1. Tunaweza kumwigaje Yehova, Baba yetu mwenye upendo?

YEHOVA anatupenda sana. (Yoh. 3:16) Tungependa kumwiga Baba yetu mwenye upendo. Hivyo, sisi hujitahidi kuwatendea watu wote kwa “hisia-mwenzi, upendo wa kindugu, [na] huruma nyororo,” lakini hasa wale ambao “ni ndugu zetu katika imani.” (1 Pet. 3:8; Gal. 6:10) Washiriki wa familia yetu ya kiroho wanapokabili matatizo yanayowaletea mkazo, tungependa kuwasaidia.

2. Tutazungumzia nini katika makala hii?

² Kila mtu anayetamani kuwa sehemu ya familia ya Yehova, atakabili hali zenye mkazo. (Marko 10:29, 30) Tunatazamia kwamba tutakabili majaribu mengi zaidi kadiri mwisho wa mfumo huu wa mambo unavyokaribia. Tunaweza kusaidiana jinsi gani? Acheni tuchunguze mambo tunayoweza kujifunza kutokana na simulizi la Biblia kuhusu Loti, Ayubu, na Naomi. Pia, tutazungumzia baadhi ya matatizo ambayo ndugu na dada zetu hukabili leo, na tutaona jinsi tunavyoweza kuwasaidia kukabiliana nayo.

3. Kama inavyotajwa kwenye 2 Petro 2:7, 8, Loti alifanya uamuzi gani mbaya, na matokeo yalikuwa nini?

³ Loti alifanya uamuzi mbaya alipochagua kuishi miongoni mwa watu wa Sodoma waliokuwa na maadili mapotovu sana. (Soma 2 Petro 2:7, 8.) Eneo hilo lilikuwa na ufanisi mwingi, lakini uamuzi wa kuhamia Sodoma ulimgharimu sana. (Mwa. 13:8-13; 14:12) Inaonekana kwamba mke wake alilipenda sana jiji hilo au aliwapenda sana baadhi ya  watu walioishi humo hivi kwamba alishindwa kumtii Yehova. Alipoteza maisha yake Mungu aliponyesha mvua ya moto na kiberiti juu ya eneo hilo. Wafikirie pia mabinti wawili wa Loti. Walikuwa wamechumbiwa na wanaume ambao hatimaye walikufa jiji la Sodoma lilipoharibiwa. Loti alipoteza nyumba yake, mali zake, na jambo lenye kuumiza hata zaidi, alimpoteza mke wake. (Mwa. 19:12-14, 17, 26) Katika kipindi hicho chenye mkazo mkali, je, Yehova aliacha kumwonyesha Loti subira? Hapana.

4. Yehova alimwonyeshaje Loti subira? (Tazama picha kwenye jalada.)

⁴ Ingawa Loti alichagua kuishi Sodoma, Yehova alimwonyesha huruma kwa kuwatuma malaika ili wamwokoe yeye pamoja na familia yake. Hata hivyo, badala ya kutii upesi amri ya malaika hao ya kuondoka mara moja katika jiji la Sodoma, Loti ‘alizidi kukawia.’ Malaika walilazimika kumshika mkono na kumsaidia yeye pamoja na familia yake kukimbia jiji hilo. (Mwa. 19:15, 16) Kisha malaika wakamwambia akimbilie eneo lenye milima. Lakini badala ya kumtii Yehova, Loti aliomba akimbilie katika mji uliokuwa karibu. (Mwa. 19:17-20) Yehova alimsikiliza kwa subira na kumruhusu akimbilie katika mji huo. Baadaye Loti aliogopa kuishi katika mji huo, hivyo akahamia katika eneo lenye milima, eneo lilelile ambalo Yehova alikuwa amemwambia akimbilie. (Mwa. 19:30) Ni wazi kwamba Yehova alimwonyesha Loti subira kwa njia ya pekee sana! Tunaweza kumwigaje Yehova?

5-6. Tunaweza kutumiaje andiko la 1 Wathesalonike 5:14 katika jitihada zetu za kumwiga Mungu?

⁵ Kama Loti, huenda mshiriki fulani wa familia yetu ya kiroho akafanya maamuzi mabaya na kujisababishia matatizo makubwa. Tutafanya nini hilo likitokea? Huenda tukashawishika kumwambia kwamba anavuna alichopanda, jambo ambalo ni kweli. (Gal. 6:7) Hata hivyo, kuna jambo bora zaidi tunaloweza kufanya. Tunaweza kuiga njia ambayo Yehova alishughulika na Loti. Jinsi gani?

