Kufadhaishwa na Hisia-Moyo

“BAADA ya kuambiwa kwamba nilikuwa na ugonjwa wenye kufisha,” akumbuka mwanamume mmoja mzeemzee, “nilijaribu kushinda hofu yangu, lakini hisia za shaka zilinilemea.” Maneno yake yakazia uhakika wa kwamba ugonjwa mbaya haumlemazi mtu kimwili tu bali pia humwumiza kihisia. Hata hivyo, kuna watu ambao wanakabiliana kwa mafanikio na hali hizo. Wengi wao wangependa kukuhakikishia kwamba kuna njia za kukabiliana kwa mafanikio na ugonjwa wenye kudumu. Lakini kabla ya kuzungumzia unaloweza kufanya, acheni kwanza tuchunguze kinagaubaga baadhi ya hisia ambazo yaelekea zitakupata mwanzoni.

Kutoamini, Kutokubali, Kuhuzunika

Waweza kuwa na hisia-moyo tofauti sana na za wengine. Hata hivyo, wataalamu wa afya na watu wanaougua wanasema kwamba watu wanaokumbwa na ugonjwa huwa na hisia-moyo mbalimbali za kawaida. Mwanzoni wao hushtuka na kutoamini kisha wanakuwa na hisia za kutokubali: ‘Haiwezi kuwa kweli.’ ‘Lazima wawe wamekosea.’ ‘Labda walichanganya matokeo ya upimaji kwenye maabara.’ Mwanamke mmoja alieleza alivyohisi alipoambiwa ana kansa: “Unataka tu kujifunika kichwa kwa blanketi, na unatumaini kwamba ukijifunua itakuwa imetokomea.”

Lakini unapoanza kung’amua kuwa ni kweli, unahuzunika sana kwa sababu ya mabaya yatakayokupata. ‘Nitaishi muda mrefu kadiri gani?’ ‘Je, nitaishi kwa maumivu hadi nifapo?’ na maswali mengine kama hayo yaweza kukusumbua. Huenda ukatamani kuishi jinsi ulivyoishi kabla ya kugunduliwa kwa ugonjwa wako, lakini huwezi. Punde si punde waweza kujikuta umelemewa sana na hisia nyingine kali na zenye kuumiza. Hisia kama zipi?

Kukosa Uhakika, Kufadhaika, Hofu

Ugonjwa mbaya sana hukufanya ukose uhakika kabisa na ufadhaike. “Nyakati nyingine, hali yangu isiyojulikana hufanya maisha yawe yenye kutamausha sana,” asema mwanamume mwenye ugonjwa wa kutetemeka. “Kila siku, nina wasiwasi kuhusu hali yangu.” Ugonjwa wako waweza pia kukuogopesha. Endapo utazuka ghafula, waweza kulemewa mno na hofu. Hata hivyo, ikiwa ugonjwa wako umegunduliwa baada ya kusumbuliwa kwa miaka mingi sana na dalili ambazo hazikupimwa vizuri, huenda hofu hiyo isiwe dhahiri. Mwanzoni, huenda hata ukatulia kwa kuhisi kwamba hatimaye watu wataamini kwamba kwa kweli wewe ni mgonjwa na wala si kisingizio. Lakini, baada ya muda utulivu huo waweza kufuatwa na hofu kuu unapogundua matokeo ya ugonjwa wako.

Hofu ya kushindwa kudhibiti maisha yako yaweza pia kukutia wasiwasi. Hasa ikiwa unapenda  kujitegemea, huenda ukahofu ufikiripo uwezekano wa kuwategemea wengine zaidi na zaidi. Huenda ukahangaika kwamba ugonjwa wako unaanza kudhibiti maisha yako na kukuwekea mipaka.

Hasira, Aibu, Upweke

Waweza pia kushikwa na hasira unapong’amua kwamba huwezi kudhibiti maisha yako. ‘Mbona iwe mimi? Kwani nilifanya nini ili nistahili hali hii?’ huenda ukajiuliza. Pigo hilo kwa afya yako huonekana kuwa lisilo la haki na lisilofaa. Aibu na kukata tamaa kwaweza kukupata ghafula. Mtu mmoja aliyepooza akumbuka hivi: “Niliaibika sana kwamba nilipatwa na hali hiyo kwa sababu ya aksidenti moja ya kipumbavu!”

Huenda ukaanza kujitenga na wengine. Kujitenga na wengine kwaweza kusababisha upweke kwa urahisi. Iwapo ugonjwa wako wakuzuilia nyumbani, huenda usiweze tena kushirikiana na marafiki wa zamani. Lakini, huo ndio wakati unapotamani sana ushirika wa wengine kuliko wakati mwingine wowote. Baada ya kukutembelea na kukupigia simu kwa bidii sana mwanzoni, sasa ni watu wachache zaidi na zaidi wanaokutembelea au kukupigia simu.

Kwa kuwa inaumiza kuona marafiki wakijitenga nawe, huenda hali hiyo yenye kutia uchungu ikakufanya ujitenge kabisa na wengine. Bila shaka, inaeleweka kwamba waweza kuhitaji kuwa peke yako kabla ya kushirikiana na wengine tena. Lakini ikiwa utajitenga na wengine zaidi wakati huu, huenda hali yako ya kukosa marafiki (ambapo wengine hawakutembelei) ikutumbukize katika upweke wa kihisia-moyo (ambapo hutaki kuwaona wengine). Vyovyote vile, yaelekea unapambana na hisia kali mno za upweke. * Nyakati nyingine, huenda ukawa na tashwishi iwapo utaendelea kuishi.

Kujifunza Kutokana na Wengine

Hata hivyo, kuna tumaini. Iwapo umekumbwa na ugonjwa hivi karibuni, kuna hatua madhubuti unazoweza kuchukua ambazo zitakusaidia kudhibiti tena maisha yako kwa kadiri fulani.

Bila shaka, mfululizo huu wa makala hautasuluhisha ugonjwa wowote ule wa kudumu ulio nao. Lakini, habari iliyotolewa yaweza kukusaidia kujua jinsi ya kukabiliana na ugonjwa wako. Mwanamke mmoja mwenye kansa alisema hivi kwa ufupi kuhusu mawazo na hisia zake: “Baada ya kutokubali hali yangu nilishikwa na hasira kali kisha nikaanza kutafuta msaada.” Wewe pia waweza kutafuta msaada, kwa kuzungumza na watu ambao wamepatwa na hali hiyohiyo na ujifunze kutokana nao jinsi unavyoweza kunufaika na msaada wa wengine walio karibu nawe.

[Maelezo ya Chini]

[Blabu katika ukurasa wa 5]

‘Mbona iwe mimi? Kwani nilifanya nini ili nistahili hali hii?’ huenda ukajiuliza