Biblia Je, Ina Historia Inayotegemeka?

WALIWASHUTUMU watawala. Waliwakemea vikali makuhani. Waliwakaripia watu wa kawaida kwa ajili ya uovu wao. Hata walieleza hadharani dhambi zao na makosa yao wenyewe. Walifukuzwa na kunyanyaswa, na hata wengine waliuawa kwa kusema na kuandika ukweli. Ni nani hao? Manabii wa Biblia, wengi wao waliandika pia Maandiko Matakatifu.—Mathayo 23:35-37.

Katika kitabu chake cha The Historian and History, Page Smith aandika: “[Waebrania] waliandika waziwazi kuhusu mashujaa wao na wahalifu pia, juu yao wenyewe na juu ya maadui wao, kwa sababu waliandika chini ya mwelekezo wa Mungu na kuficha ukweli hakungewafaidi.” Smith aliandika pia kwamba “masimulizi kuhusu taabu na ushindi wa watu walioteuliwa na Mungu yanasisimua sana . . . yalinganishwapo na maandishi yenye kuchosha ya wafalme wapiganaji wa Ashuru au Misri. Waandikaji Waebrania walifahamu mojawapo ya mambo muhimu sana katika uandishi wa historia—ya kwamba inahusu watu halisi, wakiwa na dosari zao na makosa yao yote.”

Waandishi wa Biblia waliandika pia kwa usahihi mkubwa. Baada ya kuichanganua Biblia kwa kuzingatia historia na akiolojia, mwandishi Werner Keller alisema hivi katika utangulizi wa kitabu chake The Bible as History: “Kwa kuzingatia uthibitisho mkubwa uliopo wenye kutegemeka, . . . wazo hili moja lilinijia akilini mara nyingi: ‘Biblia haina kosa lolote kama ilivyodhaniwa!’”

Historia Yenye Kuchochea na Yenye Masomo Muhimu

Waandikaji wengi wa Biblia walikuwa watu wa kawaida—wakulima, wachungaji, wavuvi. Lakini, mambo waliyoandika kwa muda wa miaka 1,600 yameathiri watu wengi zaidi kuliko maandishi mengine yoyote, yawe ya kale au ya kisasa. Isitoshe, maandishi yao yamechambuliwa katika njia mbalimbali, lakini yamestahimili. (Isaya 40:8; 1 Petro 1:25) Leo Biblia inaweza kupatikana ikiwa nzima au kwa sehemu katika lugha zipatazo 2,200—zaidi ya kitabu kingine chochote! Kwa nini Biblia ni ya pekee hivyo? Maandiko yafuatayo yanajibu swali hilo.

“Andiko lote limepuliziwa na Mungu na ni lenye manufaa kwa kufundisha, kwa kukaripia, kwa kunyoosha mambo, kwa kutia nidhamu katika uadilifu, ili mtu wa Mungu apate kuwa hodari, aliyeandaliwa vifaa kikamili kwa ajili ya kila kazi njema.”—2 Timotheo 3:16, 17.

“Kwa maana mambo yote yaliyoandikwa wakati wa mbele yaliandikwa kwa kufunzwa kwetu, ili kupitia uvumilivu wetu na kupitia faraja kutokana na Maandiko tupate kuwa na tumaini.”—Waroma 15:4.

“Mambo hayo yaliendelea kuwapata [Waisraeli] kuwa vielelezo, nayo yaliandikwa kuwa onyo kwetu sisi [Wakristo] ambao juu yetu miisho ya mifumo ya mambo imewasili.”—1 Wakorintho 10:11.

Naam, Biblia ni kitabu bora kuliko vitabu vyote kwa kuwa ni rekodi ya watu halisi iliyopuliziwa na kuhifadhiwa na Mungu. Baadhi ya watu hao walimpendeza Mungu na wengine hawakumpendeza. Bila shaka si orodha yenye sheria kali za mambo ya kufanya na ya kutofanya au mkusanyo wa hadithi fupifupi zenye kupendeza zinazonuiwa kufurahisha watoto. Ni kweli kwamba Mungu alitumia wanadamu kuiandika, lakini jambo hilo liliboresha tu Biblia, na kuifanya  iwe na ujumbe mchangamfu wenye kuvutia ambao umegusa mioyo ya wasomaji kizazi hadi kizazi. Mwakiolojia William Albright alisema hivi: “Ujuzi wenye kina wa kiadili na kiroho wa Biblia, ambao Mungu amewafunulia wanadamu kwa njia ya pekee na kuuwasilisha kupitia kwa wanadamu, ni wa kweli leo kama ulivyokuwa miaka elfu mbili au tatu iliyopita.”

