Kuijua “Akili ya Kristo”
Kuijua “Akili ya Kristo”
“‘Ni nani amekuja kuijua akili ya Yehova, kwamba apate kumfundisha?’ Lakini sisi tunayo akili ya Kristo.”—1 WAKORINTHO 2:16.
1, 2. Katika Neno lake, Yehova aliona inafaa kufunua nini juu ya Yesu?
YESU alikuwa na sura gani? Alikuwa na nywele zenye rangi gani? ngozi yenye rangi gani? na macho yenye rangi gani? Alikuwa mrefu kadiri gani? Alikuwa na uzito gani? Karne ambazo zimepita, Yesu amechorwa kwa njia zinazotofautiana, tokea michoro yenye kiasi hadi michoro yenye kupita kiasi. Wengine wamemchora akiwa mwanamume mwenye nguvu na mwenye utendaji sana, huku wengine wakimchora akiwa dhaifu na mwenye huzuni.
2 Lakini Biblia haitilii mkazo sana sura ya Yesu. Badala yake, Yehova aliona inafaa kufunua jambo muhimu zaidi: utu wa Yesu. Masimulizi ya Gospeli hayataji tu maneno ya Yesu na matendo yake bali pia yanafunua kina cha hisia zake za moyoni na njia yake ya kufikiri ambazo zilichochea maneno yake na matendo yake. Masimulizi hayo manne yaliyopuliziwa hutuwezesha kuchunguza kile ambacho mtume Paulo alikiita “akili ya Kristo.” (1 Wakorintho 2:16) Ni muhimu tufahamu mawazo, hisia, na utu wa Yesu. Kwa nini? Kuna angalau sababu mbili.
3. Kufahamu akili ya Kristo kwaweza kutufahamisha nini?
3 Kwanza, akili ya Kristo inatuwezesha kuelewa akili ya Yehova Mungu. Yesu alikuwa na uhusiano wa karibu sana na Baba yake hivi kwamba angeweza kusema: “Mwana ni nani hakuna ajuaye ila Baba; na ya kwamba Baba ni nani, hakuna ajuaye ila Mwana, na yeye ambaye Mwana anapenda kumfunulia.” (Luka 10:22) Ni kana kwamba Yesu alikuwa akisema, ‘Mkitaka kujua jinsi Yehova alivyo, mnitazame.’ (Yohana 14:9) Basi, tunapojifunza mambo ambayo Gospeli zinafunua kuhusu jinsi Yesu alivyofikiri na kuhisi, kwa kweli tunajifunza jinsi Yehova anavyofikiri na kuhisi. Ujuzi huo hutuwezesha kumkaribia Mungu wetu zaidi.—Yakobo 4:8.
4. Ikiwa kwa kweli tunataka kutenda kama Kristo, ni lazima kwanza tujifunze nini, na kwa nini?
4 Pili, kujua akili ya Kristo hutusaidia ‘kufuata hatua zake kwa ukaribu.’ (1 Petro 2:21) Kumfuata Yesu si kukariri tu maneno yake na kuiga matendo yake. Kwa kuwa usemi na matendo huchochewa na mawazo na hisia, kumfuata Kristo ni kusitawisha ‘mtazamo uleule wa akili’ aliokuwa nao. (Wafilipi 2:5) Yaani, ikiwa kwa kweli tunataka kutenda kama Kristo, ni lazima kwanza tujifunze kufikiri na kuhisi kama yeye kwa kadiri tuwezavyo tukiwa wanadamu wasiokamilika. Basi, kwa msaada wa waandikaji wa Gospeli, ebu tuchunguze akili ya Kristo. Kwanza tutazungumzia mambo ambayo yaliongoza mawazo na hisia za Yesu.
Maisha Yake ya Kabla ya Kuwa Mwanadamu
5, 6. (a) Watu tunaoshirikiana nao wanaweza kuwa na uvutano gani kwetu? (b) Mwana mzaliwa wa kwanza wa Mungu alikuwa na ushirika gani mbinguni kabla ya kuja duniani, na ushirika huo ulikuwa na uvutano gani kwake?
