Unaweza Kudumishaje Maoni Yaliyosawazika Kuhusu Pesa?

Kupenda pesa na mali si jambo jipya; nayo Biblia imezungumzia jambo hilo, kwa vile si jambo ambalo limetokea hivi karibuni tu. Ni jambo la zamani sana. Katika Sheria, Mungu aliwaagiza Waisraeli hivi: “Usiitamani nyumba ya jirani yako . . . wala chochote alicho nacho jirani yako.”—Kutoka 20:17.

KUPENDA pesa na mali kulikuwa jambo la kawaida katika siku za Yesu. Fikiria ripoti hii kuhusu mazungumzo kati ya Yesu na mwanamume kijana aliyekuwa “tajiri sana”: “Yesu akamwambia: ‘Bado kuna jambo moja linalokosa juu yako: Uza vitu vyote ulivyo navyo uwagawie maskini, nawe utakuwa na hazina katika mbingu; na uje uwe mfuasi wangu.’ Aliposikia hilo, akawa mwenye kutiwa kihoro sana, kwa maana alikuwa tajiri sana.”—Luka 18:18-23.

Maoni Yanayofaa Kuhusu Pesa

Hata hivyo, ni kosa kufikia mkataa kwamba Biblia hulaumu pesa zenyewe au mojawapo ya matumizi yake ya msingi. Biblia huonyesha kwamba pesa humaliza umaskini na matatizo yanayoletwa nao, na kuwawezesha watu kutimiza mahitaji ya lazima. Mfalme Solomoni aliandika hivi: “Hekima ni ulinzi, kama vile fedha ilivyo ulinzi.” Pia: “Karamu hufanywa kwa ajili ya kicheko, na divai huyafurahisha maisha; na fedha huleta jawabu la mambo yote.”—Mhubiri 7:12; 10:19.

Mungu huunga mkono matumizi mazuri ya pesa. Kwa mfano, Yesu alisema: “Jifanyieni wenyewe marafiki kupitia mali zisizo za uadilifu.” (Luka 16:9) Hiyo yatia ndani kutoa michango ili kuendeleza ibada ya kweli ya Mungu, kwa kuwa bila shaka tungetaka Mungu awe Rafiki yetu. Kwa kufuata kielelezo cha baba yake, Daudi, Solomoni alichanga pesa nyingi sana pamoja na vitu vyenye thamani kwa ajili ya ujenzi wa hekalu la Yehova. Wakristo wanatakiwa pia watoe msaada wa kimwili kwa wale walio na uhitaji. Mtume Paulo alisema hivi: “Shirikini pamoja na watakatifu kulingana na mahitaji yao.” Aliongezea hivi: “Fuateni mwendo wa ukaribishaji-wageni.” (Waroma 12:13) Mara nyingi jambo hilo hutaka tutumie pesa. Hata hivyo, vipi juu ya kupenda fedha?

‘Kupenda Fedha Mno’

Paulo alizungumza kwa kirefu juu ya “kupenda fedha” alipokuwa akimwandikia Timotheo, Mkristo mwenzake mwenye umri mdogo. Shauri la Paulo laweza kupatikana kwenye 1 Timotheo 6:6-19. Katika mazungumzo yake kuhusu vitu vya kimwili, Paulo alitaja juu ya “kupenda fedha.” Inafaa tuchunguze maneno yaliyopuliziwa ya Paulo, kwa sababu jamii ya sasa hukazia sana pesa. Bila shaka, uchunguzi huo unanufaisha kwa sababu unafunua siri ya ‘kupata mshiko imara juu ya uhai ulio halisi.’

Paulo atoa onyo hili: “Kupenda fedha ni mzizi wa mambo mabaya ya namna zote, na kwa kujitahidi kufikilia kupenda huku wengine wameongozwa wapotee njia kutoka kwenye imani na wamejichoma wenyewe kotekote kwa maumivu mengi.” (1 Timotheo 6:10) Andiko hilo halisemi kwamba pesa ni mbaya—wala hakuna andiko  lingine linalosema hivyo. Wala mtume hasemi kwamba pesa ndizo kisababishi cha msingi cha “mambo mabaya” au kwamba pesa ndizo husababisha kila tatizo. Badala yake, kupenda pesa kwaweza kuwa kisababishi—hata kama si kisababishi pekee—cha kila namna ya “mambo mabaya.”