Ili kutoa kielezi cha kudumu kwa shauri la Biblia, acheni tufikirie mwanzo wa historia ya wanadamu—ni Biblia tu inayoweza kutufahamisha juu yake—na tufikirie masomo fulani muhimu kutoka kwa kitabu cha Mwanzo.

Masomo Muhimu Sasa Kutokana na Simulizi la Kale

Miongoni mwa mambo mengine, kitabu cha Mwanzo chaeleza mwanzo wa jamii ya wanadamu—majina na mambo mengine yoyote. Hakuna kichapo kingine chochote cha historia kinachozungumzia barabara habari hiyo. ‘Lakini tunanufaikaje leo kwa kufahamu mwanzo wetu?’ huenda ukauliza. Kuna manufaa makubwa sana, kwa kuwa kitabu cha Mwanzo kinapoeleza kwamba wanadamu wote—haidhuru rangi, kabila, au taifa—wanatoka kwa wazazi walewale, kinaondolea mbali sababu yoyote ya kuwa na ubaguzi.—Matendo 17:26.

Kitabu cha Mwanzo huandaa pia mwongozo kuhusu adili. Kina simulizi la Sodoma, Gomora, na miji jirani, iliyoharibiwa na Mungu kwa sababu ya upotovu mkubwa wa adili wa wenyeji wake. (Mwanzo 18:20–19:29) Mstari wa 7 wa kitabu cha Biblia cha Yuda wasema hivi: “Sodoma na Gomora na majiji yaliyo kando-kando yayo, baada ya hayo kuwa yamefanya uasherati kwa kuzidi mno na kutoka kwenda kufuatia mwili kwa ajili ya utumizi usio wa asili, . . . yamewekwa mbele yetu kuwa kielelezo cha kuonya.” Watu wa Sodoma na Gomora hawakupewa na Mungu sheria zozote za adili; hata hivyo, kama wanadamu wengine wote, walikuwa na dhamiri waliyopewa na Mungu. Hivyo basi, Mungu alikuwa na haki ya kuwaona kuwa na wajibu kuelekea matendo yao. (Waroma 1:26,  27; 2:14, 15) Vivyo hivyo leo, wanadamu wote watawajibika mbele za Mungu kwa ajili ya matendo yao, iwe watakubali Neno lake, Biblia Takatifu, au la.—2 Wathesalonike 1:8, 9.

Somo la Historia Kuhusu Wokovu

Mchoro mmoja kwenye Tao la Tito huko Roma laonyesha askari Waroma wakibeba vyombo vitakatifu kutoka kwenye hekalu la Yerusalemu baada ya kuharibiwa kwa jiji hilo mnamo mwaka wa 70 W.K. Wayahudi zaidi ya milioni moja waliuawa. Lakini, Wakristo watiifu waliokoka kwa sababu ya kufuata onyo la mapema la Yesu: “Mwonapo Yerusalemu limezingirwa na majeshi yaliyopiga kambi, ndipo jueni kwamba kufanywa ukiwa kwalo kumekaribia. Ndipo waacheni wale walio katika Yudea waanze kukimbia hadi kwenye milima, na waacheni wale walio katikati yalo waondoke, na waacheni wale walio katika sehemu za mashambani wasiingie ndani yalo; kwa sababu hizi ni siku za kupatiliza haki.”—Luka 21:20-22.

Mbali na kuwa tukio la kale tu, dhiki iliyopata Yerusalemu ilionyesha kimbele mambo yatakayotukia wakati wa dhiki kubwa zaidi ambayo karibuni itaupata ulimwengu wote. Lakini kwa mara nyingine tena, kutakuwa na waokokaji. Wanaelezwa kuwa “umati mkubwa . . . kutoka katika mataifa yote na makabila na vikundi vya watu na lugha.” “Wanatoka katika dhiki kubwa” kwa sababu ya imani yao katika damu ya Yesu iliyomwagwa—imani ambayo inategemea kabisa historia na unabii wa Biblia.—Ufunuo 7:9, 14.

