Vijana Huuliza

Kwa nini nisijiue?

Kila mwaka mamilioni ya vijana wanajaribu kujiua. Maelfu wanafaulu. Kwa sababu vijana wengi wanajiua, wachapishaji wa “Amkeni!” wamehisi kwamba ni muhimu kuzungumzia jambo hilo.

“ACHA nife. Ni afadhali nife kuliko kuwa hai.” Ni nani aliyesema maneno hayo? Je, ni mtu ambaye hakumwamini Mungu? Mtu aliyekuwa amemwacha Mungu? Mtu ambaye alikuwa ameachwa na Mungu? Hapana. Yona, mtu mwenye kumheshimu Mungu lakini ambaye alikuwa amevurugika, ndiye aliyesema maneno hayo. * (Yona 4:3, Today’s English Version) Biblia haisemi kwamba Yona alikuwa karibu kujiua. Hata hivyo, maombi yake yanaonyesha jambo moja hakika—nyakati fulani hata mtumishi wa Mungu anaweza kulemewa na mawazo yenye kufadhaisha.—Zaburi 34:19.

Vijana fulani wanakata tamaa kabisa hivi kwamba hawaoni haja ya kuendelea kuishi. Huenda wakahisi kama Laura mwenye umri wa miaka 16, * ambaye anasema: “Kwa miaka mingi, nimekuwa na mshuko wa moyo. Mara nyingi nimefikiria kujiua.” Ikiwa unamfahamu mtu ambaye amesema kwamba anataka kujiua—au ikiwa wewe mwenyewe umefikiria kujiua—unaweza kufanya nini? Kwanza, hebu tuchunguze ni kwa nini huenda mtu akafikiria kujiua.

Kinachomfanya Mtu Akate Tamaa

Ni nini kinachoweza kumfanya mtu yeyote afikirie kujiua? Huenda mambo kadhaa yakahusika. Kwanza, tunaishi katika “nyakati za hatari zilizo ngumu kushughulika nazo,” na vijana wengi wanahisi ugumu wa maisha hata  zaidi. (2 Timotheo 3:1) Pia, kutokamilika kunaweza kufanya watu fulani wahisi vibaya kujihusu na kuhusu ulimwengu unaowazunguka. (Waroma 7:22-24) Mara nyingine wanahisi hivyo kwa sababu ya kutendwa vibaya. Nyakati nyingine, huenda ugonjwa ukamfanya mtu ahisi hivyo. Kwa kutokeza, inakadiriwa kwamba katika nchi moja zaidi ya asilimia 90 ya watu waliojiua walikuwa na aina fulani ya ugonjwa wa akili. *

Bila shaka, kila mtu hupatwa na matatizo. Kwa kweli, Biblia inasema kwamba “uumbaji wote unaendelea kuugua pamoja na kuwa katika maumivu pamoja.” (Waroma 8:22) Hilo linawahusu vijana pia. Vijana wanaweza kuathiriwa sana na matukio mabaya, kama yafuatayo:

▪ Kifo cha mtu wa ukoo, rafiki, au mnyama-kipenzi

▪ Mgogoro wa familia

▪ Kuanguka mtihani

▪ Kuvunjika kwa uhusiano wa kimahaba

▪ Kutendwa vibaya (kutia ndani kimwili au kingono)

Ni kweli kwamba, mwishowe karibu kila kijana atapatwa na mojawapo ya hali zilizotajwa. Kwa nini vijana fulani wanaweza kukabiliana kwa mafanikio na hali hizo kuliko wengine? Wataalamu wanasema kwamba vijana wanaotaka kukata tamaa wanahisi hakuna anayeweza kuwasaidia na matatizo yao hayawezi kusuluhishwa. Kwa maneno mengine, vijana hao wanaamini hawawezi kufanya chochote kuboresha hali yao na hawana tumaini. Dakt. Kathleen McCoy aliwaambia waandishi wa Amkeni! kwamba “kwa kweli vijana hawa hawataki kufa. Wanataka tu maumivu yaishe.”

Je, Hakuna Suluhisho?

Huenda unamfahamu mtu ambaye ‘anataka maumivu yaishe’—anatamani sana hivi kwamba amesema angetaka kujiua. Katika hali kama hiyo, unaweza kufanya nini?

Ikiwa rafiki yako ametaabika sana hivi kwamba anataka kujiua, mhimize atafute msaada. Kisha, hata ikiwa hataki uzungumze na mtu mwingine kuhusu jambo hilo, zungumza na mtu mzima aliyekomaa. Usiogope kwamba utaharibu urafiki wenu. Ukizungumza kuhusu hali hiyo, utaonyesha kwamba wewe ni “rafiki wa kweli . . . aliyezaliwa kwa ajili ya wakati wa taabu.” (Methali 17:17) Huenda hata ukaokoa maisha yake!

