“BABA,” “MJOMBA.” Hivyo ndivyo vijana wengi wanaotumikia Betheli huniita. Na kwa kuwa nina umri wa miaka 89, ninafurahi sana wanaponiita hivyo. Mimi huona maneno hayo yanayoonyesha kwamba wananipenda kuwa sehemu ya thawabu ambayo Yehova amenipa kwa kumtumikia nikiwa mtumishi wa wakati wote kwa miaka 72. Na kwa msingi wa mambo niliyojionea maishani nikiwa mtumishi wa Mungu, nawahakikishia vijana hao kutoka moyoni kwamba ‘Mtapata thawabu kwa ajili ya kazi yenu—ikiwa hamtalegeza mikono yenu.’—2 Nya. 15:7, maelezo ya chini.

Wazazi wangu walihamia Kanada kutoka Ukrainia. Wakaenda kuishi mji wa Rossburn katika jimbo la Manitoba. Mama yangu mpendwa alizaa wana 8 na binti 8, na hatukuwa na mapacha katika familia yetu—nilikuwa mtoto wa 14. Baba alipenda sana kusoma Biblia, naye alikuwa akitusomea Biblia kila Jumapili asubuhi, lakini kwa maoni yake dini ilitumiwa na watu kama mradi wa kujikusanyia pesa na mara nyingi aliuliza hivi kwa utani, “Yesu alilipwa na nani kwa kuhubiri na kufundisha?”

Watoto wanane katika familia yetu, yaani, wana wanne na binti wanne, hatimaye walikubali kweli. Dada yangu Rose, alitumikia akiwa painia hadi alipokufa. Alitumia siku zake za mwisho-mwisho akiwa hai kuwatia moyo watu wote wakazie uangalifu Neno la Mungu, kwa kusema hivi: “Ningependa kuwaona kwenye ulimwengu mpya.” Awali Ted, kaka yangu, alikuwa akihubiri kuhusu moto wa mateso. Kila Jumapili asubuhi alihubiri kwenye redio, akisisitiza kwa uthabiti tena na tena kwamba watenda dhambi watachomwa milele katika moto wa mateso ambao hauwezi kuzimwa. Hata hivyo, baadaye akawa mtumishi mwaminifu na mwenye bidii wa Yehova.

Siku moja niliporudi nyumbani kutoka shuleni, mnamo Juni 1944, niliona kijitabu The Coming World Regeneration * juu ya meza. Nilisoma ukurasa wa kwanza, kisha wa pili, na nikashindwa kuacha kukisoma. Nilipomaliza kukisoma, nilifikia mkataa kwamba ninataka kumtumikia Yehova kama Yesu alivyofanya.

Kijitabu hicho kilifikaje juu ya meza yetu? Steve, kaka yangu, aliniambia kwamba wanaume wawili waliokuwa “wakiuza” vitabu na vijitabu walitutembelea nyumbani. Alisema hivi: “Nilinunua kijitabu hicho kwa sababu kiliuzwa senti tano tu.” Wanaume hao walirudi tena Jumapili iliyofuata. Walituambia kwamba wao ni Mashahidi wa Yehova nao hutumia Biblia kujibu maswali ambayo huenda watu wakawa  nayo. Tulithamini jambo hilo kwa sababu wazazi wetu walikuwa wametufundisha kuliheshimu Neno la Mungu. Wanaume hao walituambia pia kwamba Mashahidi wangekuwa na kusanyiko jijini Winnipeg, jiji ambalo dada yangu, Elsie aliishi. Niliamua kuhudhuria kusanyiko hilo.

Niliendesha baiskeli yangu kwa kilomita 320 hivi hadi jiji la Winnipeg, lakini kabla ya kufika huko, nilikaa kwa siku chache katika mji wa Kelwood, ambamo wale Mashahidi wawili waliotutembelea nyumbani waliishi. Huko, nilipata nafasi ya kuhudhuria mkutano mmoja na nikafahamu maana ya kutaniko. Pia, nilitambua kwamba kila mwanamume, mwanamke, na kijana alipaswa kufundisha watu nyumba kwa nyumba, kama Yesu alivyofanya.

