Vijana Huuliza . . .

Kwa Nini Niwajue Vyema Babu na Nyanya?

“Kulipokuwa na tatizo la mawasiliano kati yangu na mama, Nyanya alitusaidia kulitatua.”—Damaris.

“SIKUZOTE, babu na nyanya wameendeleza utamaduni na kudumisha uelewano katika familia.” Ndivyo alivyoandika Dakt. Arthur Kornhaber katika kitabu chake Grandparent Power! Aliongeza hivi: “Wajibu wao wa kisaikolojia, kijamii, na wa kiroho ulikuwa muhimu sana, kwa kuwa walikuwa walimu, wasaidizi wa wazazi, wanahistoria, walezi, washauri, na hata waburudishaji. Nilishangaa jinsi jamii yetu ilivyopata kuyadharau madaraka hayo mengi muhimu ya babu na nyanya.”

Siku zilizopita, babu na nyanya walikuwa msingi wa maisha ya familia, hasa miongoni mwa waabudu wa Yehova Mungu. Biblia iliwaagiza Waisraeli waheshimu na kuwathamini waliozeeka. (Mambo ya Walawi 19:32) Babu na nyanya walionwa kuwa wanastahili heshima hasa.—1 Timotheo 5:4.

Inasikitisha kwamba hali zimebadilika. Mara nyingi washiriki wa familia huishi sehemu mbalimbali na vijana wengi hawawasiliani sana na babu na nyanya zao. Mitazamo imebadilika pia. Katika sehemu nyingi ulimwenguni, watu wazee—kutia ndani watu wa ukoo—hawaheshimiwi. (2 Timotheo 3:1-3) Sasa ile tofauti kubwa kati ya vizazi inazidi kuongezeka. Vijana wengi huwaona babu na nyanya zao kuwa wakongwe na washamba. Hawafikiri kwamba wazee hao wanajua mikazo na matatizo ambayo vijana wanakabili leo.

Ikiwa hayo ndiyo maoni yako, yachunguze upya maoni hayo! Kwa kuwa kuna faida kubwa sana kuwajua vyema babu na nyanya zako—hasa ikiwa wanamhofu Mungu. Na iwapo hujawajua vyema, huenda unakosa kitu cha maana sana. Jinsi gani?

Chanzo cha Hekima na Ushauri

Vijana wengi wamegundua kwamba babu na nyanya huwa kama kinga wakati wa ile miaka migumu ya ujana. Gazeti la Seventeen lilisema hivi: “Kwa kuwa wana ujuzi mwingi maishani, mara nyingi wao wanaweza kukusaidia kushughulikia matatizo kuliko vijana wenzako wanaopambana na mahangaiko yaleyale. Wewe na marika wako mnatatizwa na yale mabadiliko yanayoanza kutokea maishani mwenu. Babu na nyanya zako wamepitia hali nyingi kama hizo na kufaulu. Kwa kawaida wana  hekima na ujuzi mwingi.” Ushauri huo unapatana na yale yaliyosemwa na Biblia karne nyingi zilizopita, yaani: “Kichwa chenye mvi ni taji ya utukufu, kama kikionekana katika njia ya haki.”—Mithali 16:31.

Ni kweli kwamba babu na nyanya zako walilelewa katika ulimwengu ulio tofauti kabisa na wa leo. Lakini unaweza kuwa na uhakika kwamba wakati fulani wao pia walikuwa na hisia zilezile unazopambana nazo sasa. Ingawa huenda usiwe na ujuzi mwingi wa kushughulikia hisia kama hizo, babu na nyanya zako wameishi muda mrefu vya kutosha kujua jinsi ya kukabiliana na hisia hizo. (Mithali 1:4) “Wazee ndio walio na hekima, na katika kuishi siku nyingi iko fahamu,” akasema yule mwanamume mwadilifu Yobu. (Ayubu 12:12) Naam, ndiyo sababu babu na nyanya wanaweza kumsaidia sana kijana anapohitaji ushauri uliosawazika, kitia-moyo, au utegemezo.

Kwa mfano, nyanya ya Damaris aliishi pamoja na Damaris na mama yake katika nyumba moja mjini. “Kulipokuwa na tatizo la mawasiliano kati yangu na mama,” Damaris akumbuka, “Nyanya alitusaidia kulitatua. Alinisaidia kuwa na maoni mazuri.”

Alexandria alijipata katika hali kama hiyo familia yao ilipohama na akajiunga na shule nyingine. “Mwalimu wangu mpya alikuwa mkali na alikasirika upesi mara kwa mara,” akasema Alexandria. Hivyo, ilikuwa vigumu kwa Alexandria kuzoelea shule yake mpya. Hata hivyo, nyanya yake alimsaidia na kumtegemeza sana. Alimsaidia Alexandria kuzoelea shule yake kwa kumtia moyo awe na mtazamo unaofaa kuelekea hali hiyo. “Sasa ninapenda shule na mwalimu wangu,” asema Alexandria.

Kijana mmoja huko Brazili anayeitwa Rafael, aliyesaidiwa na babu na nyanya zake alipokuwa akipata elimu ya ziada baada ya kumaliza shule ya sekondari, asema hivi: “Walinishauri sana kuhusu mashirika na jinsi ya kuepuka kutumia dawa za kulevya.” Sasa Rafael ni mweneza-evanjeli wa wakati wote.

