Viumbe Hai Vinatufundisha Nini?
Viumbe hai viko kila mahali kutuzunguka, vinakua, vinatembea na kuzaliana. Hufanya sayari yetu iwe ya pekee na yenye kuvutia. Na leo, wanadamu wanajua mambo mengi zaidi kuliko wakati mwingine wowote. Viumbe hai vinatufundisha nini kuhusu chanzo cha uhai? Fikiria mambo yafuatayo.
Inaonekana viumbe hai vilibuniwa. Mwili wa viumbe hai umeundwa na vitu vidogo-vidogo vinavyoitwa chembe. Chembe ni kama viwanda vidogo-vidogo vinavyofanya kazi nyingi sana na kwa njia tata ili kutokeza na kuendeleza uhai. Utata huo unaonekana hata kwa viumbe hai vidogo sana. Kwa mfano, fikiria hamira inayotumiwa kutengenezea mikate, ambayo ni kiumbe hai chenye chembe moja. Chembe ya hamira inaweza kuonekana si tata unapoilinganisha na chembe ya mwanadamu. Hata hivyo, ni chembe tata sana. Chembe za hamira zina kiini chenye mpangilio mzuri na ambacho kina DNA. Chembe hizo zina “mashine” ndogondogo sana ambazo zinapanga, zinasafirisha na kuboresha molekuli—hatua muhimu ili viumbe hao waendelee kuishi. Chembe ya hamira inapokosa chakula inajiweka katika mfumo ambao haifanyi kazi yoyote na inalala tu. Hilo hufanya hamira iendelee kukaa jikoni bila kuharibika, mpaka itakapoanza kutumiwa kutengenezea mikate.
Wanasayansi wamekuwa wakijifunza kuhusu chembe za hamira kwa miaka mingi ili waelewe vizuri zaidi chembe za wanadamu. Lakini bado kuna mambo mengi zaidi ya kujifunza. Ross King, profesa wa Chuo Kikuu cha Teknolojia cha Chalmers kilichopo nchini Sweden anasema hivi; “Tatizo ni kwamba hakuna wataalamu wa biolojia wa kutosha, ambao wanaweza kufanya majaribio yote tunayotaka ili kuelewa vizuri hata jinsi chembe ya hamira inavyofanya kazi.”
Una maoni gani? Unapofikiria jinsi chembe ndogo sana ya hamira ilivyo tata, je, hilo halikufanyi ufikiri kwamba ilibuniwa na mtu fulani?
Uhai hauwezi kutoka kwenye vitu visivyo hai. DNA imeundwa na molekuli zinazoitwa nukliotidi. Kila chembe moja ya mwanadamu ina nukliotidi bilioni 3.2. Nukliotidi hizo ziko katika mpangilio hususa unaowezesha chembe kutengeneza vimeng’enya na protini.
Ikiwa ungejaribu kutengeneza nyuzi moja tu isiyo tata ya nukliotidi bila mpangilio wowote, ungehitaji kufanya hivyo zaidi ya mara trilioni ili ufanikiwe kutengeneza nyuzi hiyo mara moja. Uwezekano wa jambo hilo kutokea ni mdogo sana, huenda hata haiwezekani.
Ukweli ni kwamba hakuna jaribio lolote la kisayansi lililothibitisha kwamba uhai ulijitokeza wenyewe tu kutoka katika kitu kisicho hai.
Wanadamu ni viumbe wa pekee. Tukiwa wanadamu, tuna sifa zinazotuwezesha tufurahie maisha kikamili—na hata katika njia ambayo viumbe wengine hawawezi. Tuna uwezo mkubwa wa kubuni vitu, kuwa na uhusiano na wengine na kuonyesha hisia. Tunafurahia sana ladha, harufu, sauti, rangi na uwezo wa kuona. Tunapanga mambo tutakayofanya wakati ujao na kutafuta kusudi la maisha.
Una maoni gani? Ikiwa sifa hizo zilijitokeza zenyewe tu, je, tulizihitaji ili tuendelee kuishi na kuzaliana? Au zinaonyesha kwamba uhai ni zawadi kutoka kwa Muumba mwenye upendo?