Tumaini kwa Wanaougua

ZAMANI, watu waliwaepuka watu wenye magonjwa ya kihisia. Hivyo, wengi waliougua walitengwa na jamii. Baadhi yao walifutwa kazi au hawangeweza kuajiriwa. Wengine walikataliwa na watu wa familia. Mara nyingi, jambo hilo lilizidisha matatizo na kuwazuia wasipate msaada.

Hata hivyo, katika miaka ya majuzi ugonjwa wa kushuka moyo na wa hisia zinazobadilika-badilika umeeleweka zaidi. Sasa inajulikana kwamba magonjwa hayo yanaweza kutibiwa. Lakini si rahisi sikuzote kupata msaada. Kwa nini?

Kutambua Dalili

Ugonjwa wa kihisia hauwezi kutambuliwa kwa kupima damu au kwa picha ya eksirei. Badala yake, tabia ya mtu, jinsi anavyofikiri, na kufanya maamuzi huchunguzwa kwa muda fulani. Dalili fulani lazima zionekane ili ugonjwa huo utambuliwe. Nyakati nyingine watu wa familia na marafiki huwa hawajui kwamba mtu anaugua ugonjwa huo wanapoona dalili. Dakt. David J. Miklowitz anaandika hivi: “Hata watu wanapoona tabia ya mtu imebadilika, wao huwa na maoni tofauti kuhusu kisababishi chake.”

Isitoshe, hata watu wa familia wanapoona kwamba mtu ni mgonjwa sana, huenda wakashindwa kumsadikisha kwamba anahitaji matibabu. Au ikiwa wewe ndiwe mgonjwa, huenda usitake kutafuta msaada. Dakt. Mark S. Gold anaandika hivi: “Labda unaamini yale unayofikiri unaposhuka moyo—kwamba hufai, hivyo hakuna haja ya kuomba msaada ikiwa huna tumaini. Huenda ukataka kutafuta ushauri lakini unafikiri kwamba kushuka moyo ni jambo la aibu, kwamba wewe ndiwe mwenye lawama. . . . Labda hujui kwamba umeshuka moyo.” Hata hivyo, watu walioshuka moyo sana wanahitaji kumwona daktari.

 Bila shaka, sote hushuka moyo wakati fulani na hiyo haimaanishi kwamba tuna ugonjwa wa kihisia. Lakini vipi hisia hizo zikiendelea? Ama vipi zikidumu kwa muda mrefu isivyo kawaida, labda majuma mawili au zaidi? Zaidi ya hayo, tuseme huzuni hiyo haikuruhusu kufanya shughuli za kila siku, iwe ni kazini, shuleni, au shughuli za kirafiki. Wakati huo, huenda ikafaa kumwona daktari anayeweza kuchunguza na kutibu magonjwa ya kihisia.

Iwapo ugonjwa huo umesababishwa na kasoro ya kemikali mwilini, huenda ukaandikiwa dawa. Katika visa fulani, huenda mgonjwa akapewa mashauri ya kumsaidia akabiliane na hali hiyo. Nyakati nyingine, njia zote mbili zimetumiwa kwa matokeo. * Jambo la maana ni kutafuta na kupata msaada. Lenore, anayeugua ugonjwa wa hisia zinazobadilika-badilika aliyetajwa katika makala iliyotangulia, anasema: “Mara nyingi wagonjwa huogopa na kuaibika kwa sababu ya hali yao. Hata hivyo, mtu huaibika zaidi anapojua ana tatizo na hatafuti msaada anaohitaji sana.”

Lenore anaelezea hali yake hivi: “Nililala kwa mwaka mmoja hivi. Kisha, siku moja nilipojihisi nina nguvu kidogo, niliamua kumwona daktari.” Lenore alipimwa na kupatikana na ugonjwa wa hisia zinazobadilika-badilika, na kupewa matibabu. Hilo lilibadilisha maisha yake. Lenore anasema: “Mimi hujihisi vizuri ninapotumia dawa, ingawa ninahitaji kujikumbusha kwamba nikiacha kuzitumia ugonjwa utarudi.”

Hali yake ni kama ya Brandon ambaye ameshuka moyo. Anasema: “Nilipokuwa kijana, mara nyingi nilitaka kujiua kwa sababu nilijihisi sifai hata kidogo. Nilienda kumwona daktari nikiwa na miaka 30 na kitu.” Kama Lenore, Brandon anatumia dawa kukabiliana na ugonjwa huo, lakini mengi zaidi yanahusika. Anasema: “Ili niwe na afya bora, mimi hutunza akili na mwili wangu. Mimi hupumzika na kula vizuri. Mimi pia hujaza akili na moyo wangu kwa mawazo yajengayo kutoka katika Biblia.”

