1. Kulingana na Wakolosai 2:4, 8, Shetani hujaribu kuchukua mateka akili yetu jinsi gani?

SHETANI anataka tumwache Yehova. Ili kutimiza lengo lake, yeye hujaribu kupotosha njia yetu ya kufikiri, na kwa njia hiyo anateka akili yetu na kutufanya tumtii yeye. Anajitahidi kutushawishi au kutudanganya ili tumfuate kwa kuchochea na kuvutia tamaa zetu.​—Soma Wakolosai 2:4, 8.

2-3. (a) Kwa nini tunapaswa kukazia uangalifu onyo lililo kwenye Wakolosai 2:8? (b) Tutazungumzia nini katika makala hii?

² Je, kweli tuko katika hatari kubwa ya kupotoshwa na Shetani? Ndiyo! Kumbuka, Paulo hakuwaandikia watu wasio waamini onyo lililo kwenye Wakolosai 2:8. Aliwaandikia Wakristo waliokuwa wametiwa mafuta kwa roho takatifu. (Kol. 1:2, 5) Wakristo hao walikabili hatari wakati huo, nasi tunakabili hatari kubwa hata zaidi leo. (1 Kor. 10:12) Kwa nini? Shetani ametupwa duniani, na anafanya juu chini ili awapotoshe watumishi washikamanifu wa Mungu. (Ufu. 12:9, 12, 17) Zaidi ya hilo, tunaishi katika kipindi cha wakati ambapo watu waovu na wajanja wanaendelea “kutoka ubaya mpaka ubaya zaidi.”​—2 Tim. 3:1, 13.

³ Katika makala hii, tutazungumzia jinsi Shetani anavyotumia “udanganyifu mtupu” ili apotoshe njia yetu ya kufikiri. Tutachunguza mbinu tatu za Shetani ambazo ni miongoni mwa “matendo [yake] yenye hila,” au “njama.” (Efe. 6:11; maelezo ya chini) Kisha katika makala inayofuata, tutaona jinsi tunavyoweza kuondoa madhara yoyote katika njia yetu ya kufikiri ambayo huenda yamesababishwa na mbinu za Shetani. Hata hivyo, acheni kwanza tuone mambo tunayoweza  kujifunza kwa kuchunguza jinsi Shetani alivyowapotosha Waisraeli baada ya kuingia katika Nchi ya Ahadi.

4-6. Kulingana na Kumbukumbu la Torati 11:10-15, Waisraeli walihitaji kujifunza mbinu gani za kilimo walipoingia katika Nchi ya Ahadi?

⁴ Shetani alitumia ujanja ili kuwashawishi Waisraeli waabudu sanamu. Jinsi gani? Alijua kwamba walihitaji chakula, hivyo alitumia fursa hiyo kuwashawishi wafanye alivyotaka. Waisraeli walipoingia katika Nchi ya Ahadi walihitaji kubadili mbinu zao za kilimo. Walipokuwa Misri, Waisraeli walinywesha mashamba yao kwa kutumia maji ya Mto Nile. Hata hivyo, mbinu za kilimo zilizotumiwa katika Nchi ya Ahadi hazikutegemea maji ya mto fulani mkubwa, bali zilitegemea mvua za misimu na umande. (Soma Kumbukumbu la Torati 11:10-15; Isa. 18:4, 5) Hivyo, Waisraeli walihitaji kujifunza mbinu mpya za kilimo. Hilo halikuwa jambo rahisi kwa sababu Waisraeli wengi waliokuwa na uzoefu fulani wa kilimo walikuwa wamekufa nyikani.

⁵ Yehova aliwaeleza watu wake kwamba hali zao zilikuwa zimebadilika. Kisha akawapa onyo lifuatalo ambalo kwa kutazama kijuujuu huenda lilionekana kwamba halihusiani na mambo ya kilimo: “Jihadharini msiruhusu mioyo yenu ishawishiwe kukengeuka na kuabudu miungu mingine na kuiinamia.” (Kum. 11:16, 17) Kwa nini Yehova aliwaonya wasiabudu miungu ya uwongo ilhali alikuwa akizungumza kuhusu kujifunza mbinu mpya za kilimo?

