Interstitial Cystitis Ni Ugonjwa wa Aina Gani?

UGONJWA wa Interstitial Cystitis ni aina ya uvimbe wa kibofu cha mkojo. Wanawake wengi hushikwa na uvimbe wa kibofu cha mkojo kuliko wanaume. Hata hivyo, kuna uvimbe wa kibofu cha mkojo wa aina nyingi wenye vyanzo mbalimbali.

Baadhi ya dalili za kawaida ni zipi? Kukojoa mara nyingi na kukojoa kwa shida au kwa maumivu makali, kama mwasho mkali sana. Lakini namna gani ugonjwa wa interstitial cystitis wenye kudumu? Huo ni tofauti jinsi gani? *

Dakt. Susan Keay, mtaalamu wa ugonjwa huo, akubali kwamba: “ Ni vigumu kutambulisha ugonjwa huo, na ni vigumu hata zaidi kuutibu.” Kisha akasema kwamba ugonjwa huo “waweza kutaabisha mtu kwa miaka mingi. Ugonjwa wa IC husababisha maumivu makali, ni wa muda mrefu, na wenye kubadili maisha ya mgonjwa, nao waweza kudumu kwa makumi ya miaka.” Kwa kusikitisha, kwa muda mrefu, madaktari hawakukubali kwamba ugonjwa huo ni halisi, nao walidokeza kwamba wagonjwa waliuwazia tu. Hata hivyo, kama vile daktari mmoja asemavyo, “kutambulisha dalili za ugonjwa huo kwaweza kumsaidia mgonjwa kihisia.”

Ripoti moja yaonyesha kwamba watu 700,000 huko Marekani wana ugonjwa wa IC, “na idadi hiyo ni maradufu ya idadi iliyowahi kuripotiwa.” Sasa inajulikana kwamba, wanaume kadhaa wanadhaniwa kuwa na ugonjwa wa tezi kibofu, ilhali wana ugonjwa wa IC. Bila shaka, ugonjwa wa IC huathiri pia watu wengi wasio na ugonjwa huo—hasa washiriki wa familia na wengine wanaoishi na wagonjwa hao ambao daima wana maumivu makali. Kwa wazi, ugonjwa huo humzuia mtu asifanye kazi ifaavyo nyumbani au kazini. Wengi hawana budi kuacha kazi. Mgonjwa aweza kupatwa na maumivu wakati wa ngono.

Kwa kuwa bado hakuna tiba, madaktari wajitahidi kutuliza maumivu. Matibabu ya kutuliza maumivu ni yapi?

Kutuliza Wala Si Kutibu

Matibabu ya kwanza yanayopendekezwa na Dakt. Grannum R. Sant, wa Shule ya Tiba ya Chuo Kikuu cha Tuft na Kituo cha Tiba cha  New England, ni dawa za mizio, dawa za kupunguza wasiwasi, au pentosan polysulfate, ambazo ni za kumeza. *

Baadhi ya madaktari hupendekeza matibabu ya kupanua kibofu cha mkojo, yaliyoelezwa katika makala iliyotangulia. Kila matibabu yaweza kutuliza maumivu kwa muda wa miezi michache au hata kwa mwaka mmoja. Kisha kuna matibabu ambayo hufanywa ndani ya kibofu cha mkojo kwa kutumia dawa ya dimethyl sulfoxide, (DMSO). Matibabu ya DMSO, ambayo yameidhinishwa na Shirika la Marekani la Usimamizi wa Chakula na Dawa, yaweza kutuliza maumivu kwa muda wa miaka miwili. Hata hivyo, Dakt. Kenneth Peters, ambaye ni daktari wa mfumo wa mkojo, anatilia shaka matibabu hayo, kwa kuwa yaweza kusababisha damu kuganda na matatizo mengine.

