho tsa mokha oo li ne re ke mahata-’moho empa li khethollana, li rata maemo, li sa utloane ebile li shoelana mōna.

Daniel o ne a hōletse lelapeng le chesehelang bolumeli, Ireland. Leha ho le joalo, ka masoabi o sa ntse a hopola hantle boikaketsi ba baprista ba neng ba noa haholo, ba becha ba bile ba utsoa likoleke kerekeng, ho ntse ho le joalo ba ne ba mo bolella hore haeba a ka etsa libe, o tla cha liheleng.

Jeffery o ile a qeta nako e telele ea bophelo ba hae a hiriloe ke beng ba likepe ba United Kingdom le United States, a etsa mosebetsi oa ho thaotha le ho rekisa. O hopola makhetlo a mangata ao ka ’ona bareki le bahoebi ba qothisanang lehlokoa ba neng ba etsa bolotsana ha ba buisana ka litaba tsa khoebo le ba boholong ’musong. Ka boikaketsi ba ne ba ikemiselitse ho bua ntho efe kapa efe e le hore ba fumane monyetla oa khoebo.

Ho utloisang bohloko ke hore ebe maemo a mofuta ona ke kobo-anela. Boikaketsi bo atile haholo kajeno hoo e ka bang likarolong tsohle tsa bophelo, tse kang lipolotiki, bolumeli le khoebo. Lipuong tse ling, lentsoe lena “moikaketsi” le tsoa motsong oa Segerike o bolelang sebui kapa motšoantšisi, eo hangata a ikhakanyang ka ho roala maske. Ha nako e ntse e ea, lentsoe lena le ile la bolela motho ofe kapa ofe ea neng a etsa lintho ka sepheo sa ho qhekella ba bang kapa ho ntšetsa pele merero ea boithati.

Batho ba anngoeng ke boikaketsi ba ka utloa bohloko, ba halefa esita le ho hloea ba bang. Batho bao ba ka ’na ba ipotsa ba ferekane, ba re, “Na boikaketsi bo sa tla ke bo fele?” Hoa thabisa hore ebe Lentsoe la Molimo le re fa mabaka a ho lumela hore bo tla fela.

Ho latela Bibele, boikaketsi ha boa qala ka batho empa bo qalile ka sebōpuoa sa moea. Qalong ea bophelo ba motho, e le hore Satane Diabolose a khelose Eva, o ile a iketsa eka ke noha ’me a itlhahisa eka o tla mo ruisa molemo. (Genese 3:1-5) Ho tloha ka nako eo, batho ba bangata ba ’nile ba pata seo ba leng sona e le hore ba thetse ba bang, ka sepheo sa ho finyella merero ea bona ea boithati.

Ha sechaba sa Iseraele ea boholo-holo se oela lerabeng la borapeli ba bohata le boikaketsi, Molimo o ile a se lemosa khafetsa hore na liphello tsa seo e tla  ba life. Jehova Molimo o ile a bua tjena, a sebelisa moprofeta Esaia: “Batho bana ba atametse ka melomo ea bona, ’me ba ntlotlisitse ka melomo ea bona feela, ’me ba suthiselitse lipelo tsa bona hōle le ’na.” (Esaia 29:13) Ha sechaba seo se sa fetohe, Molimo o ile a lumella babusi ba balichaba hore ba timetse setsi sa borapeli ba Baiseraele, e leng Jerusalema le tempele ea eona, qalong sena se ile sa etsoa ke Bababylona ka 607 pele ho Kreste ’me qetellong ea e-ba mabotho a Baroma ka selemo sa 70 mehleng ea baapostola. Ho hlakile hore Molimo ha a mamelle boikaketsi ka ho sa feleng.

Ka lehlakoreng le leng, Molimo le Mora oa Hae Jesu, ba nka batho ba tšepahalang le ba ratang ’nete e le ba bohlokoahali. Ka mohlala, tšimolohong ea tšebeletso ea Jesu, monna ea bitsoang Nathanaele o ile a ea ho eena. Ha Jesu a mo bona o ile a re: “Bonang, Moiseraele kannete-nete, eo ho seng thetso ho eena.” (Johanne 1:47) Nathanaele, eo hape a neng a bitsoa Bartholome, e ile ea e-ba e mong oa baapostola ba Jesu ba 12.—Luka 6:13-16.