5 Watu tunaoshirikiana nao kwa ukaribu wanaweza kuwa na uvutano juu yetu, wakiathiri mawazo yetu, hisia zetu, na matendo yetu kwa mema au kwa mabaya. * (Mithali 13:20) Ebu fikiria mashirika ya Yesu huko mbinguni kabla ya kuja duniani. Gospeli ya Yohana yaonyesha Yesu akiwa “Neno,” au Msemaji wa Mungu, kabla ya kuwa mwanadamu. Yohana asema: “Hapo mwanzoni Neno alikuwako, na Neno alikuwa pamoja na Mungu, na Neno alikuwa mungu. Huyo alikuwa hapo mwanzoni pamoja na Mungu.” (Yohana 1:1, 2) Kwa kuwa Yehova hana mwanzo, kuwapo kwa Neno pamoja na Mungu tangu “mwanzoni” ni lazima kwarejezea mwanzo wa uumbaji wa Mungu. (Zaburi 90:2) Yesu ndiye “mzaliwa wa kwanza wa uumbaji wote.” Kwa hiyo, alikuwapo kabla ya kuumbwa kwa viumbe wengine wa roho na ulimwengu halisi.—Wakolosai 1:15; Ufunuo 3:14.
6 Kulingana na makadirio fulani ya kisayansi, ulimwengu halisi umekuwapo kwa angalau miaka bilioni 12. Ikiwa makadirio hayo yamekaribia ukweli, basi Mwana mzaliwa wa kwanza wa Mungu alishirikiana kwa ukaribu na Baba yake kwa muda mrefu sana kabla ya Adamu kuumbwa. (Linganisha Mika 5:2.) Basi kukawa na uhusiano wa karibu sana na wenye upendo kati yao wawili. Akifananishwa na hekima, Mwana huyu mzaliwa wa kwanza aonyeshwa akisema hivi wakati wa maisha yake ya kabla ya kuwa mwanadamu: “Nikawa furaha [ya Yehova] kila siku; nikifurahi daima mbele zake.” (Mithali 8:30) Kwa kweli, kutumia muda mrefu sana akishirikiana kwa ukaribu sana na Chanzo cha upendo kulikuwa na uvutano mkubwa sana kwa Mwana wa Mungu! (1 Yohana 4:8) Mwana huyo akajua mawazo, hisia, na njia za Baba yake na kuzidhihirisha kwa njia ambayo hakuna mtu mwingine yeyote angeweza kuzidhihirisha.—Mathayo 11:27.
Maisha Yake Duniani na Uvutano Mwingi
7. Ni ipi mojawapo ya sababu zilizomfanya Mwana mzaliwa wa kwanza wa Mungu aje duniani?
7 Bado Mwana wa Mungu alikuwa na mengi ya kujifunza, kwa sababu kusudi la Yehova lilikuwa kumwandaa Mwana wake awe Kuhani wa Cheo cha Juu mwenye huruma, awezaye “kushiriki hisia za udhaifu wetu mbalimbali.” (Waebrania 4:15) Kutimiza matakwa ya daraka hilo ni mojawapo ya sababu zilizomfanya Mwana aje duniani akiwa binadamu. Hapa, akiwa mwanadamu mwenye nyama na damu, Yesu alijionea hali na uvutano mwingi ambao kabla ya wakati huo alikuwa ameyaona tu akiwa mbinguni. Sasa angeweza kuwa na hisia na hisia-moyo kama wanadamu. Nyakati nyingine alichoka, aliona kiu, na kuhisi njaa. (Mathayo 4:2; Yohana 4:6, 7) Hata zaidi, alivumilia magumu mengi na mateseko mengi. Basi “alijifunza utii,” akastahili kabisa daraka lake akiwa Kuhani wa Cheo cha Juu.—Waebrania 5:8-10.