Jijini Winnipeg, nilikutana na kaka yangu, Jack, ambaye alikuwa amesafiri kutoka kaskazini mwa Ontario ili kuhudhuria kusanyiko hilo. Siku ya kwanza ya kusanyiko, ndugu alitangaza kwamba kungekuwa na ubatizo. Mimi na Jack tuliamua kubatizwa katika kusanyiko hilo. Sote tuliazimia kwamba punde tu baada ya kubatizwa tungeanza upainia haraka iwezekanavyo. Jack alianza upainia mara tu baada ya kusanyiko hilo. Nilikuwa na umri wa miaka 16, hivyo nililazimika kurudi shuleni, lakini mwaka uliofuata mimi pia nikaanza upainia.

Mimi pamoja na painia mwenzangu Stan Nicolson, tulianza utumishi wetu katika mji wa Souris, ulio katika jimbo la Manitoba. Punde si punde, nilitambua kwamba utumishi wa upainia ulikuwa na changamoto zake. Tulianza kuishiwa na pesa, lakini tulisonga mbele na kazi ya kuhubiri. Siku moja, baada ya kuhubiri siku nzima, tulirudi nyumbani tukiwa na njaa kali na bila senti hata moja mfukoni. Tulishangaa sana kukuta mfuko mkubwa wa chakula mlangoni! Hadi leo hii, hatujui ni nani aliyeuweka hapo. Jioni hiyo, tulikula kama wafalme. Tulithawabishwa kwelikweli kwa sababu hatukulegeza mikono yetu! Isitoshe, mwishoni mwa mwezi huo, uzito wangu ulikuwa umeongezeka kuliko wakati mwingine wowote kabla ya hapo.

Miezi michache baadaye, tulipokea mgawo wa kutumikia katika mji wa Gilbert Plains, ulio kilomita 240 hivi kaskazini mwa mji wa Souris. Siku hizo, kila kutaniko lilikuwa na chati kubwa jukwaani iliyoonyesha utendaji wa utumishi wa shambani wa kila mwezi wa kutaniko. Mwezi mmoja utendaji wa kutaniko ulipopungua, nilitoa hotuba nikikazia kwamba akina ndugu na dada walihitaji kutia bidii zaidi. Baada ya mkutano, dada painia mwenye umri mkubwa, ambaye mume wake hakuwa Shahidi, aliniambia hivi huku akitokwa na machozi: “Nilijitahidi sana, lakini sikuweza kufanya mengi zaidi ya kile nilichotimiza.” Na sasa ilikuwa zamu yangu kulia, na nikamwomba msamaha.

Kama tu ilivyokuwa katika kisa changu, ni rahisi kwa akina ndugu vijana wenye bidii kufanya kosa nililofanya na kisha kuvunjika moyo. Lakini nimejionea kwamba ni bora zaidi kujifunza kutokana na makosa tunayofanya na kukumbuka mambo tuliyojifunza tunapoendelea kumtumikia Yehova, badala ya kulegeza mikono yetu. Tukiendelea kutumikia kwa uaminifu tutathawabishwa.

Lilikuwa pendeleo kubwa sana kwangu kuhudhuria darasa la 14 la Shule ya Gileadi lililohitimu mwezi wa Februari mwaka wa 1950, nikiwa na umri wa miaka 21! Karibu robo ya wanafunzi wenzangu walitumwa kwenye jimbo la Quebec, nchini Kanada lenye wakazi wanaozungumza Kifaransa, na ambako Mashahidi wa Yehova walikuwa wakiteswa vikali. Mimi nilipewa mgawo katika mji wa Val-d’Or, uliokuwa kaskazini kwenye eneo lenye migodi ya dhahabu. Siku moja, tulienda kuhubiri tukiwa kikundi katika kijiji jirani cha Val-Senneville. Kasisi mmoja wa eneo hilo alitoa vitisho kwamba angetutendea kwa jeuri ikiwa hatungeondoka katika kijiji hicho mara moja. Kwa sababu ya vitisho vyake, kesi ilifunguliwa mahakamani, mimi nikiwa mlalamishi katika kesi hiyo. Kasisi huyo alitozwa faini. *

