1. Kutubu kunamaanisha nini?

 TUNAPOFANYA kosa fulani, ni muhimu kutubu. Kulingana na Biblia, mtu anayetubu hubadili maoni yake kuhusu mwenendo fulani, anaacha kutenda kwa njia hiyo, na anaazimia kutorudia tena mwenendo huo.—Tazama Kamusi ya Maneno ya Biblia, “Toba.”

2. Kwa nini sisi sote tunahitaji kujifunza kuhusu toba? (Nehemia 8:​9-11)

² Kila mwanadamu aliye hai anahitaji kujifunza kuhusu toba. Kwa nini? Kwa sababu tunafanya dhambi kila siku. Tukiwa wazao wa Adamu na Hawa, kila mmoja wetu amerithi dhambi na kifo. (Rom. 3:23; 5:12) Hivyo, sisi sote ni watenda dhambi na tunahitaji kutubu. Hata wanaume wenye imani ya pekee, kama vile mtume Paulo, walipambana ili kushinda dhambi. (Rom. 7:​21-24) Je, hilo linamaanisha kwamba tunapaswa kuwa na huzuni nyakati zote kwa sababu ya dhambi zetu? Hapana, Yehova ni mwenye rehema, na anataka tuwe na furaha. Fikiria kisa cha Wayahudi katika siku za Nehemia. (Soma Nehemia 8:​9-11.) Yehova hakutaka wawe na huzuni kwa sababu ya dhambi walizotenda wakati uliopita, bali alitaka wawe na shangwe walipomwabudu. Yehova anajua kwamba tunapotubu tunakuwa na furaha. Hivyo, anatufundisha kuhusu toba. Ikiwa tunatubu dhambi zetu, tunaweza kuwa na uhakika kwamba Baba yetu mwenye rehema atatusamehe.

3. Tutachunguza nini katika makala hii?

³ Acheni tujifunze mengi zaidi kuhusu toba. Katika makala  hii, tutazungumzia mambo matatu. Kwanza, tutajifunza kuhusu mambo ambayo Yehova aliwafundisha Waisraeli kuhusu toba. Kisha, tutachunguza jinsi Yehova alivyowasaidia watenda dhambi ili kuwaongoza kwenye toba. Hatimaye, tutachunguza mambo ambayo wafuasi wa Yesu walijifunza kuhusu toba.

MAMBO AMBAYO YEHOVA ALIWAFUNDISHA WAISRAELI KUHUSU TOBA

4. Yehova aliwafundisha nini Waisraeli kuhusu toba?

⁴ Yehova alipowapanga Waisraeli kuwa taifa, alifanya agano, au makubaliano rasmi pamoja nao. Ikiwa wangeshika sheria zake, angewalinda na kuwabariki. Kuhusu sheria hizo, aliwahakikishia hivi: “Sasa amri hii ninayowaamuru leo si ngumu sana kwenu, wala haiko mbali msiweze kuifikia.” (Kum. 30:​11, 16) Lakini ikiwa wangemwasi—kwa mfano, kwa kuchagua kuabudu miungu mingine—angeondoa baraka zake, nao wangeteseka. Lakini hata katika pindi hizo, bado wangeweza kupata tena kibali cha Mungu. Wangeweza ‘kurudi kwa Yehova Mungu wao na kuisikiliza sauti yake.’ (Kum. 30:​1-3, 17-20) Kwa maneno mengine, wangeweza kutubu. Ikiwa wangefanya hivyo, Yehova angewakaribia na kuwabariki tena.

5. Yehova alionyeshaje kwamba hajakatishwa tamaa na watu wake? (2 Wafalme 17:​13, 14)

⁵ Watu wa Yehova waliochaguliwa walimwasi tena na tena. Zaidi ya kuabudu sanamu, walijihusisha na mazoea mengine mabaya sana. Kwa sababu hiyo waliteseka. Lakini Yehova hakukatishwa tamaa na watu wake waliopotoka. Aliwatuma manabii wake tena na tena ili wawahimize watu wake watubu na kumrudia.—Soma 2 Wafalme 17:​13, 14.