8. Tunajua nini kuhusu maisha ya mapema ya Yesu duniani?
8 Namna gani mambo yaliyompata Yesu akiwa mtoto duniani? Rekodi ya utoto wake ni fupi sana. Hata ni Mathayo na Luka tu waliosimulia mambo yaliyotukia yaliyohusu kuzaliwa kwake. Waandikaji wa Gospeli walijua kwamba Yesu alikuwa ameishi mbinguni kabla ya kuja duniani. Uhai wake wa kabla hajaja duniani ulidhihirisha sana utu wake kuliko jambo jingine lolote. Hata hivyo, Yesu alikuwa binadamu kamili. Ingawa alikuwa mkamilifu, bado ilikuwa lazima akue tokea utotoni, apitie ujana na hatimaye kuwa mtu mzima, akijifunza wakati huo wote. (Luka 2:51, 52) Biblia inafunua mambo fulani kuhusu maisha ya Yesu ya utotoni ambayo bila shaka yalikuwa na uvutano juu yake.
9. (a) Ni nini kinachodokeza kwamba Yesu alizaliwa katika familia maskini? (b) Yaelekea Yesu alikulia katika hali za aina gani?
9 Inaonekana Yesu alizaliwa katika familia maskini. Hilo linaonyeshwa na toleo ambalo Yosefu na Maria walileta kwenye hekalu siku 40 hivi baada ya kuzaliwa kwake. Badala ya kuleta mwana-kondoo mchanga awe toleo la kuteketezwa na hua mchanga au njiwa-tetere kwa ajili ya toleo la dhambi, wao walileta ama “jozi moja ya njiwa-tetere au hua wachanga wawili.” (Luka 2:24) Kulingana na Sheria ya Kimusa, toleo hilo lilipaswa kutolewa na maskini. (Mambo ya Walawi 12:6-8) Baada ya muda familia hii ya hali ya chini ilikua. Baada ya kumzaa Yesu kimuujiza, Yosefu na Maria walizaa angalau watoto wengine sita kwa njia ya kawaida. (Mathayo 13:55, 56) Basi, Yesu akakua katika familia kubwa na yaelekea katika nyumba yenye hali za kawaida.
10. Ni nini kinachoonyesha kwamba Maria na Yosefu walikuwa watu wenye kumcha Mungu?
10 Yesu alilelewa na wazazi wenye kumcha Mungu ambao walimtunza. Mamake, Maria, alikuwa mwanamke wa kipekee. Kumbuka kwamba malaika Gabrieli alisema hivi alipomsalimu: “Siku njema, mwenye kupendelewa sana, Yehova yuko pamoja na wewe.” (Luka 1:28) Yosefu pia alikuwa mtu mwenye kumcha Mungu. Kwa uaminifu, yeye alifunga safari ya kilometa 150 kwenda Yerusalemu kila mwaka kwa ajili ya Sikukuu ya Kupitwa. Maria pia alihudhuria, hata ingawa ni wanaume tu waliokuwa na wajibu wa kuhudhuria. (Kutoka 23:17; Luka 2:41) Katika pindi moja kama hiyo, Yosefu na Maria walimpata Yesu mwenye umri wa miaka 12 hekaluni akiwa katikati ya walimu baada ya kumtafuta sana. Yesu akawaambia wazazi wake waliokuwa na wasiwasi: “Je, hamkujua kwamba ni lazima mimi niwe katika nyumba ya Baba yangu?” (Luka 2:49) “Baba”—ni lazima neno hilo liwe lilitokeza hisia nzuri ya upendo kwa kijana Yesu. Kwanza, yaonekana alikuwa ameambiwa kwamba Yehova ndiye Baba yake halisi. Na zaidi, ni lazima Yosefu alikuwa baba-mlezi mzuri kwa Yesu. Kwa kweli Yehova hangemchagua mtu mkali wala mkatili amlee Mwana Wake mpendwa!