Kisa hicho na matukio mengine kama hayo yalikuja kuwa miongoni mwa matukio yanayojulikana kuwa “Pambano la Quebec.” Jimbo la Quebec lilikuwa chini ya uongozi wa Kanisa Katoliki kwa zaidi ya miaka 300. Makasisi pamoja na wanasiasa waliowaunga mkono waliwatesa Mashahidi wa Yehova.  Kilikuwa kipindi kigumu, na tulikuwa wachache sana katika eneo hilo; lakini hatukulegeza mikono yetu. Watu wenye mioyo minyoofu wa Quebec waliitikia vizuri. Nilikuwa na pendeleo la kujifunza Biblia pamoja na wengi ambao walikubali kweli. Katika kisa kimoja, nilijifunza Biblia pamoja na familia ya watu kumi. Watu wote wa familia hiyo wakawa watumishi wa Yehova. Ujasiri wao uliwachochea wengine pia kujitenga na Kanisa Katoliki. Tuliendelea kuhubiri, na hatimaye tukashinda pambano hilo!

Katika mwaka wa 1956, nilipokea mgawo mpya wa kutumikia nchini Haiti. Haikuwa rahisi kwa wamishonari wengi wapya kujifunza Kifaransa, lakini watu waliwasikiliza. Ndugu mmoja mmishonari anayeitwa Stanley Boggus, alisema hivi: “Tulistaajabu kuona kwamba watu walifanya juu chini ili kutusaidia tuweze kujieleza vizuri.” Mwanzoni, haikuwa vigumu kwangu kwa kuwa tayari nilikuwa nimejifunza Kifaransa nilipokuwa Quebec. Lakini baada ya muda mfupi tulitambua kwamba ndugu wengi wenyeji walizungumza tu Kikrioli cha Haiti. Hivyo, ili tupate matokeo mazuri tukiwa wamishonari, tulihitaji kujifunza lugha hiyo. Tulifanya hivyo, nasi tukathawabishwa kwa sababu ya jitihada zetu.

Ili kuwasaidia ndugu zetu vizuri zaidi, tulipata idhini kutoka kwa Baraza Linaloongoza ya kutafsiri gazeti la Mnara wa Mlinzi na machapisho mengine katika Kikrioli cha Haiti. Idadi ya watu waliohudhuria mikutano iliongezeka kwa kasi nchini pote. Katika mwaka wa 1950, kulikuwa na wahubiri 99 nchini Haiti, lakini kufikia mwaka wa 1960 idadi hiyo iliongezeka na kufikia zaidi ya wahubiri 800! Wakati huo nilialikwa ili kutumikia Betheli. Katika mwaka wa 1961, nilifurahia kupata pendeleo la kuongoza Shule ya Huduma ya Ufalme. Tuliwazoeza wazee 40 wa makutaniko na mapainia wa pekee. Kwenye kusanyiko lililofanywa mwezi wa Januari mwaka wa 1962, tuliwatia moyo ndugu wenyeji wenye sifa zinazostahili wapanue utumishi wao, na baadhi yao wakawekwa kuwa mapainia wa pekee. Huo ulikuwa wakati mwafaka wa kufanya hivyo kwa kuwa punde si punde upinzani ulianza.

Baada tu ya kusanyiko, katika mwezi wa Januari 23, 1962, mimi pamoja na mmishonari Andrew D’Amico, tulikamatwa na polisi tukiwa kwenye ofisi ya tawi, na rundo la toleo la Amkeni! la Januari 8, 1962 (katika Kifaransa), likachukuliwa. Gazeti hilo la Amkeni! lilikuwa limenukuu habari kutoka katika magazeti ya Kifaransa yaliyoripoti kwamba watu nchini Haiti walifanya mambo ya kichawi. Baadhi ya  watu hawakufurahishwa na habari hiyo na walidai kwamba makala hiyo ilikuwa imeandikiwa kwenye ofisi yetu ya tawi. Majuma machache baadaye, wamishonari wote walifukuzwa nchini. * Hata hivyo, akina ndugu wenyeji waliokuwa wamezoezwa walichapa kazi vizuri sana. Leo, ninashangilia pamoja nao kwa sababu ya uvumilivu walioonyesha na maendeleo yao ya kiroho. Isitoshe, sasa wana Biblia Takatifu—Tafsiri ya Ulimwengu Mpya katika Kikrioli cha Haiti—jambo ambalo wakati huo lilikuwa ndoto tu.