6. Yehova aliwatumiaje manabii kuwafundisha watu wake umuhimu wa toba? (Tazama pia picha.)

⁶ Mara nyingi Yehova alitumia manabii ili kuwaonya na kuwarekebisha watu wake. Kwa mfano, Mungu alisema hivi kupitia Yeremia: “Rudi, Ee Israeli mwasi . . . sitakutazama kwa hasira, kwa maana mimi ni mshikamanifu . . . sitaendelea kuwa na kinyongo milele. Ila tu ukubali hatia yako, kwa maana umemwasi Yehova.” (Yer. 3:​12, 13) Kupitia Yoeli, Yehova  alisema hivi: “Rudini kwangu kwa mioyo yenu yote.” (Yoe. 2:​12, 13) Alimwambia Isaya atangaze hivi: “Jisafisheni; ondoeni matendo yenu maovu mbele za macho yangu; acheni kutenda mabaya.” (Isa. 1:​16-19) Na Yehova aliuliza hivi kupitia Ezekieli: “Je, ninafurahia hata kidogo kifo cha mtu mwovu? . . . Je, sipendelei kwamba aziache njia zake naye aendelee kuishi? Mimi sifurahii kifo cha mtu yeyote, . . . kwa hiyo geukeni na kuishi.” (Eze. 18:​23, 32) Yehova anafurahi kuona watu wakitubu kwa sababu anataka waendelee kuishi—milele! Hivyo, Yehova hasubiri kwanza mtu mwenye dhambi abadilike ndipo achukue hatua ya kumsaidia. Acheni tuone mifano mingine ya jambo hilo.

7. Yehova aliwafundisha nini watu wake kupitia kisa cha nabii Hosea na mke wake?

⁷ Ona jambo ambalo Yehova aliwafundisha watu wake kupitia mfano halisi wa Gomeri, mke wa nabii Hosea. Baada ya kufanya uzinzi, alimwacha Hosea na kwenda kwa wanaume wengine. Je, angeweza kubadilika au kutubu? Yehova, ambaye anaweza kusoma mioyo, alimwambia hivi Hosea: “Nenda tena, mpende mwanamke anayependwa na mwanamume mwingine na ambaye anafanya uzinzi, mpende kama Yehova anavyowapenda Waisraeli ingawa wanaabudu miungu mingine.” (Hos. 3:1; Met. 16:2) Ona kwamba mke wa Hosea bado alikuwa akifanya dhambi nzito. Hata hivyo, Yehova alimwambia Hosea achukue hatua ya kwanza ili kumsamehe na kumrudisha awe mke wake tena. a Kupitia mfano huo, Yehova alitaka kuonyesha kwamba hakuwa amekatishwa tamaa na watu wake wakaidi. Hata ingawa walikuwa wakitenda dhambi mbaya sana, bado aliwapenda na aliendelea kuchukua hatua ya kwanza ili kuwasaidia watubu na kubadili njia zao. Je, mfano huo unadokeza kwamba Yehova, “mchunguzaji wa mioyo,” atachukua hatua ya kwanza ili kumsaidia mtu ambaye bado anajihusisha na dhambi nzito na kujaribu kumwongoza kwenye toba? (Met. 17:3) Acheni tuone.

JINSI YEHOVA ANAVYOWAONGOZA WATENDA DHAMBI KWENYE TOBA

8. Yehova alichukuaje hatua ya kwanza ili kumwongoza Kaini kwenye toba? (Mwanzo 4:​3-7) (Tazama pia picha.)

⁸ Kaini alikuwa mwana wa kwanza wa Adamu na Hawa. Alirithi mwelekeo wa kutenda dhambi kutoka kwa wazazi wake. Pia, Biblia inasema hivi kumhusu: “Matendo yake mwenyewe yalikuwa maovu.” (1 Yoh. 3:12) Huenda hiyo ndiyo sababu Kaini alipotoa dhabihu, Yehova “hakupendezwa hata kidogo na Kaini na dhabihu yake.” Badala ya kubadili njia zake, Kaini “akawaka hasira kali na kusononeka.” Yehova alifanya nini? Alizungumza na Kaini. (Soma Mwanzo 4:​3-7.) Ona kwamba kwa fadhili Yehova alijadiliana na Kaini, na kumwambia kwamba angembariki ikiwa angefanya lililo sawa na akamwonya kwamba hasira yake ingemletea madhara. Kwa kusikitisha, Kaini alikataa kusikiliza. Hakumruhusu Yehova amwongoze kwenye toba. Kwa kuwa Kaini hakuitikia vizuri, je, Yehova aliacha kujitahidi kuwaongoza watenda dhambi wengine kwenye toba? La, hasha!