11. Yesu alijifunza ufundi gani, na katika nyakati za Biblia, kazi hiyo ilihusisha nini?
11 Katika miaka aliyokaa Nazareti, Yesu alijifunza useremala, yaelekea kutoka kwa babake mlezi, Yosefu. Yesu alikuwa stadi sana hivi kwamba yeye mwenyewe aliitwa “seremala.” (Marko 6:3) Katika nyakati za Biblia, seremala walijenga nyumba, walitengeneza vitu (kutia ndani meza, stuli, na benchi), na vifaa vya kilimo. Katika Dialogue With Trypho, Justin Martyr, wa karne ya pili W.K., aliandika hivi kumhusu Yesu: “Alizoea useremala alipokuwa miongoni mwa wanadamu, akitengeneza plau na nira.” Kazi hiyo haikuwa rahisi, kwa sababu huenda seremala wa wakati huo wa kale hangeweza kununua mbao. Yaelekea alitoka, akautafuta mti ufaao, akaukata, na kupeleka mbao nyumbani. Kwa hiyo, huenda Yesu aliyajua magumu ya kupata riziki, kushughulika na wateja, na kuiruzuku familia.
12. Ni nini kinachoonyesha kwamba yaelekea Yosefu alikufa kabla ya Yesu, na jambo hilo lingemaanisha nini kwa Yesu?
12 Akiwa mtoto wa kwanza, yaelekea Yesu alisaidia kutunza familia, hasa kwa sababu inaonekana Yosefu alikufa kabla ya Yesu. * Gazeti Zion’s Watch Tower la Januari 1, 1900, lilisema: “Mapokeo yanaonyesha kwamba Yosefu alikufa Yesu akiwa angali mchanga, na kwamba [Yesu] alianza useremala ili kuiruzuku familia. Jambo hilo laungwa mkono na ushuhuda wa Kimaandiko mahali ambapo Yesu mwenyewe anaitwa seremala, na mamake na ndugu zake wanatajwa, lakini Yosefu hatajwi. (Marko 6:3) . . . Basi inawezekana kwamba kile kipindi kirefu cha miaka kumi na minane ya maisha ya Bwana wetu, tokea wakati wa lile tukio [linalotajwa kwenye Luka 2:41-49] hadi wakati alipobatizwa, alikitumia kufanya mambo ya kawaida maishani.” Yaelekea Maria na watoto wake, kutia ndani Yesu, walihuzunishwa na kifo cha mume na baba mpendwa.
13. Yesu alipoanza huduma yake, kwa nini alikuwa na ujuzi, ufahamu wa ndani, na hisia za moyoni ambazo hakuna mtu mwingine angeweza kuonyesha?
13 Kwa wazi, Yesu hakuzaliwa katika maisha rahisi. Badala yake aliishi maisha ya watu wa kawaida. Kisha, mwaka wa 29 W.K., wakati ukafika wa Yesu kutekeleza mgawo aliopewa na Mungu uliokuwa ukimngoja. Katika vuli ya mwaka huo, alibatizwa katika maji na kuzaliwa akiwa Mwana wa roho wa Mungu. ‘Alifunguliwa mbingu,’ yaelekea ikimaanisha kwamba sasa angeweza kukumbuka maisha yake ya mbinguni ya kabla hajawa mwanadamu, kutia ndani mawazo na hisia alizokuwa nazo wakati huo. (Luka 3:21, 22) Basi Yesu alipoanza huduma yake, alikuwa na ujuzi, ufahamu wa ndani, na hisia za moyoni ambazo hakuna mtu mwingine angeweza kuonyesha. Kwa sababu nzuri, waandikaji wa Gospeli waliandika hasa juu ya matukio ya huduma ya Yesu. Na bado hata hawakuweza kuandika kila jambo alilosema na kufanya. (Yohana 21:25) Lakini mambo ambayo walipuliziwa kuandika yatuwezesha kuchunguza akili ya mtu mkuu zaidi aliyepata kuishi duniani.