Jilinde na Pupa

Uhakika wa kwamba Maandiko hayalaumu pesa zenyewe haupasi kupunguza uzito wa onyo la Paulo. Wakristo wanaoanza kupenda pesa wanaweza kupatwa na matatizo ya kila namna, tatizo kubwa zaidi likiwa ni kuacha imani. Ukweli huo wathibitishwa zaidi na maneno ambayo Paulo aliwaambia Wakristo katika Kolosai: “Kwa hiyo, fisheni viungo vya mwili wenu vilivyo juu ya dunia kwa habari ya . . . tamaa yenye kuumiza, na tamaa, ambako ni ibada ya sanamu.” (Wakolosai 3:5) Tamaa, pupa, au “kupenda fedha” kwawezaje kuwa ibada ya sanamu? Je, hiyo yamaanisha kwamba ni kosa kutamani nyumba kubwa zaidi, gari jipya zaidi, au kazi ya mshahara mkubwa zaidi? La, mambo hayo yote si mabaya. Swali ni: Ni mtazamo gani wa moyoni ambao humfanya mtu atake vitu hivyo, na je, ni vya lazima kweli?

Tofauti iliyopo kati ya tamaa ya kawaida na pupa yaweza kulinganishwa na tofauti baina ya moto mdogo wa kupikia chakula na moto mkubwa wenye miale mikali unaoteketeza msitu. Tamaa ijengayo na inayofaa yaweza kunufaisha. Hutuchochea tufanye kazi na kuwa wenye matokeo. Mithali 16:26 husema: “Nafsi yake mfanya kazi hujifanyia kazi; maana kinywa chake humtia bidii.” Lakini pupa ni hatari na huleta madhara. Ni tamaa isiyodhibitiwa.

Tatizo kubwa ni kudhibiti tamaa yetu ya pesa. Je, tutakuwa watumwa wa pesa au vitu vya kimwili tutakavyolundika au watumwa wa mahitaji yetu? Ndiyo sababu Paulo anasema kwamba kuwa ‘mtu mwenye pupa . . . kwamaanisha kuwa mwabudu-sanamu.’ (Waefeso 5:5) Kwa kweli kuwa na pupa ya kitu fulani kwamaanisha kukiruhusu kituongoze—na hivyo kukifanya kiwe bwana-mkubwa wetu na mungu wetu. Tofauti na hilo, Mungu asisitiza hivi: “Usiwe na miungu mingine ila mimi.”—Kutoka 20:3.

Pia tunapokuwa wenye pupa tunaonyesha hatutumaini kwamba Mungu atatimiza ahadi yake ya kutuandalia mahitaji yetu. (Mathayo 6:33) Basi, pupa ni sawa na kumwacha Mungu. Ndivyo ilivyo pia na “ibada ya sanamu.” Basi haishangazi kwamba Paulo atuonya waziwazi tujiepushe na pupa!

Yesu pia alitoa onyo la moja kwa moja kuhusu pupa. Aliamuru tujilinde na kutamani kitu tusichokuwa nacho: “Fulizeni kufungua macho yenu na mlinde dhidi ya kila namna ya tamaa, kwa sababu hata wakati mtu ana wingi uhai wake hautokani na vitu alivyo navyo.” (Luka 12:15) Kulingana na kifungu hiki cha maneno na kielezi ambacho Yesu alitoa baadaye, pupa inategemea imani ya kipumbavu kwamba jambo lililo la maana maishani ni vitu alivyo navyo mtu. Vitu hivyo vyaweza kuwa pesa, cheo, mamlaka, au mambo yanayohusiana na hayo. Inawezekana kuwa na pupa ya kitu chochote kinachoweza kununuliwa. Huenda tukafikiri kwamba tutapata uradhi tukipata kitu hicho. Lakini kulingana na Biblia na mambo ambayo wanadamu wamejionea, ni Mungu peke yake awezaye—na atakayetosheleza mahitaji yetu ya kweli, kama vile Yesu alivyosababu na wafuasi wake.—Luka 12:22-31.