9. Yehova alimwongozaje Daudi kwenye toba?

⁹ Yehova alimpenda sana Mfalme Daudi. Hata alimwita, “mtu anayeupendeza moyo wangu.” (Mdo. 13:22) Lakini Daudi alifanya dhambi mbalimbali nzito, kutia ndani uzinzi na uuaji. Kulingana na Sheria ya Musa, Daudi  alistahili adhabu ya kifo. (Law. 20:10; Hes. 35:31) Hata hivyo, kwa fadhili Yehova aliingilia kati. b Alimtuma nabii Nathani amtembelee mfalme huyo, ingawa Daudi hakuwa ameonyesha dalili zozote za kutubu. Nathani alitumia mfano uliokusudiwa kugusa moyo wa Daudi. Alipotambua kwamba amemuumiza sana Yehova, Daudi alitubu. (2 Sam. 12:​1-14) Aliandika zaburi yenye kugusa moyo ambayo inaonyesha jinsi alivyohuzunishwa sana na jambo alilofanya. (Zab. 51, utangulizi) Zaburi hiyo imewafariji watenda dhambi wengi na kuwachochea watubu. Je, hatufurahi kwamba kwa upendo Yehova alimwongoza mtumishi wake mpendwa Daudi kwenye toba?

10. Unahisije kuhusu subira na msamaha wa Yehova anaoonyesha anaposhughulika na wanadamu wenye dhambi?

¹⁰ Yehova anachukia kila aina ya dhambi. (Zab. 5:​4, 5) Hata hivyo, anajua kwamba sisi sote ni watenda dhambi; na kwa kuwa anatupenda, anachagua kutusaidia kushinda pambano letu dhidi ya dhambi. Sikuzote anachukua hatua ili kuwasaidia hata wale waliofanya dhambi nzito sana watubu na kumkaribia. Inafariji sana kujua jambo hilo! Tunapotafakari kuhusu subira na msamaha wa Yehova, tunaazimia kuendelea kuwa waaminifu kwake na kutubu haraka tunapotenda dhambi. Acheni sasa tuchunguze jinsi kutaniko la Kikristo lilivyofundishwa mambo mengi zaidi kuhusu toba.

MAMBO AMBAYO WAFUASI WA YESU WALIJIFUNZA KUHUSU TOBA

11-12. Yesu aliwafundisha nini wale waliomsikiliza kuhusu utayari wa Baba yake wa kusamehe? (Tazama picha)

¹¹ Katika karne ya kwanza W.K., muda ulikuwa umefika wa Masihi kuwasili. Kama ilivyotajwa katika makala iliyotangulia, Yehova alimtumia Yohana Mbatizaji na Yesu Kristo kuwafundisha watu jinsi ilivyo muhimu sana kutubu.—Mt. 3:​1, 2; 4:17.

¹² Katika huduma yake, Yesu aliwafundisha wale waliomsikiliza kwamba Baba yake yuko tayari kuwasamehe wanapofanya dhambi.  Yesu alifundisha jambo hilo kwa njia ya pekee alipotoa mfano wa mwana mpotevu. Mwanamume huyo alichagua kuishi maisha mapotovu kwa muda fulani. Hata hivyo, “aliporudiwa na fahamu” alirudi nyumbani. Baba yake aliitikiaje? Yesu alisema kwamba mwana huyo “akiwa mbali, baba yake akamwona na kumsikitikia, akakimbia, akamkumbatia na kumbusu kwa wororo.” Mwana huyo alikusudia kuomba ikiwa angeweza kuwa mmoja wa watumishi katika nyumba ya baba yake, lakini baba yake alimwita, “mwanangu” na kumrudishia nafasi yake katika familia. Baba yake alisema hivi: “Alikuwa amepotea naye amepatikana.” (Luka 15:​11-32) Yesu alipokuwa mbinguni kabla ya kuja duniani, kwa hakika alikuwa amemwona Baba yake akiwaonyesha huruma watenda dhambi wengi waliotubu. Yesu alitupatia mfano wenye kutia moyo na unaotuhakikishia jinsi Baba yetu, Yehova, alivyo mwenye rehema!