Utu wa Yesu Akiwa Mwanadamu
14. Gospeli zaonyeshaje kwamba Yesu ni mtu mwenye upendo sana na mwenye hisia za moyoni?
14 Gospeli zaonyesha kwamba Yesu ni mtu mwenye upendo sana na hisia za moyoni. Alionyesha hisia nyingi tofauti-tofauti: kumhurumia mwenye ukoma (Marko 1:40, 41); kuhuzunikia watu wasioitikia (Luka 19:41, 42); kuwa na hasira yenye uadilifu juu ya wavunja-fedha (Yohana 2:13-17). Yesu alikuwa na hisia-mwenzi na hata angeweza kutoa machozi, na hakuficha hisia zake. Rafiki yake mpendwa Lazaro alipokufa, Yesu aliguswa moyo sana alipomwona Maria, dadake Lazaro, akilia hivi kwamba hata yeye alianza kulia, tena mbele ya watu wengine.—Yohana 11:32-36.
15. Hisia za moyoni za Yesu zilikuwaje dhahiri katika njia aliyowaona watu na kuwatendea?
15 Hisia za moyoni za Yesu zilidhihirika hasa katika njia aliyowaona na kuwatendea wengine. Aliwafikia maskini na wale walionyanyaswa, akiwasaidia ‘kupata burudisho kwa ajili ya nafsi zao.’ (Mathayo 11:4, 5, 28-30) Yeye hakuwa mwenye shughuli sana asishughulikie mahitaji ya wenye taabu, awe ni mwanamke mwenye kuvuja damu aliyegusa vazi lake kisiri au awe ni mwombaji kipofu ambaye hangeweza kunyamazishwa. (Mathayo 9:20-22; Marko 10:46-52) Yesu alitafuta sifa nzuri za wengine na kuwapongeza; lakini pia alikuwa tayari kukaripia ikihitajika. (Mathayo 16:23; Yohana 1:47; 8:44) Wakati huo ambapo wanawake hawakuwa na haki nyingi, Yesu aliwatendea kwa usawaziko wenye adhama na staha. (Yohana 4:9, 27) Inaeleweka kwamba kikundi cha wanawake kilikuwa tayari kumhudumia kwa mali zao wenyewe.—Luka 8:3.
16. Ni nini kinachodhihirisha kwamba Yesu alikuwa na usawaziko juu ya maisha na vitu vya kimwili?
16 Yesu alikuwa na usawaziko juu ya maisha. Vitu vya kimwili havikuwa muhimu sana kwake. Inaonekana hakuwa na vitu vingi vya kimwili. Alisema kwamba “hana mahali popote pa kulaza kichwa chake.” (Mathayo 8:20) Kwa wakati uo huo, Yesu aliwafanya watu wafurahi hata zaidi. Alipohudhuria sherehe ya arusi—tukio ambalo kwa kawaida huwa na muziki, kuimba, na kushangilia—ni wazi kwamba yeye hakuenda huko kuzima tukio hilo. Yesu hata alifanya muujiza wa kwanza huko. Divai ilipokwisha, aliyageuza maji kuwa divai bora, ambayo ‘humfurahisha mtu moyo wake.’ (Zaburi 104:15; Yohana 2:1-11) Sasa sherehe zingeendelea, na inaelekea kwamba bwana-arusi na bibi-arusi hawakuaibika. Usawaziko wake waonekana hata zaidi kwa sababu pindi nyingi sana zimetajwa ambapo Yesu alifanya huduma kwa bidii na kwa muda mrefu.—Yohana 4:34.
17. Kwa nini si jambo lenye kushangaza kwamba Yesu alikuwa Mwalimu Stadi, na mafundisho yake yalionyesha nini?
17 Yesu alikuwa Mwalimu Stadi. Mafundisho yake mengi yalionyesha uhalisi wa maisha ya kila siku, ambayo aliyafahamu sana. (Mathayo 13:33; Luka 15:8) Njia yake ya kufundisha haikuwa na kifani—ilikuwa wazi kabisa, rahisi, na yenye kutumika. Aliyofundisha ndiyo muhimu hata zaidi. Mafundisho yake yalionyesha tamaa yake ya moyoni ya kuwafahamisha wasikilizaji wake mawazo, hisia, na njia za Yehova.—Yohana 17:6-8.
