Je, Kula Pamoja Kunaweza Kuimarisha Familia Yako?

“Zaidi ya furaha na upendo, maisha yamejaa huzuni na majonzi pia. Lakini hata iwe tuna furaha au huzuni lazima tule. Watu wote iwe wana furaha au huzuni wanaweza kuchangamshwa na mlo mzuri.”—Laurie Colwin, mwandishi Mmarekani.

MIAKA mingi iliyopita katika nchi za Ulaya, familia nyingi zilifanya jambo fulani ambalo waliliona kuwa muhimu. Angalau mara moja kwa siku, familia nzima ilikusanyika ili kula pamoja. Hawakuruhusu jambo lolote livuruge pindi hiyo. Hakuna aliyetazama televisheni, wala aliyevaa vidude vya kusikiliza muziki masikioni, au aliyetuma ujumbe mfupi kwa marafiki kupitia simu. Pindi hiyo tulivu iliwapa wote waliokuwepo nafasi ya kupata hekima, kuimarisha uhusiano kati ya washiriki wa familia, na kucheka pamoja wakisimulia mambo yaliyotendeka siku nzima huku wakifurahia chakula kitamu.

Watu wengi leo huona kula pamoja wakiwa familia kuwa zoea lililopitwa na wakati. Katika familia nyingi si jambo la kawaida kula pamoja. Kwa nini imekuwa vigumu kwa familia nyingi kula pamoja? Je, ni jambo la hekima kudumisha zoea hilo? Kula pamoja kunaweza kuwa na faida gani kwa kila mshiriki wa familia?

Zoea la Kula Pamoja Linatoweka

“Kutoweka kwa zoea hili [la kula mlo wa jioni pamoja] katika kipindi cha kizazi kimoja . . . ni uthibitisho ulio wazi wa kubadilika kwa mazoea ya familia ya kuwasiliana,” anaeleza Robert Putnam katika kitabu Bowling Alone. Ni mambo gani yanayochangia kubadilika kwa tabia za watu? Kwanza, gharama ya juu ya maisha imewalazimu waume kwa wake wafanye kazi kwa saa nyingi. Wazazi wasio na wenzi, ambao mara nyingi hali yao ya kiuchumi huwa ngumu hata zaidi, huwa na wakati mchache zaidi wa kuwa pamoja na familia zao. Pili, pilkapilka za maisha ya sasa huwafanya watu wakimbilie vyakula vyepesi na vinavyotengenezwa haraka-haraka. Si watu wazima peke yao walio na majukumu mengi, hata watoto huwa na mambo mengi ya kufanya kama vile michezo na shughuli nyingine za baada ya shule.

Kwa kuongezea, akina baba wengine hupenda kufika nyumbani baada ya watoto wao kulala ili kuepuka kelele za watoto. Wazazi wengine wanaofika nyumbani mapema huamua kuwapa watoto wao chakula kwanza, ili watoto walale mapema na kuwapa mume na mke nafasi ya kula pamoja kwa utulivu.

Hali kama hizo hufanya familia isile pamoja. Badala ya mazungumzo wakati wa mlo, washiriki wa familia huwasiliana kwa kubandika vikaratasi vyenye ujumbe kwenye friji. Kila mshiriki wa familia anapofika nyumbani, hupasha moto chakula ambacho tayari kimepikwa na kuanza kutazama televisheni, kutumia kompyuta, au kucheza michezo ya video. Huenda tabia hizo katika kijamii zikaonekana kuwa haziwezi kubadilishwa. Hivyo, je, inafaa kufikiria kwa uzito jinsi ya kuacha tabia hizo?

Manufaa ya Zoea Hilo

Kula pamoja huwapa wazazi nafasi ya nzuri ya kushughulikia mahitaji ya kihisia ya watoto wao. Wakati wa mlo “huwapa watoto nafasi ya kuwa  pamoja na wazazi wao wakiwa wametulia,” anaeleza Miriam Weinstein katika kitabu chake The Surprising Power of Family Meals. “Huenda kula pamoja mkiwa familia kusitatue matatizo yenu yote, lakini hilo linaweza kuisaidia familia yako pasipo jitihada nyingi.”

Eduardo, baba mwenye umri wa makamo nchini Hispania anakubaliana na jambo hilo. Anakumbuka hivi: “Nilipoishi na wazazi wangu, kila siku kulikuwa na watu 11 mezani. Baba yangu alihakikisha kuwa alirudi nyumbani ili kula pamoja nasi chakula cha mchana. Hiyo ilikuwa pindi ya kipekee sana. Tulikuwa na habari za karibuni sana za kila mshiriki wa familia. Tulicheka kila mara. Kukumbuka mambo hayo yenye kufurahisha kulinichochea nimwige baba yangu.”

Kula pamoja kama familia pia huwafanya watoto waishi maisha yenye usawaziko na yenye kuridhisha. Kituo cha Kitaifa cha Uraibu na Matumizi Mabaya ya Dawa za Kulevya katika Chuo Kikuu cha Columbia huko Marekani, kiligundua kuwa watoto ambao hula na familia zao angalau mara tano kwa juma wana matatizo machache yanayohusishwa na mahangaiko, uchovu, au kukosa upendezi, na hata wao hupata maksi za juu shuleni.