Matukio ya Kihistoria Ambayo Hayatarudiwa Kamwe

Leo tunaishi wakati wa utawala wa Serikali ya Ulimwengu ya Uingereza na Marekani, tukio la mwisho la kiunabii lililotabiriwa na Biblia. Kwa kuchunguza yale yaliyotukia awali tunaweza kufikia mkataa wa kwamba Serikali hiyo itafikia kikomo kama serikali nyingine zilizotangulia. Lakini jinsi gani? Kulingana na Biblia, mwisho wa serikali hiyo utakuwa wa pekee sana. Likitabiri kuhusu mwaka wa 1914 W.K., andiko la Danieli 2:44 lilisema hivi kuhusu serikali za kisiasa zinazotawala, au “falme”: “Katika siku za wafalme hao Mungu wa mbinguni atausimamisha ufalme ambao hautaangamizwa milele, wala watu wengine hawataachiwa enzi yake; bali utavunja falme hizi zote vipande vipande na kuziharibu, nao utasimama milele na milele.”

Naam, Ufalme wa Mungu—serikali yake ya kimbingu inayoongozwa na Kristo Yesu—utaharibu kabisa kila sehemu ya utawala wa wanadamu wenye uonevu kwenye Har–Magedoni, upeo wa “dhiki kubwa” iliyotajwa awali. Baada ya hapo, “watu wengine hawataachiwa enzi” ya Ufalme  huo, kumaanisha kwamba hautapinduliwa kamwe wala kuondolewa mamlakani kupitia upigaji wa kura. Enzi yake itaenea “hata miisho ya dunia.”—Zaburi 72:8.

Hatimaye, mamlaka mbalimbali katili za dini bandia, siasa zenye uonevu, na biashara zenye pupa zitakoma. Zaburi 72:7 yaahidi: “Mtu mwenye haki atasitawi, na wingi wa amani hata mwezi utakapokoma.” Sifa kuu ya Mungu ya upendo ndiyo itakayoenea ulimwenguni pote badala ya ubinafsi na kiburi. (1 Yohana 4:8) Yesu alisema: ‘Pendaneni.’ Kuhusu hilo, mwanahistoria Will Durant alisema hivi: “Jambo muhimu ambalo nimejifunza kutokana na historia yote ya wanadamu lafanana na la Yesu. . . . Upendo ndio jambo muhimu zaidi ulimwenguni.”

Upendo wa Mungu kwa wanadamu ulimchochea kupulizia uandikaji wa Biblia. Ndiyo pekee inayoeleza waziwazi mambo ya wakati uliopita, ya sasa, na ya wakati ujao. Tafadhali thamini ujumbe wake wenye kutoa uhai kwa kutumia wakati fulani kujifunza Biblia. Ili kufikia lengo hilo na kwa kutii amri ya Yesu, Mashahidi wa Yehova huwajulisha majirani zao “habari njema za ufalme.” Hivi karibuni habari hizo njema hazitakuwa unabii tu. Zitakuwa matukio halisi yaliyopita.—Mathayo 24:14.

[Blabu katika ukurasa wa 9]

“Biblia haina kosa lolote kama ilivyodhaniwa!”—WERNER KELLER

[Blabu katika ukurasa wa 11]

“Ujuzi wenye kina wa kiadili na kiroho wa Biblia . . . ni wa leo kama ulivyokuwa miaka elfu mbili au tatu iliyopita.”—WILLIAM ALBRIGHT, MWAKIOLOJIA

[Picha katika ukurasa wa 9]

Jiwe la Moabu: Lina maelezo ya Mfalme Mesha kuhusu pambano kati ya Moabu na Israeli (2 Wafalme 3:4-27), lina majina ya sehemu mbalimbali za Kibiblia, na jina la Mungu katika herufi za kale za Kiebrania.

[Hisani]

Musée du Louvre, Paris.

Sarafu ya dinari ya fedha: Sarafu hiyo ina picha na mwandiko wa Kaisari Tiberio (Marko 12:15-17).

Maandishi ya Tarehe ya Matukio ya Nabonido: Bamba la kikabari linalothibitisha kushindwa ghafula kwa Babiloni na Sairasi. (Danieli, sura ya 5)

[Hisani]

Photograph taken by courtesy of the British Museum.

Bamba la jiwe: Lina jina la Pontio Pilato katika Kilatini. Photograph

[Hisani]

© Israel Museum, Jerusalem; courtesy of Israel Antiquities Authority.

Picha Iliyo Nyuma ya Hati-kunjo ya Bahari ya Chumvi: Uchunguzi wa maandishi ya Isaya ulithibitisha kwamba kitabu hicho hakijabadilika baada ya kunakiliwa kwa mkono kwa muda wa zaidi ya miaka 1,000.

[Hisani]

Shrine of the Book, Israel Museum, Jerusalem.

[Picha katika ukurasa wa 10]

Mchoro kwenye Tao la Tito wathibitisha kuharibiwa kwa Yerusalemu mwaka wa 70 W.K.

[Hisani]

Soprintendenza Archeologica di Roma