Simulizi la Maisha

Tulimjaribu Yehova

KAMA ILIVYOSIMULIWA NA PAUL SCRIBNER

“Habari ya asubuhi, Bibi Stackhouse. Asubuhi hii ninachukua maagizo ya keki ya Pasaka, nina uhakika kwamba ungependa kuagiza moja kwa ajili ya familia yako.” Ilikuwa mapema mwaka wa 1938, na nilikuwa ninaongea na mteja mmoja wa kawaida wa kampuni yetu ya kuoka mikate iitwayo General Baking Company huko Atco, New Jersey, Marekani. Nilishangaa kwa kuwa Bibi Stackhouse hakutaka kuagiza keki hiyo.

“SITAAGIZA keki ya Pasaka,” alisema. “Sisi hatusherehekei Pasaka.”

Sikuelewa. Hawasherehekei Pasaka? Bila shaka jambo la kwanza kwa mchuuzi kukumbuka ni kwamba mteja hawezi kukosea. Kwa hiyo niseme nini? “Hata hivyo, keki ni nzuri sana, na ninajua unapenda bidhaa zetu nyingine. Je, hufikiri familia yako ingependa keki hiyo hata ingawa hamsherehekei Pasaka?” nilithubutu kusema.

“Sidhani,” alisema, “lakini ningependa kuzungumza nawe juu ya jambo fulani, Bwana Scribner, na huenda ikafaa kufanya hivyo wakati huu.” Mazungumzo hayo yalikuja kubadili maisha yangu kabisa! Bibi Stackhouse aliyekuwa mshiriki wa Kampuni (au, kutaniko) la Berlin, New Jersey, la Mashahidi wa Yehova alieleza jinsi sherehe ya Pasaka ilivyoanza na kunipa vijitabu vitatu. Vichwa vyao vilikuwa Safety (Usalama), Uncovered (Kufichua), na Protection (Ulinzi). Nilirudi nyumbani na vijitabu hivyo, na kutaka kujua vilisema nini, lakini nilikuwa na wasiwasi pia. Yale ambayo Bibi Stackhouse alikuwa ameniambia yalinikumbusha mambo fulani niliyosikia utotoni.

 Uhusiano wa Mapema na Wanafunzi wa Biblia

Nilizaliwa Januari 31, 1907, na babangu alikufa kutokana na kansa katika mwaka wa 1915 nilipokuwa na umri wa miaka minane. Kwa sababu hiyo, mimi na Mama tulihamia Malden, Massachusetts, ambako tuliishi katika nyumba kubwa pamoja na wazazi wake. Benjamin Ransom, mjomba wangu, na mke wake waliishi huko pia, kwenye orofa ya tatu. Mjomba Ben alikuwa akishirikiana na Wanafunzi wa Biblia wa Kimataifa, kama vile Mashahidi wa Yehova walivyojulikana wakati huo, tangu mwisho-mwisho wa karne ya 19. Nilimpenda sana Mjomba Ben, lakini wengine wa jamaa ya Mama, ambao walikuwa Wamethodisti, walimwona kuwa mtu asiye wa kawaida. Miaka mingi baadaye, kabla ya mke wake hajamtaliki, mke wake alifaulu kufanya apelekwe kwa muda mfupi kwenye hospitali ya magonjwa ya akili kwa sababu ya imani yake! Kwa kuwa madaktari waliona upesi kwamba Mjomba Ben hakuwa na ugonjwa wa akili, walimwomba radhi na kumwachilia.

Nilihudhuria mikutano ya Wanafunzi wa Biblia wa Kimataifa pamoja na Mjomba Ben huko Boston, hasa wakati wasemaji wageni walipokuja, au pindi za mikutano ya pekee. Katika mkutano mmoja msemaji alikuwa Charles Taze Russell, ambaye alisimamia kazi ya kuhubiri siku hizo. Katika mkutano mwingine wa pekee filamu “Photo-Drama of Creation” (filamu kuhusu uumbaji) ilionyeshwa. Ijapokuwa niliona filamu hiyo katika mwaka wa 1915, kufikia leo nakumbuka wazi kabisa picha ya Abrahamu alipomchukua Isaka kwenda mlimani ili kumtoa kama dhabihu. (Mwanzo, sura ya 22) Bado ninaweza kukumbuka Abrahamu na Isaka walipopanda mlima wakibeba kuni, kwa kuwa Abrahamu alimtumaini Yehova kabisa. Simulizi hilo lilinivutia sana kwa sababu sikuwa na baba.