⁶ Yehova alijua kwamba Waisraeli wangeshawishiwa kujifunza mbinu mpya za kilimo kutoka kwa wapagani waliowazunguka. Bila shaka, jirani zao walikuwa na uzoefu mwingi zaidi, na watu wa Mungu wangejifunza mbinu fulani kutoka kwao  ambazo zingewasaidia, lakini kulikuwa na hatari. Njia ya kufikiri ya wakulima Wakanaani iliathiriwa na imani yao kwa mungu Baali. Walimwona Baali kuwa mmiliki wa anga na mungu anayeleta mvua. Yehova hakutaka watu wake wadanganywe na imani hizo za uwongo. Hata hivyo, Waisraeli walichagua tena na tena kuabudu Baali. (Hes. 25:3, 5; Amu. 2:13; 1 Fal. 18:18) Sasa, ona jinsi Shetani alivyofanikiwa kuwachukua mateka Waisraeli.

7. Imani ya Waisraeli ilijaribiwaje walipoingia katika Nchi ya Ahadi?

⁷ Mbinu ya kwanza ambayo Shetani alitumia ilikuwa kuchochea na kuvutia tamaa yao ya asili ya kuona mvua ikinywesha ardhi. Kila mwaka, kulikuwa na mvua kidogo sana kwenye Nchi ya Ahadi mwishoni mwa mwezi wa Aprili hadi wa Septemba. Maisha ya Waisraeli na mavuno ambayo wangepata yalitegemea mvua ambazo kwa kawaida zilianza mwezi wa Oktoba. Shetani aliwadanganya Waisraeli waamini kwamba ili wapate ufanisi, walihitaji kuiga mazoea ya jirani zao wapagani. Jirani hao waliamini kwamba walihitaji kufanya desturi fulani za ibada ili miungu yao ichukue hatua na kuleta mvua. Waisraeli ambao hawakuwa na imani kwa Yehova waliamini kwamba hiyo ilikuwa ndiyo njia pekee ya kuepuka msimu mrefu wa kiangazi, hivyo walishiriki katika desturi hizo za kipagani zilizomheshimu Baali, mungu wa uwongo.

8. Mbinu ya pili ambayo Shetani alitumia ni ipi? Eleza.

⁸ Mbinu ya pili ambayo Shetani alitumia ili kuwadanganya Waisraeli ni kuchochea tamaa ya kufanya uasherati. Mataifa ya wapagani yaliabudu miungu yao kwa kujihusisha katika matendo mapotovu sana ya kingono. Ibada hiyo iliyopotoka ilihusisha makahaba wa kike na wa kiume wa hekaluni. Wapagani hawakuruhusu tu ngono kati ya watu wa jinsia moja na aina nyingine za uasherati, bali pia waliviona vitendo hivyo kuwa vya kawaida sana! (Kum. 23:17, 18; 1 Fal. 14:24) Waliamini kwamba desturi hizo zilichochea miungu yao ifanye ardhi iwe na rutuba nyingi. Waisraeli wengi walivutiwa na desturi za kingono zilizopotoka za wapagani na walijiruhusu washawishiwe kuabudu miungu ya uwongo. Kihalisi, Shetani alikuwa amewachukua mateka.

9. Kulingana na Hosea 2:16, 17, Shetani aliwafanya Waisraeli wamsahau Yehova jinsi gani?

⁹ Shetani alitumia mbinu ya tatu. Aliwafanya Waisraeli wamsahau Yehova. Katika siku za nabii Yeremia, Yehova alisema kwamba manabii wa uwongo waliwafanya watu wake walisahau jina Lake “kwa sababu ya Baali.” (Yer. 23:27) Inaonekana kwamba watu wa Mungu walikuwa wameacha kutumia jina la Yehova na badala yake wakaanza kutumia jina Baali, linalomaanisha “Mmiliki” au “Bwana.” Jambo hilo liliwafanya Waisraeli washindwe kutambua tofauti iliyopo kati ya Yehova na Baali, na kufanya iwe rahisi kwao kuchanganya desturi za ibada ya Baali na ibada ya Yehova.​—Soma Hosea 2:16, 17 na maelezo ya chini.