Baada ya kutumikia nchini Haiti, nilipokea mgawo mpya wa kutumikia nikiwa mmishonari katika nchi ya Jamhuri ya Afrika ya Kati. Baadaye, nilipata pendeleo la kutumikia nikiwa mwangalizi anayesafiri na kisha nikatumikia nikiwa mwangalizi wa ofisi ya tawi.

Siku hizo, Majumba mengi ya Ufalme yalikuwa ya hali ya chini. Nilijifunza jinsi ya kukusanya nyasi porini na kuezeka paa. Lilikuwa jambo la kushangaza kwa wapita njia kuniona niking’ang’ana kuezeka paa. Pia, jitihada zangu ziliwatia moyo akina ndugu wajihusishe zaidi katika ujenzi na udumishaji wa Majumba yao ya Ufalme. Viongozi wa kidini walitudhihaki kwa sababu makanisa yao yalikuwa yameezekwa kwa paa za mabati na si nyasi. Bila kutetereka, tuliendelea kutumia Majumba yetu ya Ufalme yenye paa za nyasi. Dhihaka hizo zilikoma kimbunga kikubwa kilipopiga Bangui, jiji kuu la nchi hiyo. Kimbunga hicho kiling’oa mabati ya kanisa moja na kuyatupa kwenye barabara kuu. Paa za nyasi za Majumba yetu ya Ufalme hazikuharibika. Ili kusimamia vizuri kazi ya Ufalme, tulianza ujenzi wa ofisi mpya ya tawi na makao ya wamishonari ambao ulichukua miezi mitano tu kukamilika. *

Katika mwaka wa 1976, kazi ya Ufalme ilipigwa marufuku katika Jamhuri ya Afrika ya Kati, nami nikapata mgawo mpya wa kutumikia huko N’Djamena, jiji kuu la nchi jirani ya Chad. Kwa upande mwingine, badiliko hilo lilikuwa jema kwangu kwa sababu nilikutana na Happy, painia wa pekee mwenye bidii, kutoka Kamerun. Tulifunga ndoa Aprili 1, 1978. Mwezi huohuo, vita vya wenyewe kwa wenyewe vilizuka, na kama wengine wengi walivyofanya, tulikimbilia kusini mwa nchi hiyo. Vita hivyo vilipoisha tulirudi na kushtuka kwamba nyumba yetu ilikuwa imegeuzwa kuwa makao makuu ya kikosi cha wapiganaji wenye silaha. Hatukupoteza tu machapisho yetu bali pia gauni la harusi la Happy pamoja na zawadi zetu za harusi. Lakini licha ya hayo hatukulegeza mikono yetu. Angalau sote wawili tulikuwa hai na tulikuwa na hamu ya kuendelea na utendaji wetu.

Miaka miwili hivi baadaye, marufuku iliondolewa katika nchi ya Jamhuri ya Afrika ya Kati. Tulirudi huko na kufanya kazi ya kuzungukia makutaniko. Tuliishi kwenye gari, na ndani ya gari hilo kulikuwa na kitanda kinachoweza kukunjwa, pipa la maji lenye ujazo wa lita 200, friji lililotumia gesi, na jiko la gesi. Safari hazikuwa rahisi. Kwenye safari moja, tulisimamishwa na polisi kwenye vituo vya ukaguzi visivyopungua 117.

Mara kwa mara joto lilipanda na kufikia nyuzi 50 Selsiasi. Nyakati nyingine, wakati wa makusanyiko ilikuwa vigumu kupata maji ya kutosha kwa ajili ya ubatizo. Hivyo, akina ndugu walichimba kwenye mito iliyokauka na kuchota maji kidogo-kidogo hadi yalipotosha kwa ajili ya ubatizo, ambao ulifanyiwa ndani ya pipa.