Lakini vipi ikiwa wewe mwenyewe umefikiria kujiua? Dakt. McCoy anahimiza hivi: “Tafuta msaada, mwambie mtu fulani jinsi unavyohisi—mzazi, mtu wa ukoo, rafiki, mwalimu, mhudumu wa kidini—mtu anayekujali, ambaye atakuchukua kwa uzito, atakusikiliza, na kuwafanya watu wengine muhimu kwako wasikie yale unayohitaji kusema.”

Hutajidhuru bali utanufaika sana kwa kuzungumzia matatizo yako. Fikiria mfano mmoja wa Biblia. Wakati mmoja maishani mwake, mtu mwadilifu Ayubu alisema hivi: “Nafsi yangu inahisi kuchukizwa na uhai wangu.” Lakini akaongeza: “Nitaonyesha hangaiko langu kujihusu mwenyewe. Nitasema kwa uchungu wa nafsi yangu!” (Ayubu 10:1) Ayubu alikata tamaa, naye alihitaji kuzungumza kuhusu maumivu yake. Huenda ukapata kitulizo fulani kwa kuzungumza na rafiki aliyekomaa.

Wakristo wanaotaabika wana msaada mwingine—wazee wa kutaniko. (Yakobo 5:14, 15) Bila shaka, kuzungumza kuhusu matatizo yako hakutafanya matatizo hayo yatokomee. Lakini kuyazungumzia kunaweza kukusaidia kuwa na maoni mazuri kuyahusu, na huenda utegemezo wa mtu unayemtumaini ndicho kitu tu unachohitaji ili kuyasuluhisha.

Mambo Hubadilika

Unapokabili matatizo, kumbuka kwamba: Hata hali ikionekana mbaya kadiri gani, baada ya muda mambo yatabadilika. Mtunga-zaburi  Daudi, ambaye alikabili matatizo mengi, alisali hivi: “Nimechoshwa na kuugua kwangu; usiku kucha nafanya kitanda changu kilowane; kwa machozi yangu nafanya kitanda changu kifurike.” (Zaburi 6:6) Hata hivyo, katika zaburi nyingine aliandika hivi: “Umenibadilishia maombolezo yangu yakawa kucheza dansi.”—Zaburi 30:11.

Daudi alijionea kwamba inapohusu matatizo, maisha ni kupanda na kushuka. Kweli, huenda matatizo fulani yakaonekana kwamba yanakulemea—angalau kwa sasa. Lakini uwe na subira. Mara nyingi mambo hubadilika na kuwa mazuri. Katika visa vingine, matatizo yanaweza kupunguzwa katika njia ambayo hungeweza kuwazia. Nyakati nyingine, unaweza kugundua njia ya kukabiliana na matatizo ambayo hukuwa umeifikiria hapo awali. Wazo ni kwamba, matatizo yanayohangaisha hayatabaki hivyo milele.—2 Wakorintho 4:17.

Umuhimu wa Sala

Njia muhimu zaidi ya mawasiliano unayoweza kuwa nayo ni sala. Unaweza kusali kama Daudi: “Unichunguze kabisa, Ee Mungu, uujue moyo wangu. Unichunguze, na uzijue fikira zangu zinazofadhaisha, na uone kama ndani yangu mna njia yoyote yenye kuumiza, na uniongoze katika njia ya mpaka wakati usio na kipimo.”—Zaburi 139:23, 24.

Sala si njia tu ya kukabiliana na matatizo. Ni mawasiliano halisi na Baba yako wa kimbingu, anayetaka ‘ummiminie moyo wako.’ (Zaburi 62:8) Fikiria kweli za msingi zifuatazo kumhusu Mungu:

▪ Anafahamu hali zinazokutaabisha.—Zaburi 103:14.

▪ Anakujua vema kuliko unavyojijua.—1 Yohana 3:20.

▪ ‘Anakujali wewe.’—1 Petro 5:7.

▪ Katika ulimwengu wake mpya, Mungu “atafuta kila chozi” kutoka katika macho yako.—Ufunuo 21:4.

Tatizo Linapohusu Afya

Kama ilivyotajwa mapema, mara nyingi hisia za kutaka kujiua zinasababishwa na ugonjwa fulani. Ikiwa una ugonjwa kama huo, usiaibike kutafuta msaada. Yesu alikiri kwamba wenye kuugua wanahitaji tabibu. (Mathayo 9:12) Inapendeza kwamba magonjwa mengi yana tiba. Matibabu yanaweza kukufanya uhisi vema zaidi!