Jesu o ile a qeta nako a e-na le barutuoa ba hae, ’me a ba ruta tsela eo Molimo a nahanang ka eona. E ne e sa lokela ho hore e be baikaketsi. Jesu o ile a ba lemosa ka hore a nyatse liketso tsa boikaketsi tsa baeta-pele ba bolumeli ba mehleng eo. Hlokomela mekhoa e meng ea bona.

Ba ne ba bontša “ho loka” ha bona ka pel’a batho. Jesu o ile a re ho batho ba neng ba mo mametse: “Hlokomelang hore le se ke la bontša ho loka ha lōna ka pel’a batho e le hore le hlokomeloe ke bona . . . joalokaha baikaketsi ba etsa.” O ile a boela a ba bolella hore ba etse limpho tsa mohau “sephiring,” kapa ka masene. Ba lokela ho rapela ka sephiring, ba se ke ba rapela feela hore ba bonoe ke batho. Joale borapeli ba bona e ne e tla ba ba ’nete ’me Ntate oa hae a bo amohele.—Matheu 6:1-6.

Ba ne ba potlakela ho tšoaea ba bang liphoso. Jesu o ile a re: “Moikaketsi! Ntša leballo le ka leihlong la hao pele, joale u tla bona ka ho hlaka kamoo u ka ntšang lehlokoa ka leihlong la mor’eno.” (Matheu 7:5) Ha motho a totobatsa liphoso tsa ba bang empa eena a e-na le tse fetang tseo o iketsa seo a seng sona. Hobane ha e le hantle, “bohle ba entse sebe ’me ba haelloa ke khanya ea Molimo.”—Baroma 3:23.

Ba ne ba etsa lintho ka sepheo se fosahetseng. Ka nako e ’ngoe, barutuoa ba Bafarisi le balateli ba sehlopha sa Heroda ba ile ba ea ho Jesu ba mo botsa potso e mabapi le lekhetho. Ba ile ba bua le Jesu ka tsela e phoqang ba re: “Mosuoe, rea tseba hore u na le ’nete le hore u ruta tsela ea Molimo ka ’nete.” Eaba joale ba mo chehela leraba ka ho mo botsa potso ena: “Na ho lumelloa ke molao ho lefa lekhetho la hlooho ho Cesare kapa che?” Jesu a ba araba a re: “Baikaketsi, le ntekela’ng?” Jesu o ne a nepile ha a re ke baikaketsi hobane hase hore ba ne ba hlile ba batla karabo ea potso eo, empa ba ne ba leka ho mo ‘tšoasa ka puo ea hae.’—Matheu 22:15-22.

Ha phutheho ea Bokreste e ne e thehoa ka Pentekonta ea 33 mehleng ea baapostola, ho ne ho rena ’nete le botšepehi. Bakreste ba ’nete ba ile ba leka ka matla hore ba tlohele mekhoa ea boikaketsi. Ka mohlala, Petrose, e leng e mong oa baapostola ba 12, o ile a khothalletsa Bakreste ba bang hore ba ‘mamele ’nete ka lerato la bara ba motho le se nang boikaketsi.’ (1 Petrose 1:22) Moapostola Pauluse o ile a khothalletsa Bakreste bao a neng a sebetsa le bona hore ba be le “lerato le tsoang pelong e hloekileng le le tsoang letsoalong le letle le le tsoang tumelong e se nang boikaketsi.”—1 Timothea 1:5.

