SELTERS, Jeremane—Richard Rudolph eo e neng e le e mong oa Lipaki Tsa Jehova, ea ileng a lula likampong tse hlano tsa mahloriso tsa Manazi a ba a koalloa chankaneng tlas’a puso ea Bokomonisi, o hlokahetse ka la 31 January, 2014. O hlokahetse a le lilemo li 102.

Ka mor’a hore Manazi a nke puso ka 1933, mosebetsi oa Lipaki Tsa Jehova o ile oa thibeloa ka molao libakeng tse ngata tsa Jeremane. Ka lebaka leo, Manazi a ile a koalla Lipaki tse 11 300 chankaneng ’me tse 4 200 ho tsona li ile tsa isoa likampong tsa mahloriso, ho akarelletsa le Monghali Rudolph. Ho ile ha shoa batho ba ka bang 1 500. Tlas’a puso ea Manazi, Monghali Rudolph o ile a hlola lilemo tse robong chankaneng ’me a isoa likampong tsa mahloriso tse hlano, ho akarelletsa le likampo tse neng li tumme hampe e leng ea Sachsenhausen le ea Neuengamme, moo ho neng ho koalletsoe batho ba fetang 300 000 ’me ha shoa ba ka bang 140 000.

Ka 1944, Monghali Rudolph o ile a isoa kampong ea Salzgitter-Watenstedt, e neng e oela tlas’a ea Neuengamme. Ka lebaka la bolumeli ba hae, o ne a sa etse mosebetsi leha e ele ofe o neng o amana le ho etsa libetsa ’me o ile a tšosoa ka hore o tla bolaoa. Leha ho le joalo, lepolesa le leng le neng le khahliloe ke kamoo Rudolph a neng a tiile kateng tumelong ea hae, le ile la mo pata ka terakeng e tsamaisang lijo ’me seo se ile sa etsa hore a pholohe.

Ka mor’a Ntoa ea Bobeli ea Lefatše, Rudolph o ile a tsoela pele ka bolumeli ba hae e le e mong oa Lipaki Tsa Jehova, a le sebakeng se hapiloeng ke Masoviet, seo hamorao se ileng sa bitsoa German Democratic Republic (GDR). O ile a boela a tšoaroa ka 1950 ’me a koalloa chankaneng. Ka kakaretso o ile a lula chankaneng ka lilemo tse fetang 19 ka lebaka la bolumeli ba hae.

Richard Rudolph o qetile lilemo tse mashome a bolella batho ba bang ka molaetsa oa Bibele le ka lintho tseo a ithutileng tsona nakong e fetileng, tse mabapi le liphello tse bosula tsa khethollo. Ka 2009, Ann-Jacqueline Frieser e leng seithuti sa Mojeremane, o ile a fumana likhau tse peli tlhōlisanong ea Federal President’s History e neng e bitsoa, “Just Normal Heroes,” khau e ’ngoe e ne e le ea pale eo a ileng a e ngola ka bophelo ba Richard Rudolph ’me e ’ngoe e ne e le ea puisano ea bona. O ile a hlaha maemong a pele seterekeng sa Rheinland-Palatinate ’me a ba har’a liithuti tse tharo tse ka holimo-limo tse fumaneng likhau tsa Federal.

Wolfram Slupina, e leng raliphatlalatso oa Lipaki Tsa Jehova tsa Jeremane, o re: “Richard Rudolph e ne e se motsoalle feela le molumeli-’moho le rōna empa e ne e boetse e le mothusi oa rōna oa bohlokoa litabeng tsa histori. O re behetse mohlala o motle ka tumelo ea hae e tiileng le sebete sa hae.”

Raliphatlalatso:

Raliphatlalatso oa Machaba: J. R. Brown, Ofisi ea Boitsebiso, tel. +1 718 560 5000

Jeremane: Wolfram Slupina, tel. +49 6483 41 3110