⁶ Yehova hakuwatuma tu malaika wamwonye Loti, bali pia wamsaidie kuponyoka msiba ambao ungekuja juu ya Sodoma. Vivyo hivyo, huenda tukahitaji kumwonya ndugu yetu ikiwa anafanya jambo litakalomletea matatizo. Lakini huenda tukahitaji kumsaidia pia. Hata ikiwa anachukua muda mrefu kufuata shauri la Kimaandiko alilopewa, tunahitaji kuwa na subira. Uwe kama wale malaika wawili. Badala ya kukata tamaa na kujitenga na ndugu yetu, tunapaswa kutafuta njia za kumsaidia, si kwa maneno tu, bali pia kwa matendo. (1 Yoh. 3:18) Huenda tukahitaji kumshika mkono kwa njia ya mfano, na kumsaidia atumie ushauri mzuri aliopewa.​—Soma 1 Wathesalonike 5:14.

7. Tunaweza kuigaje mtazamo wa Yehova kumwelekea Loti?

⁷ Yehova angeweza kukazia fikira udhaifu wa Loti. Badala yake, miaka mingi baadaye, alimwongoza mtume Petro kuandika kwamba Loti alikuwa mwanamume mwadilifu. Tunafurahi sana kwamba Yehova husamehe makosa yetu! (Zab. 130:3) Je, tunaweza kuiga mtazamo wa Yehova kumwelekea Loti? Tukikazia fikira sifa nzuri za ndugu na dada zetu, itakuwa rahisi zaidi kwetu kuwaonyesha subira. Kisha itakuwa rahisi zaidi kwao kukubali msaada tunaowapa.

8. Huruma itatuchochea kufanya nini?

⁸ Tofauti na Loti, Ayubu hakuteseka kwa sababu ya uamuzi fulani mbaya aliofanya. Hata hivyo, alipatwa na matatizo makubwa; alipoteza mali zake, hadhi yake katika  jamii, na afya nzuri aliyokuwa nayo. Jambo baya hata zaidi, yeye na mke wake walifiwa na watoto wao wote. Pia, Ayubu alishutumiwa na rafiki zake watatu wa uwongo. Ni nini kilichofanya wafariji hao wa uwongo wakose kumwonyesha Ayubu huruma? Waliangalia tu mambo yaliyoonekana kwa macho. Kwa sababu hiyo, walifikia mikataa isiyo ya kweli na kumhukumu Ayubu vikali. Tunaweza kuepukaje kufanya kosa kama hilo? Tambua kwamba Yehova pekee ndiye anayejua kila jambo kuhusu hali ya mtu. Sikiliza kwa makini mambo ambayo mtu anayeteseka anasema. Usisikilize tu maneno anayosema; jitahidi pia kuhisi maumivu anayohisi. Utakapofanya hivyo, ndipo tu utakapoweza kumwonyesha ndugu au dada yako hisia-mwenzi ya kweli.

9. Sifa ya huruma itatusaidia tusifanye nini, na kwa nini?

⁹ Sifa ya huruma itatusaidia tusieneze porojo zenye kudhuru kuhusu matatizo ambayo wengine wanapitia. Mtu anayeeneza porojo halijengi kutaniko; analibomoa. (Met. 20:19; Rom. 14:19) Hatendi kwa fadhili, yeye hutenda bila kufikiri, na maneno yake yanaweza kumuumiza mtu ambaye tayari anateseka. (Met. 12:18; Efe. 4:31, 32) Lingekuwa jambo bora sana ikiwa tungekazia fikira sifa nzuri za mtu na kufikiria jinsi tunavyoweza kumsaidia kukabiliana na matatizo!

10. Ayubu 6:2, 3 inatufundisha nini?

¹⁰ Soma Ayubu 6:2, 3. Nyakati nyingine, Ayubu alizungumza “mazungumzo ya ovyoovyo.” Lakini baadaye alikiri kwamba baadhi ya mambo aliyosema hayakuwa sahihi. (Ayu. 42:6) Kama Ayubu, huenda mtu anayekabili tatizo linalomsababishia mkazo akazungumza ovyoovyo, na kusema mambo atakayojutia baadaye. Tunapaswa kutendaje? Badala ya kuwa  wachambuzi, tunapaswa kuwa na huruma. Kumbuka kwamba Yehova hakukusudia mtu yeyote apatwe na matatizo na mikazo tunayokabili leo. Hivyo, inaeleweka wakati ambapo mtumishi mwaminifu wa Yehova anazungumza bila kufikiri anapopatwa na mkazo mkubwa. Hata ikiwa anasema mambo yasiyo sahihi kumhusu Yehova au kutuhusu, hatupaswi kuwa wepesi wa kukasirika au kuanza kumhukumu kwa kusema mambo kama hayo.​—Met. 19:11.