“Ninaamini kuwa kula pamoja kama familia kunawafanya watoto wawe na hali nzuri za kihisia,” anaongezea Eduardo. “Binti zangu hawana wasiwasi kuhusu kutafuta wakati wa kutueleza mambo yao. Kula pamoja tukiwa familia huwapa nafasi ya kufanya hivyo kila siku. Zaidi ya hilo, nikiwa baba pindi hiyo hunipa nafasi ya kujua matatizo ya binti zangu.”

Ni wazi kuwa kula pamoja kama familia kunaweza kuwasaidia kuepuka mazoea mabaya ya kula. Chuo Kikuu cha Navarre nchini Hispania kinaripoti kwamba kuna uwezekano mkubwa wa kuwa na matatizo ya kula unapokula peke yako. Ni kweli kwamba matatizo hayo huenda yakatokea, lakini kukosa kula na wengine huongeza uwezekano wa kupatwa na matatizo hayo. “Inapokuwa jambo la kawaida kula pamoja, watoto huhisi kuwa wanapendwa. Kula pamoja huwafanya wahisi wakiwa salama kihisia kwa sababu ya mazingira yenye upendo katika familia,” anaeleza Esmeralda, mama ya binti wawili.

Pia kula pamoja huwapa wazazi nafasi ya kushughulikia hali ya kiroho ya watoto wao. Miaka 3,500 hivi iliyopita, Mungu aliwatia moyo Waisraeli watumie wakati na watoto wao ili kukazia mambo ya kiroho moyoni mwao. (Kumbukumbu la Torati 6:6, 7) “Kusali na kuchunguza maandiko wakati wa mlo hufanya pindi hiyo kuwa ya kiroho,” anasema Ángel, baba ya watoto wawili. Kwa kuwa kuna faida nyingi za kula pamoja, familia fulani zimefanya nini ili kuwa na zoea hilo?

Jinsi ya Kufaulu

“Ni lazima kuwe na mpango na utayari,” anaeleza Esmeralda. “Lazima upange ratiba inayowafaa washiriki wote wa familia, kutia ndani yule anayefika nyumbani mwisho.” Maribel, mama aliye na watoto wawili anasema hivi: “Sisi hula pamoja mlo wa jioni hata iweje.” Familia zingine hutumia wakati wa ziada mwisho wa juma ili kutayarisha chakula au hata kupika chakula kwa ajili ya juma lote.

Kuchukulia kwa uzito zoea la kula pamoja pia husaidia. Eduardo anasema hivi: “Nilihitaji kurekebisha ratiba yangu ya kazi ili nifike nyumbani kwa ajili ya mlo wa jioni na familia yangu, lakini kufanya hivyo kulikuwa na faida. Sasa nahisi ninafahamu kinachoendelea katika familia yangu. Kwa kuwa ninahitaji kukaza fikira sana kwa muda mrefu nikiwa kazini, lingekuwa jambo lisilofaa ikiwa singekazia familia yangu uangalifu wakati wa mlo.”

Vipi mambo yanayokengeusha fikira? “Familia yetu hula mahali ambapo hakuna televisheni,” asema David aliye na umri wa miaka 16. “Sisi huchukua nafasi hiyo kuwaeleza wazazi wetu jinsi siku yetu ilivyokuwa, nao hutupa mawaidha yanayofaa.” “Siku hizi matineja hawapendi kuongea sana na wazazi wao,” anaongezea David. “Hata ikiwa familia yote ipo nyumbani, kila mtu hula peke yake akitazama televisheni. Hawatambui wanachokosa.” Sandra aliye na umri wa miaka 17 anakubaliana na jambo hilo: “Mimi huhisi vibaya wakati wanafunzi wenzangu wanaposema, ‘Sijui nitapata mama ameacha nini ndani ya  friji.’ Kwa maoni yangu, wakati wa mlo si wa kula tu. Bali unatupa nafasi ya kucheka, kuongea, na kuonyeshana upendo.”

Kula pamoja kama familia “kunaweza kutulinda dhidi ya magumu tunayokabili kila siku,” kinasema kitabu The Surprising Power of Family Meals. Je, kula pamoja kunaweza kufanya familia yako iwe na uhusiano wa karibu zaidi? Ikiwa maisha yako yana shughuli nyingi, kula pamoja na familia yako kutakusaidia kuwa na nafasi ya kutulia na kuongea na wapendwa wako. Bila shaka utafaidika sana kwa kufanya hivyo.

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 15]

MNAPOKULA PAMOJA MNAWEZA KUJIFUNZA . . .

Kuwasiliana. Watoto wanaweza kujifunza kuongea na kusikiliza kwa heshima. Mazungumzo huboresha msamiati wao na kuwafunza jinsi ya kujieleza.

Kula chakula chenye lishe bora wakati wa kawaida kila siku.

Kuonyesha tabia nzuri. Jifunze kuwa mkarimu kwa kuwagawia wengine chakula badala ya kusisitiza upate sehemu bora kila wakati. Pia, jifunze kuwajali wengine katika familia mnapokula.

Kufanya kazi pamoja. Watoto wanaweza kutayarisha meza kabla ya kula, kuondoa na kuosha vyombo baada ya kula, au hata kuwapakulia wengine. Wanapokuwa wakubwa wanaweza pia kusaidia kutayarisha chakula.