13-14. Mtume Petro alijifunza nini kuhusu toba, naye aliwafundisha nini wengine kuhusu jambo hilo? (Tazama pia picha.)

¹³ Mtume Petro alijifunza mambo mengi muhimu kuhusu toba na kusamehe kutoka kwa Yesu. Mara nyingi Petro alihitaji kusamehewa, na kwa ukarimu Yesu alimsamehe. Kwa mfano, baada ya Petro kumkana Bwana wake mara tatu, alivunjika moyo sana kwa sababu ya hisia za hatia. (Mt. 26:​34, 35, 69-75) Lakini baada ya Yesu kufufuliwa, alimtokea Petro—inaelekea akiwa faraghani. (Luka 24:​33, 34; 1 Kor. 15:​3-5) Bila shaka wakati huo, Yesu alimhakikishia kwa upendo mtume huyo aliyetubu kwamba amemsamehe.—Tazama Marko 16:7 na ufafanuzi wa maneno “and Peter” kwenye habari za utafiti za Kiingereza, nwtsty.

¹⁴ Kwa kuwa alikuwa ametubu na kusamehewa, Petro angeweza kuwafundisha wengine kuhusu toba na msamaha. Muda fulani baada ya sherehe ya Pentekoste, Petro alitoa hotuba  mbele ya umati wa Wayahudi wasioamini, akiwafafanulia kwamba walikuwa wamemuua Masihi. Hata hivyo, kwa upendo aliwahimiza hivi: “Kwa hiyo, tubuni na mgeuke ili dhambi zenu zifutwe, ili majira yenye kuburudisha yaje kutoka kwa Yehova mwenyewe.” (Mdo. 3:​14, 15, 17, 19) Hivyo, Petro alionyesha kwamba toba inamchochea mtenda dhambi kugeuka—kubadili njia yake mbaya ya kufikiri na kutenda—na kufuatia njia mpya, ambayo inamfurahisha Yehova. Pia, mtume huyo alionyesha kwamba Yehova angefuta dhambi zao, au kuziondoa kabisa. Na miaka mingi baadaye, Petro aliwahakikishia Wakristo hivi: “Yehova . . . ni mwenye subira kwenu kwa sababu hataki yeyote aangamizwe bali hutaka wote wafikie toba.” (2 Pet. 3:9) Hilo ni tumaini zuri sana kwa Wakristo wanapotenda dhambi—hata dhambi nzito!

15-16. (a) Mtume Paulo alijifunzaje kuhusu msamaha? (1 Timotheo 1:​12-15) (b) Tutazungumzia nini katika makala inayofuata?

¹⁵ Sauli wa Tarso alikuwa amefanya mambo mengi mabaya. Aliwatesa vikali wafuasi wapendwa wa Kristo. Inaelekea Wakristo wengi walifikiri kwamba hangeweza kubadilika kamwe. Hata hivyo, Yesu aliyefufuliwa alijua kwamba Sauli angeweza kubadilika na kutubu. Yesu na Baba yake waliona sifa nzuri za Sauli. Yesu alisema hivi: “Mtu huyu ni chombo nilichokichagua.” (Mdo. 9:15) Yesu hata alitumia muujiza ili kumwongoza Sauli kwenye toba. (Mdo. 7:58–8:3; 9:​1-9, 17-20) Baada ya kuwa Mkristo, Sauli—ambaye alikuja kujulikana kuwa mtume Paulo—mara nyingi alieleza jinsi alivyothamini fadhili na rehema alizoonyeshwa. (Soma 1 Timotheo 1:​12-15.) Mtume huyo alisema hivi: “Mungu kwa fadhili zake anajaribu kukuongoza wewe kwenye toba.”—Rom. 2:4.

¹⁶ Paulo aliposikia habari mbaya sana kuhusu uasherati katika kutaniko la Kikristo jijini Korintho, aliishughulikiaje hali hiyo? Aliishughulikia kwa njia ambayo inatufundisha mambo mengi kuhusu nidhamu yenye upendo ya Yehova na umuhimu wa kuonyesha rehema. Tutachunguza simulizi hilo kwa undani zaidi kwenye makala inayofuata.