Biblia inaahidi kwamba katika ulimwengu mpya wa Mungu, “hakuna mkaaji atakayesema: ‘Mimi ni mgonjwa.’” (Isaya 33:24) Kwa sasa, fanya kila uwezalo kukabiliana na matatizo ya maisha. Heidi, anayeishi Ujerumani, alifanya hivyo. Anasema: “Nyakati nyingine, nilishuka moyo vibaya sana hivi kwamba nilitaka kufa tu, lakini sasa ninaishi maisha ya kawaida, kwa sababu ya kudumu katika sala na kupata matibabu.” Unaweza kupata matokeo hayohayo! *

Makala ya wakati ujao ya mfululizo wa “Vijana Huuliza” itazungumzia jinsi mtu anavyoweza kukabiliana na kifo cha ndugu au dada aliyejiua

MAMBO YA KUFIKIRIA

▪ Imesemekana kwamba kujiua hakumalizi matatizo yako; badala yake matatizo hayo yanapitishwa kwa mtu mwingine. Hiyo ni kweli jinsi gani?

▪ Unaweza kuzungumza na nani ikiwa una mahangaiko mengi sana?

[Maelezo ya Chini]

 [Sanduku/Picha katika ukurasa wa 29]

TAARIFA KWA WAZAZI

Katika sehemu fulani za ulimwengu, vijana wengi sana wanajiua. Kwa mfano nchini Marekani, kujiua ndicho kisababishi cha tatu kikuu cha vifo miongoni mwa vijana wenye umri wa miaka kati ya 15 na 25, na katika makumi mawili ya miaka iliyopita, visa vya kujiua miongoni mwa vijana wenye umri wa miaka kati ya 10 na 14 vimeongezeka maradufu. Wale walio hatarini zaidi ni wale walio na magonjwa ya akili, wale ambao watu wao wa ukoo wamejiua, na wale ambao wamewahi kujaribu kujiua. Ishara zinazoonyesha kwamba kijana anataka kujiua:

▪ Kujitenga na familia na marafiki

▪ Kubadili mazoea ya kula na kulala

▪ Kuacha kupendezwa na mambo aliyopenda zamani

▪ Mabadiliko makubwa ya utu

▪ Matumizi mabaya ya dawa za kulevya na pombe

▪ Kupeana vitu anavyothamini sana

▪ Kuzungumzia sana kifo au kupendezwa kupita kiasi na mambo yanayohusiana na kifo

Dakt. Kathleen McCoy aliwaambia waandishi wa Amkeni! kwamba mojawapo ya makosa makubwa ambayo wazazi wanaweza kufanya ni kupuuza ishara kama hizo. “Hakuna mzazi anayetaka kufikiria kwamba mtoto wake anaweza kuwa na tatizo,” anasema, “hivyo wazazi fulani wanakana jambo hilo. Wanajiambia, ‘Hili ni jambo la muda tu’ au ‘Litapita’ au ‘Nyakati zote amekuwa akitenda mambo ya kiajabu-ajabu.’ Ni hatari kufikiri hivyo. Ishara zote zinapaswa kuchukuliwa kwa uzito.”

Usiaibike kumtafutia mwana au binti yako msaada ikiwa ana tatizo kubwa la kushuka moyo au ugonjwa mwingine wa akili. Na ukishuku kwamba kijana wako anataka kujiua, muulize. Dhana ya kwamba kuzungumza kuhusu kifo kutamchochea ajiue ni la uwongo. Wazazi wanapoanzisha mazungumzo kuhusu kujiua, vijana wengi hujihisi huru kuzungumzia jambo hilo. Hivyo, kijana wako akikubali kwamba amewahi kufikiria kujiua, chunguza ikiwa tayari amepanga, na ikiwa ndivyo, amefanya mipango gani. Ikiwa amefanya mipango hususa sana, unahitaji kuchukua hatua ya haraka zaidi kumsaidia. *

Usifikiri kwamba mshuko wa moyo utaondoka wenyewe tu. Na ikionekana kana kwamba unaondoka wenyewe, usifikiri kwamba tatizo limesuluhishwa. Wataalamu fulani wanasema kwamba huo ndio wakati hatari zaidi. Kwa nini? “Huenda kijana ambaye ameshuka moyo sana asiwe na nguvu za kutosha kujiua,” anasema Dakt. McCoy. “Mshuko wa moyo unapoondoka, huenda kijana akawa na nguvu za kutosha kujiua.”

Inasikitisha sana kwamba kwa sababu ya kushuka moyo, vijana wengi wanafikiria kujiua. Kwa kuwa macho kuona ishara na kuchukua hatua, wazazi na watu wengine wazima wanaojali wanaweza ‘kusema kwa kuzifariji nafsi zilizohuzunika’ na kuthibitika kuwa kimbilio kwa vijana.—1 Wathesalonike 5:14.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 28]

Njia muhimu zaidi ya mawasiliano ni sala