Kajeno, lithuto tsa Jesu le tsa baapostola ba hae tse hlahang ka Bibeleng li ntse li le matla ka tsela e tšoanang le eo li neng li le matla ka eona mehleng ea baapostola. Ha Pauluse a bua ka tsona o ile a re: “Lentsoe la Molimo lea phela ’me le fana ka matla ’me le bohale ho feta sabole leha e le efe e sehang ka nģa tse peli ’me le phunyeletsa esita le ho ea fihla moo ho arohanang moea le boikutlo, le manonyello le moko oa ’ona, ’me le khona ho lemoha menahano le boikemisetso ba pelo.” (Baheberu 4:12) Ho tseba lithuto  tsa Bibele le ho leka ka matla ho phela ka tsela e lumellanang le tsona ho thusitse batho ba bangata hore ba tlohele bophelo ba boikaketsi ’me ba hahamalle ho tšepahala le ho rata ’nete. Nahana ka se ileng sa etsahalla batho ba bararo ba boletsoeng qalong.

Bophelo ba Panayiota bo ile ba fetoha ha a amohela memo ea ho ea libokeng Holong ea ’Muso ea Lipaki Tsa Jehova. Ha aa ka a bona motho leha e le ofe ea lekang ho khahlisa ba bang ka ho iketsa eka o lokile. O re: “Ha ke le moo ke ile ka bona lerato la ’nete le batho ba thahasellang ba bang e le kannete, e leng seo ke neng ke sa ka ka se bona nakong eohle eo ke neng ke kene ka matla lipolotiking.”

Panayiota o ile a qala ho ithuta Bibele ’me a hatela pele ho fihlela a kolobetsoa lilemong tse 30 tse fetileng. Hona joale o re: “Ke ile ka fumana morero oa bophelo ha ke qala ho bolella batho ka ’Muso oa Molimo, eseng ha ke ne ke buella mokha oa lipolotiki ka ntlo le ntlo.”

Daniel o ile a hatela pele ka phuthehong ea Bokreste ’me a fuoa boikarabelo bo itseng. Ka mor’a lilemo tse seng kae o ile a etsa phoso eaba letsoalo la hae lea mo tšoenya. O re: “Ha ke hopola boikaketsi boo ke neng ke bo bone kerekeng lilemo pele ho moo, ke ile ka bona hore ntho feela eo ke lokelang ho e etsa ke ho tlohela boikarabelo boo ke bo fuoeng ka phuthehong. Ke ne ke sitoa ho iketsa seo ke seng sona mahlong a Bakreste ba bang.”

Hoa thabisa hore ha Daniel a se a lokisitse litaba tsa hae, o ile a ikutloa a phutholohile hore a ka boela a fuoa boikarabelo ka phuthehong, eaba o bo amohela ka thabo. Batho ba sebeletsang Molimo ba se na boikaketsi ba tšepahala ka tsela ena. Ba ithuta ho “ntša leballo” ka leihlong la bona pele ba ithaopela ho ‘ntša lehlokoa’ ka leihlong la barab’abo bona.

Jeffery, ea ileng a qeta bophelo bohle ba hae khoebong o ile a re: “Ha ke ntse ke hatela pele tsebong ea ka ea Bibele, ke ile ka elelloa hore ke lokela ho tlohela bolotsana, ke se ke ka qhekella batho e le hore feela ke fumane khoebo. Litemana tsa Bibele tse kang Liproverbia 11:1 li ne li entse hore letsoalo la ka le sebetse hantle, kaha e re ‘sekala se qhekellang ke ntho e manyala ho Jehova.’” Ka sebele, Jeffery o ne a sa tšoane le batho bao ba ileng ba botsa Jesu potso, empa eena o ile a ithuta ho lahla boikaketsi ha a sebetsana le Bakreste ba habo hammoho le batho ba bang.

Lipaki Tsa Jehova tse limilione lefatšeng lohle li leka ka matla ho sebelisa seo li ithutileng sona Bibeleng. Li leka kahohle hore li “apare botho bo bocha bo ileng ba bōptjoa ho ea ka thato ea Molimo ho lokeng ha ’nete le botšepehing.” (Baefese 4:24) Re u khothalletsa ho fumana hore na Lipaki Tsa Jehova ke bo-mang, li lumela’ng le hore na li ka u thusa joang hore u ithute ka lefatše le lecha leo Molimo a le tšepisitseng. “Ho loka ho tla aha” lefatšeng leo ’me ho ke ke ha hlola ho e-ba le boikaketsi.—2 Petrose 3:13.