10. Shetani hutumia mbinu gani leo?

¹⁰ Leo pia, Shetani hutumia mbinu hizohizo. Yeye huwachukua watu mateka kwa kuwachochea wafuatie tamaa zao za asili, kuwashawishi wafanye uasherati, na kuwafanya wamsahau Yehova. Acheni kwanza tuzungumzie mbinu hiyo ya mwisho.

11. Shetani amewafanya watu wamsahau Yehova jinsi gani?

¹¹ Shetani huwafanya watu wamsahau Yehova. Baada ya mitume wa Yesu kufa,  baadhi ya watu waliodai kuwa Wakristo walianza kueneza mafundisho ya uwongo. (Mdo. 20:29, 30; 2 The. 2:3) Waasi imani hao walianza kuwafanya watu wasimtambue Mungu wa pekee wa kweli. Kwa mfano, waliacha kutumia jina la Mungu katika Biblia zao na badala yake wakachagua kutumia maneno kama vile “Bwana.” Walipoliondoa jina la kibinafsi la Mungu na badala yake kutumia jina “Bwana,” walifanya iwe vigumu kwa msomaji wa Biblia kutambua tofauti iliyopo kati ya Yehova na “mabwana” wengine wanaotajwa katika Maandiko. (1 Kor. 8:5) Walitumia jina lilelile “Bwana” kumrejelea Yehova na Yesu, na hivyo kufanya iwe vigumu kwa watu kuelewa kwamba Yehova na Mwanawe hawalingani na wana vyeo tofauti. (Yoh. 17:3) Utata huo ulichangia kutokea kwa fundisho la Utatu​—fundisho ambalo halipatikani katika Neno la Mungu. Kwa sababu hiyo, watu wengi humwona Mungu kuwa fumbo na wanaamini kwamba hatuwezi kumjua. Huo ni uwongo mbaya sana!​—Mdo. 17:27.

12. Dini ya uwongo imewachochea watu wafanye nini, na matokeo yamekuwa nini kama inavyotajwa kwenye Waroma 1:28-31?

¹² Shetani huwashawishi watu wafanye uasherati. Katika siku za taifa la kale la Israeli, Shetani alitumia dini ya uwongo kuwashawishi watu wafanye uasherati. Leo pia, anafanya vivyo hivyo. Dini ya uwongo inakubali na kuunga mkono mwenendo uliopotoka kiadili. Kwa sababu hiyo, watu wengi wanaodai kumtumikia Mungu wameacha kufuata viwango vyake vilivyo wazi vya maadili. Katika barua yake kwa Waroma, mtume Paulo anaeleza matokeo ya jambo hilo. (Soma Waroma 1:28-31.) “Mambo yasiyofaa” aliyotaja yanatia ndani aina zote za uasherati, pamoja na ngono kati ya watu wa jinsia moja. (Rom. 1:24-27, 32; Ufu. 2:20) Hilo linaonyesha jinsi ilivyo muhimu kwetu kushikamana na mafundisho yaliyo wazi ya Biblia!

13. Shetani hutumia mbinu gani nyingine?

¹³ Shetani huwachochea watu wafuatie tamaa zao za asili. Kiasili, sisi hutamani kujifunza stadi mpya zinazoweza kutusaidia kuandaa mahitaji yetu na ya familia zetu. (1 Tim. 5:8) Kwa kawaida, tunajifunza stadi hizo tunapokuwa shuleni na tunapotia bidii katika masomo yetu shuleni. Lakini lazima tujihadhari. Mfumo wa elimu katika nchi nyingi hauwafundishi tu wanafunzi stadi fulani  zitakazowasaidia maishani, bali pia falsafa za wanadamu. Wanafunzi hufundishwa watilie shaka uwepo wa Mungu na waipuuze Biblia. Wanafundishwa kwamba nadharia ya mageuzi ndiyo ufafanuzi pekee unaoeleza kwa njia inayopatana na akili chanzo cha uhai. (Rom. 1:21-23) Mafundisho hayo ni kinyume kabisa na “hekima ya Mungu.”​—1 Kor. 1:19-21; 3:18-20.