Katika kitabu chake Grandparenting in a Changing World, Eda LeShan alisimulia jambo aliloona maishani akiwa nyanya. Aandika hivi: “Mjukuu wangu wa kike alinipigia simu siku moja na kusema, ‘Nyanya, ninahitaji msaada kwa sababu ya msongo wa marika.’ Baadhi ya wanafunzi wenzake walikuwa wakimshawishi apange miadi na wavulana, hata wengine walimpigia simu nyumbani.” Kwa sababu mjukuu wake aliomba msaada, nyanya huyo aliweza kutoa ushauri uliomsaidia. Huenda wewe pia ukategemezwa sana kwa kuzungumza kifupi na babu au nyanya mwenye upendo.

Mara nyingi babu na nyanya husaidia sana kunapokuwa na matatizo katika familia, kama vile ugonjwa au kifo. Baada ya baba ya Lacey kufa kutokana na ugonjwa hatari, nyanya yake alimsaidia kukabiliana na hali hiyo. “Tumekuwa na uhusiano wa karibu zaidi hata kuliko awali,” asema Lacey.

Uhusiano wa Pekee wa Upendo

Huenda uhusiano wako na babu au nyanya yako usiwe na yale matatizo yanayotokea wakati mwingine kati ya vijana na wazazi wao.  Kwa nini iwe hivyo? Sababu moja ni kwamba, mara nyingi babu na nyanya hufurahia uhusiano wa pekee pamoja na wajukuu wao. Biblia husema: “Wazee huwaonea fahari wajukuu wao.”—Mithali 17:6, Biblia Habari Njema.

Pia, kumbuka kwamba ni wazazi wako—si babu na nyanya zako—wanaopaswa kuchukua daraka zito la kukulea “katika nidhamu na rekebisho la akilini la Yehova.” (Waefeso 6:4) Kwa sababu daraka lao halidai mambo mengi, babu na nyanya zako hawatakukosoa sana kama wazazi wako. Vilevile, babu na nyanya hawalemewi sana na madaraka na mikazo ya kutunza familia kila siku. Kwa sababu hawana mikazo mingi kama hiyo, yaweza kuwa rahisi zaidi kwao kutimiza mahitaji yako au kukupa uangalifu. Tom, mwenye umri wa miaka 17, akumbuka uangalifu aliopewa na babu na nyanya zake. Walimtumia “zawadi ndogondogo kwa sababu ya ripoti nzuri za shule.” Hata walilipia masomo yake ya kucheza piano.

Bila shaka, si kila babu au nyanya anayeweza kutoa zawadi kama hizo, lakini bado wanaweza kuonyesha wanapendezwa nawe, labda kwa kukupongeza na kukutia moyo au kwa kukusikiliza kwa makini mara kwa mara. Hilo laweza kujenga urafiki mkubwa kati yenu. Damaris asema hivi kuhusu nyanya yake: “Yeye hunistarehesha, nami naweza kuzungumza naye wakati wowote kwa sababu yu tayari kusikiliza nyakati zote—hata ikiwa sieleweki.” Kijana mmoja anayeitwa Jônatas hufurahia pia uhuru wa kusema na pia fursa ya kuzungumza mambo mazito pamoja na babu na nyanya yake.

Badilishano

Ingawa babu na nyanya wanaweza kukuhekimisha na kukuonyesha upendo, wao pia wanaweza kunufaika na nguvu zako za ujana na urafiki wako. Jinsi gani? Naam, kuna njia kadhaa za kuwasaidia na kuwategemeza babu na nyanya zako. Pole kwa pole, wanadhoofika kimwili. Au huenda wanapambana na afya mbaya. Hapana shaka kwamba utawatia moyo ukiwasaidia kwa kuwanunulia vitu dukani na kufanya kazi za nyumbani.

Babu na nyanya wengi ni wajane na huhisi upweke wakati mwingine. Kwa kupendezwa nao kikweli, utawasaidia kukabiliana na upweke na kudumisha furaha yao ya kuwa hai. Hiyo ni njia moja ya kufuata ile amri ya Biblia ya “kufuliza kulipa babu na nyanya [zako] fidia ipasayo, kwa maana hili ni lenye kukubalika machoni pa Mungu.”—1 Timotheo 5:4.

Bila shaka, kuwa na uhusiano wa karibu na babu na nyanya zako kwaweza kuboresha maisha yako—hata yao! Labda hujawa kamwe na uhusiano wa karibu nao. Labda unataka kubadili hali hiyo lakini hujui utaanzia wapi. Huenda ikawa babu na nyanya zako wanaishi mbali sana au kwamba wazazi wako wametengana na hivyo huwezi tena kuwa na uhusiano wa karibu na babu na nyanya yako. Makala moja ya wakati ujao itaandaa madokezo yafaayo juu ya namna unavyoweza kushughulikia hali kama hizo.

[Picha katika ukurasa wa 17]

Babu na nyanya wanaweza kuwa wasikilizaji wazuri na kutoa ushauri na utegemezo

[Picha katika ukurasa wa 18]

Wasaidie babu na nyanya yako