Hatimaye, Mjomba Ben na mke wake walihamia Maine, na Mama aliolewa tena, tukahamia New Jersey. Kwa hiyo, kwa muda mrefu nilimwona Mjomba Ben mara chache sana. Nilipokuwa kijana tukiwa huko New Jersey, nilikutana na Marion Neff. Alikuwa mmoja wa watoto wanane wa familia ya Wapresbiteri ambayo nilipenda kutembelea. Mara nyingi nilishirikiana na familia hiyo pamoja na kikundi cha vijana cha kanisa hilo Jumapili jioni, hivi kwamba mwishowe mimi mwenyewe nikawa Mpresbiteri. Lakini, bado niliyakumbuka baadhi ya mambo niliyojifunza katika mikutano ya Wanafunzi wa Biblia. Mimi na Marion tulioana katika mwaka wa 1928, na binti zetu, Doris na Louise, walizaliwa mwaka wa 1935 na 1938. Tulikuwa na watoto wawili wadogo na tuliona uhitaji wa mwongozo wa kiroho kulea watoto hao.

Napata Kweli Katika Vijitabu Vile

Mimi na Marion tulikuwa tukitafuta kanisa ambalo tungeweza kujiunga nalo, tukafanya mpango. Kila Jumapili, mmoja wetu alibaki nyumbani pamoja na watoto na yule mwingine alikwenda kanisa tofauti kila juma ili kutafuta kanisa ambalo tungeweza kujiunga nalo. Jumapili moja ilikuwa zamu ya Marion kubaki nyumbani na watoto, lakini mimi nilijitolea kuwatunza ili niweze kusoma kile kijitabu Safety, kijitabu cha kwanza ambacho nilipewa na Bibi Stackhouse. Nilipoanza kukisoma, sikuweza kuacha! Nilisadikishwa kwamba  nimepata kitu ambacho hakingeweza kupatikana katika kanisa lolote. Juma lililofuata nilibaki nyumbani tena na nilitunza watoto kwa uchangamfu nikisoma kijitabu cha pili, Uncovered. Nilitambua kile nilichosoma. Je, hiyo ilikuwa dini ya Mjomba Ben? Watu wa familia yetu walifikiri kwamba dini yake ilikuwa ya watu wasio na akili timamu. Marion angeonaje? Sikuhitaji kuwa na wasiwasi. Niliporudi nyumbani kutoka kazini siku chache baada ya kusoma kijitabu Uncovered, Marion alinishangaza kwa kusema, “Nimesoma vijitabu vile ambavyo ulivileta nyumbani. Vinapendeza sana.” Nilifurahi sana!

Kitabu kipya cha Enemies (Adui), kilichofichua dini isiyo ya kweli, kilitangazwa katika ukurasa wa nyuma wa vijitabu hivyo. Tuliamua kukiagiza. Hata hivyo, kabla ya kutuma agizo letu, Shahidi mmoja alibisha mlango wetu na kutuachia kitabu hicho. Kitabu hicho kilitusaidia kufanya uamuzi. Tukaacha kutembelea makanisa mbalimbali na kuanza kuhudhuria mikutano ya Kampuni la Mashahidi wa Yehova la Camden, New Jersey. Miezi michache baadaye, Jumapili, Julai 31, 1938, tulikutanika katika bustani ya Dada Stackhouse kwenye nyumba ile ambapo nilijaribu kuuza keki ya Pasaka. Sote, watu karibu 50, tulisikiliza hotuba ya ubatizo iliyorekodiwa ya Judge Rutherford.  Baadaye tulibadilisha nguo ndani ya nyumba, na 19 kati yetu tulibatizwa katika mto uliokuwa karibu.

Niliazimia Kuwa Painia

Muda mfupi baada ya ubatizo wangu, dada mmoja katika kampuni alinieleza juu ya mapainia, watu ambao hufanya huduma ya hadharani kuwa kazi yao kuu. Mara moja nilitaka kujua zaidi, na muda si muda nilifahamiana na familia moja ya mapainia. Ndugu Konig, ambaye alikuwa mwanamume mzee, mke wake, na binti yake, wote walikuwa mapainia katika kutaniko moja la karibu. Nilikuwa baba ya watoto wachanga, na nilivutiwa na furaha ambayo familia ya Konig ilipata katika huduma. Niliwatembelea mara nyingi. Niliegesha lori langu la kupelekea mikate, na kwenda pamoja nao katika huduma ya nyumba hadi nyumba. Punde si punde nilitaka kuwa painia pia. Lakini ningefanyaje? Mimi na Marion tulikuwa na watoto wawili wadogo, na kazi yangu ilikuwa ngumu. Vita ya Pili ya Ulimwengu ilipoanza kule Ulaya na wanaume wengi wachanga kujiunga na jeshi huku Marekani, sisi tusiojiunga na jeshi tulikuwa na kazi nyingi sana. Niliombwa kupanua eneo langu la kuuza mikate, na nilijua singeweza kamwe kuwa painia nikifanya kazi nyingi hivyo.