Matibabu ambayo yamejaribiwa katika uchunguzi wa majuzi wa Dakt. Peters yahusisha kuingiza bakteria ya Bacillus Calmette-Guerin (BCG) katika kibofu cha mkojo. Aandika kwamba,“BCG ni bakteria dhaifu ya ugonjwa wa kifua kikuu ambayo haina nguvu ya kusababisha ugonjwa huo.” Yaonekana inafanya kazi kwa kuongeza nguvu mfumo wa kinga wa mwili. Jaribio lililofanywa kwenye kituo cha afya lilionyesha kwamba asilimia 60 ya wagonjwa walipata nafuu walipotibiwa kwa BCG. Wagonjwa waliendelea kuchunguzwa kwa muda wa miaka miwili. Matokeo yalikuwa yapi? Dakt. Peters asema kwamba “tatizo la kukojoa mara nyingi na maumivu yalipungua kwa asilimia 90 kwa wale waliopata nafuu walipotibiwa kwa BCG.”

Wagonjwa kadhaa wamepata nafuu kwa kutumia dawa ya Elmiron. Dakt. Raymond Hurm asema kwamba, “dawa hiyo huongeza utando wa kibofu cha mkojo.” Dawa hiyo hufanya kazi polepole, lakini kama vile mgonjwa mmoja alivyosema, ‘dawa ya Elmiron hunisaidia kuvumilia ugonjwa wangu wa kibofu cha mkojo.’

Dawa nyingine itumiwayo katika majaribio ni Cystistat, au hyaluronic acid. “Dawa hiyo huingizwa ndani ya kibofu cha mkojo moja kwa moja, na inadhaniwa kwamba hiyo hubadili utando wenye kasoro wa kibofu cha mkojo na utando mpya. . . . Majaribio yameanzishwa sasa [1988] kwenye vituo vya afya kule Marekani. Matokeo hayajulikani wakati huu.” Dawa hiyo imeidhinishwa kutumiwa Ulaya lakini bado haijaidhinishwa Marekani.

Beth Getz, ambaye ni mwuguzi na pia msimamizi wa kikundi cha wagonjwa wenye ugonjwa wa IC aliandika hivi: “Mara kwa mara wagonjwa husitasita kuwauliza madaktari juu ya matibabu mengine . . . , kwa sababu wanafikiri jambo hilo lingedokeza kwamba hawajaridhika na matibabu wanayopewa. Leo, madaktari wa mfumo wa mkojo wanaotibu wagonjwa wenye ugonjwa huo huamini ubora wa kutumia matibabu mbalimbali, kutia ndani matibabu ya mitishamba na kadhalika, bora matibabu hayo yasihatarishe mgonjwa.”

Njia nyingine ya kukabiliana na maumivu ya kudumu ya nyonga ni kujiandikisha katika kituo cha afya cha kutuliza maumivu. Matibabu yaweza kutia ndani kupitisha mipwito ya umeme ya kuchochea neva, iliyoelezwa katika makala iliyotangulia; nusukaputi ya neva za sehemu fulani za mwili; tiba ya vitobo; matibabu ya kisaikolojia; na ratiba za kusaidia wagonjwa kuishi maisha ya kawaida.

Mwandishi wa Amkeni! alisema na Dakt. Peters, aliyenukuliwa mapema, juu ya matatizo ya wagonjwa wanaokojoa mara 40-50 kwa siku. Apendekeza utumiaji wa chombo cha kuchochea neva za sehemu ya chini ya uti wa mgongo na nyonga, chombo hicho chaweza kupunguza uhitaji wa kukojoa hadi mara sita kwa siku.  Wagonjwa wanaochagua matibabu yajulikanayo Marekani kama InterStim Therapy huwekewa kifaa kidogo tumboni. Kifaa hicho hupeleka mipwito ya umeme hadi neva za uti wa mgongo za nyonga, ambazo huongoza utendaji wa kibofu cha mkojo.