Hata hivyo, Brandon anasema ugonjwa wa kushuka moyo ni tatizo la kitiba si la kiroho. Kutambua jambo hilo ni muhimu ili kupona. Brandon asimulia: “Wakati mmoja Mkristo mwenzangu mwenye nia  nzuri aliniambia kwa kuwa andiko la Wagalatia 5:22, 23 linasema kwamba shangwe ni tunda la roho takatifu ya Mungu, nimeshuka moyo kwa sababu nimeihuzunisha roho hiyo. Jambo hilo lilinifanya nihisi hatia na kushuka moyo hata zaidi. Lakini nilipoanza kupata msaada, huzuni ilianza kwisha. Nilihisi vizuri zaidi! Laiti ningetafuta msaada mapema.”

Kushinda Hisia Mbaya

Hata baada ya ugonjwa kugunduliwa na kuanza kutibiwa, yaelekea mgonjwa ataendelea kuathiriwa. Kelly, ambaye anapambana na ugonjwa mbaya wa kushuka moyo amefaidika sana kutokana na msaada wa daktari. Pia, ametambua kwamba msaada wa wengine ni muhimu sana. Mwanzoni, Kelly hakutaka kuomba msaada kwa sababu hakutaka kuwa mzigo kwa wengine. Anasema: “Nilihitaji kujifunza kuomba msaada na kuukubali. Nilipowaeleza wengine jinsi nilivyohisi ndipo nilipoanza kupata nafuu.”

Akiwa Shahidi wa Yehova, Kelly huhudhuria mikutano pamoja na waamini wenzake kwenye Jumba la Ufalme. Hata hivyo, wakati mwingine hata pindi hizo zenye furaha huleta magumu. Anasema: “Mara nyingi mwangaza, kuchangamana na watu, na kelele hunisumbua sana. Kisha mimi huhisi hatia na kushuka moyo zaidi kwa sababu nahisi kwamba naugua kwa kuwa mimi si mtu wa kiroho.” Kelly hushughulikiaje hali hiyo? Anasema: “Nimejifunza kwamba ugonjwa wa kushuka moyo unahitaji kutibiwa. Ninapougua, haimaanishi kwamba upendo wangu kwa Mungu na kwa Wakristo wenzangu umepungua. Ugonjwa wangu si kipimo cha hali yangu ya kiroho.”

Lucia, aliyetajwa mapema katika mfululizo huu wa makala, anathamini sana matibabu mazuri ambayo amepata. Anasema: “Daktari amenisaidia sana kujua  jinsi ya kushughulikia hisia zangu zinazobadilika-badilika.” Lucia pia anakazia umuhimu wa kupumzika. Anasema hivi: “Usingizi ni wa maana sana katika kushughulika na msisimuko wa kupita kiasi. Ninapokosa kulala vizuri, msisimuko unaongezeka. Nimejizoeza kupumzika kitandani hata kama sipati usingizi.”

Sheila, aliyetajwa mapema pia, amefaidika kwa kuandika jinsi anavyohisi kila siku katika kitabu. Mtazamo wake umebadilika sana. Lakini bado anapata magumu fulani. Sheila anasema: “Kwa sababu fulani, uchovu hunifanya niathiriwe na mawazo mabaya. Lakini nimejua kuyakomesha au angalau kuyapunguza.”

Kufarijiwa na Neno la Mungu

Biblia huwaimarisha wengi walio na ‘fikira zinazofadhaisha.’ (Zaburi 94:17-19, 22) Kwa mfano, Cherie alisema kwamba andiko la Zaburi 72:12, 13 lilimsaidia sana. Hapo mtunga-zaburi anasema hivi kuhusu Mfalme aliyewekwa na Mungu, Yesu Kristo: “Atamkomboa maskini anayelilia msaada, pia mwenye kuteseka na yeyote ambaye hana msaidizi. Atamsikitikia mtu wa hali ya chini na maskini, naye ataziokoa nafsi za maskini.” Cherie pia ametiwa moyo na maneno ya mtume Paulo kwenye Waroma 8:38, 39: “Nimesadiki kwamba wala kifo wala uzima wala malaika wala serikali wala mambo yaliyopo sasa wala mambo yatakayokuja wala nguvu wala kimo wala kina wala uumbaji mwingine wowote havitaweza kututenga na upendo wa Mungu.”