Jamii ya leo inayojishughulisha sana na kuuza na kununua bidhaa inaongoza katika kuchochea pupa. Watu wengi wanaoathiriwa na njia zisizotambulikana kwa urahisi lakini zenye nguvu, wanaamini kwamba chochote kile walicho nacho hakitoshi. Wanahitaji vitu vingi zaidi, vikubwa zaidi, na bora zaidi. Ingawa hatuwezi kubadili ulimwengu unaotuzunguka, sisi binafsi tunaweza kukinzaje mwelekeo huo?

Jinsi Uradhi Unavyotofautiana na Pupa

Paulo ataja uradhi ambao ni kinyume cha pupa. Asema hivi: “Tukiwa na riziki na cha kujifunika, tutakuwa wenye kuridhika na vitu hivi.” (1 Timotheo 6:8) Ufafanuzi huo kwamba kile tunachohitaji tu ni “riziki na cha kujifunika” huenda ukaonekana kuwa sahili. Watu wengi hutumbuizwa na vipindi vya televisheni ambapo  watazamaji huwaona watu mashuhuri wanaoishi katika makao ya kifahari. Hiyo si njia ya kujipatia uradhi.

Bila shaka, si lazima watumishi wa Mungu waishi katika hali ya umaskini wa kujitakia. (Mithali 30:8, 9) Hata hivyo, Paulo atukumbusha kwamba umaskini ni nini hasa: kukosa chakula cha kutosha, mavazi, na makao yafaayo. Kwa upande mwingine, ikiwa tuna vitu hivyo, tuna sababu ya kuridhika.

Je, Paulo alifafanua uradhi kwa njia ya kweli? Je, kwa kweli inawezekana kuridhika tu na mambo ya msingi—chakula, mavazi, na makao? Paulo anajua. Alifurahia utajiri na mapendeleo yaliyofurahiwa na watu waliokuwa na cheo miongoni mwa Wayahudi na raia wa Roma. (Matendo 22:28; 23:6; Wafilipi 3:5) Pia Paulo alipatwa na magumu mengi katika kazi yake ya umishonari. (2 Wakorintho 11:23-28) Katika magumu yote yaliyompata, alijifunza siri iliyomsaidia kudumisha uradhi. Siri hiyo ilikuwa nini?

“Nimejifunza Siri”

Katika mojawapo ya barua zake, Paulo alieleza hivi: “Najua jinsi ya kupungukiwa na maandalizi, kwa kweli najua jinsi ya kuwa na wingi. Katika kila jambo na katika hali zote nimejifunza siri ya jinsi ya kushiba na pia jinsi ya kuwa na njaa, jinsi ya kuwa na wingi na pia jinsi ya kupatwa na uhitaji.” (Wafilipi 4:12) Paulo asikika akiwa na uhakika mwingi na mwenye kutarajia mema! Ni rahisi kudhania kwamba maisha yake yalikuwa rahisi alipoandika maneno hayo, lakini hayakuwa rahisi. Alikuwa gerezani huko Roma!—Wafilipi 1:12-14.

Tunapofikiria jambo hilo kwa uzito, kifungu hiki kina ujumbe muhimu kuhusu kuridhika si na mali za kimwili tu bali na hali vilevile. Tukiwa na utajiri mwingi sana au magumu mengi sana twaweza kutatanika kuhusu mambo ya kutangulizwa. Paulo alitaja uwezo wa kiroho uliomwezesha kuridhika haidhuru alikuwa na hali gani za kimwili: “Kwa mambo yote ninayo nguvu kwa njia ya yeye [Mungu] anipaye nguvu.” (Wafilipi 4:13) Badala ya kutegemea mali zake, ziwe zilikuwa nyingi au chache, au hali zake, ziwe zilikuwa nzuri au mbaya, Paulo alimtegemea Mungu ili kutosheleza mahitaji yake. Hivyo, akapata uradhi.