18, 19. (a) Yesu alitumia mifano gani dhahiri kumfafanua Baba yake? (b) Ni nini kitakachozungumziwa katika makala ifuatayo?
18 Akitumia vielezi mara nyingi, Yesu alitujulisha Baba yake kwa kutumia mifano ambayo si rahisi kusahau. Kuongea kwa ujumla juu ya rehema ya Mungu ni tofauti kabisa na kumfananisha Yehova na baba mwenye kusamehe ambaye anaguswa moyo sana na mtoto wake anayerudi hivi kwamba ‘akimbia na kuangukia shingo yake na kumbusu kwa wororo.’ (Luka 15:11-24) Akikataa utamaduni mgumu ambamo viongozi wa kidini waliwadharau watu wa kawaida, Yesu alieleza kwamba Baba yake ni Mungu anayeweza kufikiwa kwa urahisi na ambaye anapendezwa zaidi na maombi ya mkusanya-kodi mnyenyekevu kuliko sala ya kujionyesha ya Farisayo mwenye majivuno. (Luka 18:9-14) Yesu alionyesha kwamba Yehova ni Mungu mwenye kujali ajuaye wakati shore mdogo aangukapo chini. “Msiwe na hofu,” Yesu akawafariji wanafunzi wake, “nyinyi ni bora zaidi kuliko shore wengi.” (Mathayo 10:29, 31) Inaeleweka kwamba watu walishangaa kwa jinsi ambavyo Yesu ‘alifundisha’ wakavutiwa naye. (Mathayo 7:28, 29) Kwani, kwenye pindi moja “umati mkubwa” ulibaki naye kwa siku tatu, hata bila chakula!—Marko 8:1, 2.
19 Tushukuru kwamba Yehova amefunua katika Neno lake akili ya Kristo! Lakini tunaweza kusitawishaje akili ya Kristo na kuidhihirisha katika shughuli zetu na wengine? Jambo hili litazungumziwa katika makala ifuatayo.
[Maelezo ya Chini]
^ fu. 5 Jambo la kwamba viumbe wa roho wanaweza kuathiriwa na mashirika yao linaonyeshwa kwenye Ufunuo 12:3, 4. Shetani ameonyeshwa hapo kuwa “joka” ambaye aliweza kutumia uvutano wake kuwafanya “nyota” wengine, au wana wa roho, waasi pamoja naye.—Linganisha Ayubu 38:7.
^ fu. 12 Mara ya mwisho ambapo Yosefu anatajwa moja kwa moja ni wakati Yesu mwenye umri wa miaka 12 alipopatikana hekaluni. Yosefu hatajwi kuwapo kwenye sherehe ya arusi kule Kana, mwanzoni mwa huduma ya Yesu. (Yohana 2:1-3) Mwaka wa 33 W.K., Yesu aliyetundikwa mtini alimkabidhi Maria kwa mtume mpendwa Yohana ili amtunze. Yaelekea Yesu hangalifanya hivyo kama Yosefu angalikuwa bado hai.—Yohana 19:26, 27.
Je, unakumbuka?
• Kwa nini ni muhimu kufahamu “akili ya Kristo”?
• Yesu alishirikiana na nani wakati wa maisha yake ya kabla ya kuwa mwanadamu?
• Wakati wa maisha yake ya duniani, Yesu alipatwa na hali zipi na uvutano gani mwingi?
• Gospeli zinafunua nini kuhusu utu wa Yesu?
[Maswali ya Funzo]
[Picha katika ukurasa wa 10]
Yesu alikulia katika familia kubwa, yaelekea katika hali za chini
[Picha katika ukurasa wa 12]
Walimu walishangazwa na uelewevu na majibu ya Yesu mwenye umri wa miaka 12