Elaine, anayeugua ugonjwa wa hisia zinazobadilika-badilika, ameimarishwa kwa sababu ana uhusiano mzuri pamoja na Mungu. Yeye hufarijiwa sana na maneno haya ya mtunga-zaburi: “Moyo uliovunjika na kupondwa, Ee Mungu, hutaudharau.” (Zaburi 51:17) Anasema: “Nimefarijiwa kujua kwamba Baba yetu wa mbinguni mwenye upendo, Yehova, ananielewa. Nimeimarishwa kwa kumkaribia katika sala, hasa ninapofadhaika na kusononeka sana.”

Kama tulivyoona, ni vigumu kuishi na ugonjwa wa kihisia. Hata hivyo, Cherie na Elaine wamegundua kwamba kumtegemea Mungu katika sala na kupata matibabu yanayofaa kumewawezesha waboreshe maisha yao. Watu wa familia na marafiki wanaweza kuwasaidiaje watu wanaougua ugonjwa wa hisia zinazobadilika-badilika au wa kushuka moyo?

[Maelezo ya Chini]

[Blabu katika ukurasa wa 10]

“Nilipoanza kupata msaada, huzuni ilianza kwisha. Nilihisi vizuri zaidi!”—BRANDON

[Sanduku katika ukurasa wa 9]

Maoni ya Mwenzi wa Ndoa

“Kabla Lucia hajawa mgonjwa, wengine walivutiwa na hekima yake. Hata sasa watu wanapomtembelea mke wangu wakati ambapo ametulia, wao huvutiwa na uchangamfu wake. Lakini wengi hawajui kwamba nyakati nyingine Lucia hushuka moyo halafu anasisimuka kupita kiasi. Hiyo ni dalili ya ugonjwa wa hisia zinazobadilika-badilika ambao ameugua kwa miaka minne iliyopita.

“Anaposisimuka, mara nyingi yeye hukaa macho hadi saa saba, saa nane, au hata saa tisa usiku akiwaza na kuwazua. Yeye huwa na nguvu nyingi sana. Yeye huhangaishwa na mambo madogo sana na kutumia pesa vibaya. Yeye hujiingiza kwenye hatari kubwa sana, akifikiri kwamba hawezi kuathiriwa kiadili, kimwili, au vinginevyo. Hali hiyo ya kusisimuka kupita kiasi inaweza kumfanya atake kujiua. Baadaye msisimuko huo hufuatwa na kushuka moyo kwa kiwango kilekile cha msisimuko.

“Maisha yangu yamebadilika sana. Hata ingawa Lucia anapata matibabu, yale tunayoweza kutimiza leo ni tofauti na yale tuliyotimiza zamani au tutakayotimiza wakati ujao. Mambo hayo hubadilika kulingana na hali zetu. Imenibidi nibadilike sana.”—Mario.

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 11]

Mgonjwa Anapopewa Dawa

Wengine hufikiri kwamba kutumia dawa ni udhaifu. Lakini wazia jambo hili: Mtu mwenye ugonjwa wa kisukari anahitaji kutumia dawa, kutia ndani kujichoma sindano za insulini. Je, inamaanisha kwamba mtu huyo ni dhaifu? La, hasha! Hiyo ni njia ya kusawazisha kemikali mwilini mwa mgonjwa ili aendelee kuwa na afya.

Ndivyo ilivyo pia na matibabu ya ugonjwa wa kushuka moyo au wa hisia zinazobadilika-badilika. Ingawa watu wengi wamefaidika kutokana na ushauri ambao umewasaidia kuelewa ugonjwa wao, inafaa kutahadhari. Ikiwa kemikali za mwili zinahusika, ugonjwa huo hauwezi kumalizwa kwa mashauri. Steven, anayeugua ugonjwa wa hisia zinazobadilika-badilika anasimulia: “Daktari aliyenitibu alitumia mfano huu: Unaweza kumfundisha sana mtu fulani kuendesha gari, lakini ukimpa gari ambalo halina usukani au breki, basi mafunzo hayo hayatamsaidia. Vivyo hivyo, huenda mashauri pekee yasimsaidie mtu aliyeshuka moyo. Hatua ya kwanza ni kusawazisha kemikali za ubongo.”

[Picha katika ukurasa wa 10]

Biblia huwaimarisha wengi walio na mawazo yasiyofaa