14. Falsafa za wanadamu huwachochea watu wasitawishe sifa za aina gani?

¹⁴ Falsafa za wanadamu hupuuza au hupingana na viwango vya Yehova vya uadilifu. Falsafa hizo haziwasaidii watu kusitawisha sifa za tunda la roho ya Mungu, badala yake huchochea “matendo ya mwili.” (Gal. 5:19-23) Huwafanya watu wawe na kiburi na majivuno, na mwishowe watu huwa “wenye kujipenda wenyewe.” (2 Tim. 3:2-4) Sifa hizo ni tofauti kabisa na roho ya upole na unyenyekevu ambayo watumishi wa Mungu wanatiwa moyo kusitawisha. (2 Sam. 22:28) Baadhi ya Wakristo ambao wamefuatia elimu ya chuo kikuu wameathiriwa na njia ya kufikiri ya ulimwengu huu badala ya kuongozwa na njia ya Mungu ya kufikiri. Acheni tufikirie mfano mmoja wa jambo linaloweza kutendeka ikiwa tutapuuza hatari hiyo.

15-16. Unajifunza nini kutokana na kisa cha dada mmoja?

¹⁵ Dada mmoja ambaye amekuwa kwenye utumishi wa wakati wote kwa zaidi ya miaka 15 alisema hivi: “Nikiwa Shahidi aliyebatizwa, nilisoma na kusikia kuhusu hatari za kufuatia elimu ya chuo kikuu, lakini nilipuuza maonyo hayo. Nilihisi kwamba mashauri hayo hayakunihusu  mimi.” Alikabili changamoto zipi? Anakiri hivi: “Nilitumia wakati mwingi na jitihada nyingi sana katika masomo yangu hivi kwamba sikuwa na muda wa kummiminia Yehova moyo wangu katika sala kama nilivyokuwa nimezoea awali, sikuweza kufurahia mazungumzo ya Biblia pamoja na wengine katika huduma kwa sababu nilikuwa hoi sana, na sikuweza kutayarisha mikutano vizuri kwa sababu ya uchovu mwingi. Nashukuru kwamba mara tu nilipotambua kwamba kuzama katika elimu ya juu ni jambo lililokuwa likiharibu uhusiano wangu pamoja na Yehova, nilijua kwamba nilipaswa kuacha chuo kikuu. Na ndivyo nilivyofanya.”

¹⁶ Elimu ya chuo kikuu iliathirije njia ya kufikiri ya dada huyo? Anaeleza hivi: “Ninaaibika kukiri kwamba elimu niliyochagua kufuatia ilinifanya niwe na tabia ya kuwachambua-chambua wengine, hususan ndugu na dada zangu, nitarajie mengi zaidi kutoka kwao kuliko walivyoweza kutimiza, na nijitenge nao. Ilinichukua muda mrefu sana kubadili njia hiyo ya kufikiri. Kipindi hicho cha maisha yangu kilinifungua macho nione jinsi ilivyo hatari kupuuza maonyo ambayo Baba yetu wa mbinguni hutoa kupitia tengenezo lake. Yehova alinijua vizuri zaidi kuliko nilivyojijua mwenyewe. Laiti ningemsikiliza!”

17. (a) Tunapaswa kuazimia kufanya nini? (b) Tutazungumzia nini katika makala inayofuata?

¹⁷ Azimia kwamba hutajiruhusu kamwe uchukuliwe mateka “kupitia falsafa na udanganyifu mtupu” wa ulimwengu wa Shetani. Endelea kujilinda daima ili usinaswe na mbinu za Shetani. (1 Kor. 3:18; 2 Kor. 2:11) Usimruhusu kamwe akufanye umsahau Yehova. Ishi kulingana na viwango vya juu vya Yehova kuhusu maadili. Na usimruhusu Shetani akudanganye ili upuuze ushauri wa Yehova. Lakini namna gani ukigundua kwamba tayari umeathiriwa na njia ya kufikiri ya ulimwengu huu? Katika makala inayofuata, tutaona jinsi Neno la Mungu linavyoweza kutusaidia kupindua hata mawazo na mazoea yaliyo kama “ngome zenye nguvu.”​—2 Kor. 10:4, 5.