Upasuaji, ambao yasemekana ni matibabu ya mwisho, hauna uhakika wa mafanikio. “Matokeo ya upasuaji wa kibofu kwa sababu ya ugonjwa huo hutofautiana,” asema Dakt. Sant. “Wagonjwa wengi ambao wameondolewa kibofu cha mkojo huendelea kuwa na maumivu yenye kudumu nyongani na katika mfupa wa kinena hata baada ya upasuaji.” Kwa hiyo, ushauri wa wataalamu ni kwamba, Usiwe na haraka kupasuliwa ili kuondolewa kibofu cha mkojo, isipokuwa hakuna lingine la kufanya na baada ya kufikiria jambo hilo kwa uzito.

Matumaini ya Wakati Ujao

Shirika la Interstitial Cystitis, la Rockville, Maryland, Marekani, lasema hivi: “Ijapokuwa haielekei kwamba watafiti watapata tiba moja tu itakayosaidia wagonjwa wote wenye ugonjwa huo, yaelekea kwamba wagonjwa wengi watasaidiwa kupitia njia mpya za kutambulisha ugonjwa huo, matibabu mapya, na matibabu mbalimbali yaliyounganishwa. Mara tuelewapo chanzo (huenda kikawa zaidi ya moja) cha ugonjwa huo, kuvumbua tiba (huenda ikawa zaidi ya moja) kutakuwa rahisi zaidi.” Mamilioni ya wagonjwa wenye ugonjwa wa IC wanangoja kwa hamu kusikia jambo hilo!

[Maelezo ya Chini]

[Sanduku katika ukarasa wa 21]

Kutegemezwa Kihisia

Wataalamu wasema kwamba kuungwa mkono na familia, marafiki na wagonjwa wengine wenye ugonjwa wa IC humsaidia mgonjwa mwenye ugonjwa huo kukabiliana na ugonjwa wake. Na wagonjwa wanaojifunza kuhusu ugonjwa wao na kujishughulisha wenyewe katika matibabu, hupata nafuu haraka zaidi.

[Sanduku katika ukurasa wa 22]

Vyakula Vipaswavyo Kuepukwa

Hata ingawa hakuna majaribio yaliyofanywa kwenye kituo cha afya yanayoonyesha kwamba ugonjwa huo huzidishwa na vyakula fulani, madaktari na wagonjwa wengi wameona uhusiano fulani. Dakt. Kenneth Peters, daktari wa mfumo wa mkojo, asema kwamba wagonjwa kadhaa wanaathiriwa na vyakula fulani na kwamba kila mmoja apaswa kuhakikisha ni vyakula vya aina gani vinavyozidisha matatizo. Yeye apendekeza kwamba kafeini na vileo visitumiwe. Nyanya na matunda ya jamii ya chungwa pia yaonekana kuathiri mgonjwa mwenye ugonjwa huo. Hata hivyo, ni muhimu sana mgonjwa ale vyakula mbalimbali vyenye lishe. Baadhi ya wagonjwa wenye ugonjwa wa IC wasema kwamba vyakula vinavyowafaa ni mchele, viazi, makaroni, mboga, nyama, na kuku. Pia, mgonjwa akinywa maji mengi, asidi katika kibofu cha mkojo haitakuwa kali sana na hivyo kupunguza mwasho katika kibofu cha mkojo.

Ifuatayo ni orodha ya baadhi ya vyakula vya kuepuka.

Anchovy

Apricot

Asidi ya limau

Aspartame

Cantaloupe

Caviar

Chai

Chokoleti

Chumvi

Cranberry

Ini

Jabini chachu

Kiungo cha saladi

Fava

Lima

Makokwa

Makomamanga

Malai yaliyoganda

Mananasi

Maparachichi

Mapichi

Matofaa

Mayonezi

Maziwa yaliyoganda

Rai (rye)

Mkate chachu

Ndizi

Nectarine

Nyama na samaki za mkebe

Nyama ya ng’ombe iliyokaushwa

Plamu

Rubabu

Saccharine

Siki

Soda

Soy sauce

Strawberry (stroberi)

Tofu

Tumbako

Vitunguu

Vyakula visivyo na lishe

Vikolezo

Zabibu

[Hisani]

Urologic Nursing, April 2000, Volume 20, Number 2