11. Wazee wanaweza kumwigaje Elihu wanapowashauri wengine?

¹¹ Nyakati nyingine, mtu anayepambana na tatizo linalomsababishia mkazo anahitaji pia shauri fulani au nidhamu itakayomsaidia. (Gal. 6:1) Wazee wa kutaniko wanaweza kushughulikiaje hali hiyo? Wanapaswa kumwiga Elihu, ambaye alimwonyesha Ayubu hisia-mwenzi kwa kiwango kikubwa alipokuwa akimsikiliza. (Ayu. 33:6, 7) Elihu alimshauri Ayubu baada tu ya kuelewa sababu iliyomfanya afikiri kama alivyofikiri. Wazee wa kutaniko wanaoiga mfano wa Elihu husikiliza kwa makini na kujitahidi kuelewa hali ambayo ndugu au dada anapitia. Kisha, watakapotoa shauri, itakuwa rahisi zaidi kwao kuufikia moyo wa ndugu au dada huyo.

12. Naomi aliathiriwaje na kifo cha mume wake na wanawe wawili?

¹² Naomi alikuwa mwanamke mshikamanifu aliyempenda Yehova. Lakini baada ya kifo cha mume wake na wanawe wawili, hakutaka aendelee kuitwa Naomi, bali “Mara,” jina linalomaanisha “Uchungu.” (Rut. 1:3, 5, 20, maelezo ya chini, 21) Ruthu, binti-mkwe wa Naomi alishikamana naye katika kipindi chote cha matatizo. Ruthu hakumsaidia tu Naomi, bali pia alimfariji. Ruthu alimwonyesha Naomi kuwa anampenda na alimtegemeza kwa maneno rahisi yaliyotoka moyoni.​—Rut. 1:16, 17.

13. Kwa nini watu waliopoteza wenzi wao katika kifo wanahitaji utegemezo wetu?

¹³ Mshiriki wa familia yetu ya kiroho anapopoteza mwenzi wake katika kifo, anahitaji utegemezo wetu. Wenzi wa ndoa wanaweza kulinganishwa na miti miwili ambayo imekua pamoja karibu-karibu. Kadiri miaka inavyopita, mizizi ya miti hiyo hufungamana pamoja. Mti mmoja unapong’olewa na kukauka, ule mwingine huathirika sana. Vivyo hivyo, mtu anapompoteza mwenzi wake mikononi mwa adui kifo, anaweza kupatwa na maumivu makali sana kwa miaka mingi. Paula, * ambaye mume wake alikufa ghafla, anasema hivi: “Maisha yangu yalivurugika kabisa, na sikujua la kufanya. Nilipoteza rafiki yangu wa karibu sana. Nilizoea kumweleza mume wangu kila jambo. Nilipofurahi, alifurahi pamoja nami na alinitegemeza katika nyakati ngumu. Sikuzote alinisikiliza nilipomweleza kuhusu matatizo yangu. Nilihisi kana kwamba nimepoteza nusu ya mwili wangu.”

14-15. Tunaweza kumfariji jinsi gani mtu aliyefiwa na mwenzi wake?

¹⁴ Tunaweza kumfariji jinsi gani mtu aliyefiwa na mwenzi wake? Hatua ya kwanza muhimu ni kuzungumza naye, ingawa huenda ikawa vigumu kwako kufanya hivyo au huenda usijue jambo utakalosema. Paula, dada aliyenukuliwa awali, anasema hivi: “Ninaelewa kwamba kifo huwafanya watu wakose kuwa huru na mtu aliyefiwa. Watu huwa na wasiwasi kwamba huenda jambo watakalosema likawaumiza wengine. Lakini jambo baya hata zaidi kuliko hilo ni kutosema chochote.” Huenda mtu anayeomboleza hata hatarajii tuseme jambo fulani la pekee. Paula anasema:  “Nilithamini rafiki zangu waliposema tu, ‘Pole kwa kumpoteza mpendwa wako.’”