Katika mwaka wa 1980, tulipewa mgawo mpya nchini Nigeria. Kwa miaka miwili na nusu tulisaidia kufanya maandalizi ya ujenzi wa ofisi mpya ya tawi. Akina ndugu walikuwa wamenunua bohari lenye ghorofa mbili lililopaswa kubomolewa na kuhamishiwa kwenye kiwanja chetu. Asubuhi moja, nilipanda juu sana katika jengo hilo ili kusaidia kazi ya kubomoa. Ilipokaribia adhuhuri, nilianza kuteremka kwa njia ileile niliyotumia kupanda. Lakini kwa sababu baadhi ya sehemu za jengo hilo zilikuwa zimeondolewa, nilikanyaga hewani bila kutazamia, nami nikaporomoka hadi chini. Hali yangu ilionekana kuwa mbaya sana, lakini baada ya kipimo cha X-ray na kufanyiwa uchunguzi, daktari alimwambia  Happy hivi: “Usiwe na wasiwasi. Kano (ligamenti) zake tu ndizo zilizochanika na atakuwa sawa baada ya juma moja hivi.”

Katika mwaka wa 1986, tulihamia nchini Côte d’Ivoire, ambako tulifanya kazi ya kuzungukia makutaniko. Tulizungukia pia makutaniko yaliyokuwa katika nchi jirani ya Burkina Faso. Sikuwazia kamwe kwamba miaka mingi baadaye, tungeishi Burkina Faso kwa muda.

Niliondoka nchini Kanada mwaka wa 1956, lakini mwaka wa 2003, baada ya miaka 47, nilirudi Betheli ya Kanada, na wakati huu nikiwa pamoja na Happy. Hati zetu zilisema sisi ni watu wa Kanada, lakini tulijihisi kuwa Waafrika.

Kisha mwaka wa 2007, nilipokuwa na umri wa miaka 79, tulirudi tena Afrika! Tulipata mgawo wa kutumikia nchini Burkina Faso, ambapo nilitumikia kwenye Halmashauri ya Nchi. Baadaye, ofisi hiyo ilibadilishwa na kuwa ofisi ya utafsiri chini ya ofisi ya tawi ya Benin, na mwezi wa Agosti 2013, tukapata mgawo mwingine wa kutumikia katika Betheli ya Benin.

Licha ya matatizo ya kiafya, bado ninafurahia sana huduma ya shambani. Katika kipindi cha miaka mitatu iliyopita, nimepata shangwe ya kuwaona wanafunzi wangu wawili wa Biblia, Gédéon na Frégis, wakibatizwa, na hilo limewezekana kwa msaada wenye upendo wa wazee na utegemezo wa mke wangu mpendwa. Sasa wanamtumikia Yehova kwa bidii.

Kwa sasa mimi pamoja na mke wangu tumehamia kwenye ofisi ya tawi ya Afrika Kusini, ambapo kwa upendo familia ya Betheli inashughulikia matatizo yangu ya afya. Afrika Kusini ni nchi ya saba barani Afrika ambapo nimepata pendeleo la kutumikia. Kisha katika mwezi wa Oktoba 2017, tulipata baraka ya pekee sana. Tulipata pendeleo la kuhudhuria programu ya kuwekwa wakfu kwa makao yetu makuu ya ulimwenguni pote huko Warwick, New York. Hatutasahau kamwe tukio hilo la pekee!

Kitabu cha mwaka cha 1994 kinaeleza hivi kwenye ukurasa wa 255: “Kwa wote ambao wamevumilia katika kazi hiyo kwa miaka mingi, twawahimiza: ‘Nanyi jipeni nguvu, wala mikono yenu isilegee; kwa maana kazi yenu itakuwa na ijara au thawabu.’—2 Nya. 15:7.” Mimi na Happy tumeazimia kufuata himizo hilo na kuwatia moyo wengine wafanye vivyo hivyo.