Kielelezo cha Paulo kilikuwa muhimu hasa kwa Timotheo. Mtume alimsihi mwanamume huyo kijana atangulize maishani mwake ujitoaji-kimungu na uhusiano wa karibu pamoja na Mungu badala ya mali. Paulo alisema hivi: “Hata hivyo, wewe, Ewe mtu wa Mungu, kimbia mambo hayo. Lakini fuatia uadilifu, ujitoaji-kimungu, imani, upendo, uvumilivu, tabia-pole.” (1 Timotheo 6:11) Huenda maneno hayo yaliandikiwa Timotheo, lakini yanahusu mtu yeyote anayetaka kumheshimu Mungu na kuishi maisha yenye furaha kwelikweli.

Timotheo alihitaji kujilinda na pupa kama Mkristo yeyote yule. Yaonekana kulikuwa na waamini matajiri katika kutaniko la Efeso, mahali Timotheo alipokuwa wakati Paulo  alipomwandikia. (1 Timotheo 1:3) Paulo alikuwa ameleta habari njema juu ya Kristo katika jiji hili la kibiashara, na kufanya watu wengi wageuze imani yao. Yamkini, wengi wa watu hao walikuwa matajiri, kama vile Wakristo fulani walivyo matajiri katika kutaniko la Kikristo leo.

Hivyo, swali lazuka hasa tunapofikiria 1 Timotheo 6:6-10: Watu walio na pesa nyingi wapaswa kufanya nini ikiwa wanataka kumheshimu Mungu? Paulo asema kwamba wanapaswa kuanza kwa kuchunguza mtazamo wao. Pesa huelekea kumfanya mtu ahisi kuwa ametosheka. Paulo asema: “Uwape maagizo wale walio matajiri katika mfumo wa mambo uliopo wasiwe wenye kunia ya juu, na waweke tumaini lao, si juu ya mali zisizo hakika, bali juu ya Mungu, ambaye hututolea sisi vitu vyote kwa utajiri kwa ajili ya ufurahio wetu.” (1 Timotheo 6:17) Matajiri wanapaswa kujifunza kutotegemea pesa zao tu; wanapaswa kumtegemea Mungu, chanzo cha asili cha utajiri wote.

Lakini mtazamo ni sehemu tu ya jitihada ya kupata mafanikio. Hatimaye, Wakristo walio matajiri wanahitaji kutumia utajiri wao vizuri. Paulo ashauri hivi: ‘Fanya mema, kuwa matajiri katika kazi zilizo bora, kuwa wakarimu, tayari kushiriki.’—1 Timotheo 6:18.

“Uhai Ulio Halisi”

Kusudi la shauri la Paulo ni kwamba tunahitaji kujikumbusha kwamba vitu vya kimwili vina thamani ya kiasi. Neno la Mungu husema: “Mali ya mtu tajiri ni mji wake wa nguvu; ni kama ukuta mrefu katika mawazo yake.” (Mithali 18:11) Naam, ulinzi unaoweza kuletwa na mali ni wa kuwaziwa tu na kwa kweli ni wenye kudanganya. Ni kosa kujishughulisha sana na mali katika maisha yetu badala ya kujishughulisha na kupata kibali cha Mungu.

Kutotegemeka kwa mali za kimwili hufanya iwe vigumu sana kwetu kuzitumaini. Tumaini la kweli lapasa kutegemea kitu fulani chenye nguvu, chenye kusudi, na kinachodumu. Tumaini la Kikristo linategemea Muumba wetu, Yehova Mungu, na ahadi yake ya uhai udumuo milele. Kama vile pesa zisivyoweza kumpa mtu furaha, pia haziwezi kabisa kumpa mtu wokovu. Imani yetu tu katika Mungu ndiyo inayoweza kutupa tumaini hilo.

Kwa hiyo tuwe tu matajiri au maskini, acheni tuishi maisha yatakayotufanya tuwe “tajiri kuelekea Mungu.” (Luka 12:21) Hakuna jambo lenye thamani kuliko kuwa na msimamo mzuri mbele za Muumba. Jitihada zote za kudumisha msimamo huo hutuwezesha ‘tujiwekee wenyewe kuwa hazina salama msingi bora kwa ajili ya wakati ujao, ili tupate kuwa na mshiko imara juu ya uhai ulio halisi.’—1 Timotheo 6:19.

[Picha katika ukurasa wa 7]

Paulo alijifunza siri ya kuridhika

[Picha katika ukurasa wa 8]

Tunaweza kuwa wenye furaha na kuridhika na vitu tulivyo navyo