¹⁵ William, ambaye mke wake alikufa miaka kadhaa iliyopita, anaeleza hivi: “Mimi huthamini wengine wanaposema mambo mazuri kumhusu mke wangu; jambo hilo hunihakikishia kwamba alipendwa na kuheshimiwa na wengine. Utegemezo wa aina hiyo ni msaada mkubwa sana kwangu. Maneno yao hunifariji sana kwa sababu mke wangu alikuwa mwenye thamani sana kwangu na alikuwa sehemu kuu ya maisha yangu.” Mjane anayeitwa Bianca anaeleza hivi: “Mimi hufarijika wengine wanaposali pamoja nami na kunisomea andiko moja au mawili. Ninahisi vizuri wanapozungumza kuhusu mume wangu na wanaponisikiliza nikizungumza kumhusu.”

16. (a) Tunapaswa kuendelea kumfanyia nini mtu aliyempoteza mpendwa wake katika kifo? (b) Kulingana na Yakobo 1:27, tuna jukumu gani?

¹⁶ Kama tu ambavyo Ruthu alishikamana na mjane Naomi, tunahitaji kuendelea kuwategemeza wale waliowapoteza wapendwa wao katika kifo. Paula, dada aliyetajwa awali, anasema: “Mara tu mume wangu alipokufa, watu wengi walinitegemeza. Kadiri muda ulivyopita, watu walirudia maisha yao ya kawaida. Hata hivyo, maisha yangu yalikuwa yamebadilika kabisa. Ni msaada mkubwa sana wengine wanapotambua kwamba mtu anayeomboleza anahitaji kutegemezwa kwa miezi mingi, au hata kwa miaka mingi baada ya kufiwa.” Bila shaka kila mtu ni tofauti. Baadhi ya watu huzoea haraka hali yao mpya. Hata hivyo, kwa wengine, jambo  lolote waliloshiriki pamoja na mpendwa wao huwakumbusha maumivu ya kumpoteza. Watu huomboleza katika njia mbalimbali. Acheni tukumbuke kwamba Yehova ametupatia pendeleo na jukumu la kuwatunza wale waliowapoteza wenzi wao katika kifo.​—Soma Yakobo 1:27.

17. Kwa nini watu walioachwa na wenzi wao wanahitaji utegemezo wetu?

¹⁷ Baadhi ya wenzi wa ndoa hulazimika kukabiliana na maumivu makali sana ya kihisia na mkazo kwa sababu ya kuachwa na mwenzi wao. Joyce, ambaye mume wake alimwacha na kwenda kuishi na mwanamke mwingine, anasema: “Nilihisi kana kwamba maumivu ya talaka yalikuwa makali kuliko maumivu ambayo ningepata ikiwa mume wangu angekufa. Ikiwa angekufa kwa sababu ya aksidenti au ugonjwa, ningeelewa kwamba hakuchagua kuniacha. Lakini katika kisa hiki, mume wangu alichagua kuniacha. Nilihisi nimeaibishwa na kudhalilishwa.”

18. Tunaweza kufanya nini ili kuwasaidia wale ambao hawana tena wenzi wa ndoa?

¹⁸ Tunapowatendea matendo ya fadhili wale ambao hawana tena mwenzi wa ndoa​—hata kama ni madogo​—tunawahakikishia kwamba tunawapenda. Sasa ndio wakati ambapo wanahitaji sana marafiki wa karibu. (Met. 17:17) Unaweza kuonyeshaje kwamba wewe ni rafiki yao? Unaweza kuwaalika kwa ajili ya chakula chepesi. Unaweza kuwaalika kwenye tafrija au mwandamane kwenye utumishi wa shambani. Pia, pindi kwa pindi unaweza kuwaalika wajiunge nanyi kwenye ibada yenu ya familia. Ukifanya hivyo, utamfurahisha Yehova, kwa kuwa yuko “karibu na wale waliovunjika moyo” na ni “mlinzi wa wajane.”​—Zab. 34:18; 68:5.

19. Kwa kuzingatia akilini andiko la 1 Petro 3:8, umeazimia kufanya nini?

¹⁹ Hivi karibuni, Ufalme wa Mungu utakapotawala dunia, “taabu [zote] za zamani zitasahauliwa.” Tunatazamia kwa hamu sana wakati ambapo “mambo ya zamani hayataingia tena akilini, wala hayataingia tena moyoni.” (Isa. 65:16, 17) Mpaka siku hiyo itakapofika, acheni tutegemezane na kuthibitisha kwa maneno na matendo yetu kwamba tunawapenda wote walio katika familia yetu ya kiroho.​—Soma 1 Petro 3:8.