Nilipoongea na Ndugu Konig juu ya tamaa yangu ya kuwa painia, alisema hivi: “Endelea tu kuwa na bidii katika utumishi wa Yehova, na umweleze Yehova mradi wako katika sala. Yeye atakusaidia kuufikia.” Kwa muda wa mwaka mmoja niliendelea kufanya hivyo. Mara nyingi nilitafakari maandiko kama vile Mathayo 6:8, ambalo linatuhakikisha kwamba Yehova anajua mahitaji yetu hata kabla hatujamwomba. Nilijaribu kufuata ushauri wa andiko la Mathayo 6:33, kuendelea kutafuta kwanza Ufalme wa Mungu na uadilifu wake. Nilitiwa moyo pia na Ndugu Melvin Winchester ambaye alikuwa mtumishi wa kanda (mwangalizi wa mzunguko wakati huu).

Niliongea na Marion juu ya miradi yangu. Tulizungumza kuhusu andiko la Malaki 3:10, ambalo latuhimiza tumjaribu Yehova ili kuona ikiwa atatumwagilia baraka. Nilitiwa moyo na maneno yake: “Ukitaka kuwa painia, usijizuie kwa sababu yangu. Mimi ninaweza kutunza watoto huku ukifanya kazi ya painia. Kwa vyovyote, hatuhitaji vitu vingi ya kimwili.” Baada ya miaka 12 ya maisha ya ndoa nilijua kwamba Marion alikuwa mke mwangalifu na mwenye utaratibu kwa habari ya matumizi ya fedha. Amenisaidia sana katika utumishi wa painia, na jambo moja ambalo limefanya tufanikiwe katika utumishi wa wakati wote kwa muda wa miaka 60, ni uwezo wake wa kuridhika na vitu vichache vya kimwili na kuvifanya vionekane kuwa vingi.

Kufikia majira ya kiangazi ya 1941, baada ya miezi mingi ya kupanga na kutoa sala, mimi na Marion tulikuwa tumeweka akiba kiasi fulani cha fedha, na tulinunua trela (nyumba ndogo inayovutwa na gari) iliyokuwa na urefu wa meta tano na nusu ambamo tungeweza kuishi. Niliacha kazi mnamo Julai, 1941, nami nimekuwa katika utumishi wa wakati wote tangu wakati huo. Nilitumwa kwanza kuhubiri maeneo kumi kwenye barabara iitwayo Route 50 katikati ya New Jersey na St. Louis, Missouri, ambapo mkusanyiko wetu ungefanywa mapema katika mwezi wa Agosti. Nilitumiwa majina na anwani za ndugu walioishi kwenye barabara hiyo, na niliwaandikia mapema, ili wajue wakati ambapo ningewasili. Niliambiwa niende kwenye idara ya mapainia mkusanyikoni ili nijulishwe mahali ambapo ningetumwa baadaye.

“Nitamjaribu Yehova”

Tuliweka vichapo vingi katika trela yetu ndogo, na kwenda kuhudhuria mkutano wetu wa mwisho huko Camden ili kuwaaga akina ndugu. Tulikuwa na binti wawili wadogo wa kutunza na hatukujua mahali tulipotakiwa kwenda baada ya mkusanyiko. Bila shaka ndugu kadhaa walifikiri mipango yetu haingeweza kufanikiwa, na baadhi yao walisema: “Utarudi hivi karibuni.” Niliwaambia hivi: “Huenda nitarudi. Yehova alisema atanitunza, nami nitamjaribu Yehova.”

Baada ya kuwa painia kwa muda wa miaka 60 katika miji 20, kutoka Massachusetts hadi Mississippi, tunaweza kusema kwamba Yehova ametimiza ahadi yake. Baraka ambazo mimi, Marion, na binti zetu wawili tumepokea ni nyingi sana kuliko vile nilivyotarajia kule nyuma katika mwaka wa 1941. Baraka hizo zinatia ndani kuona binti zetu wakitumikia kama mapainia waaminifu katika makutaniko yaliyo karibu, na (tulipohesabu mara ya mwisho) tuna wana na binti wa kiroho  100 kotekote kwenye Pwani ya Mashariki ya Marekani. Nimewafundisha watu 52 ambao wamejiweka wakfu kwa Yehova Mungu naye Marion amefundisha watu 48.

Mnamo Agosti mwaka wa 1941, tuliwasili St. Louis, na huko nilikutana na Ndugu T. J. Sullivan kutoka Betheli. Alikuwa na barua ya kuniidhinisha kuwa mhudumu. Barua hiyo ilikuwa muhimu kwa sababu Marekani ilikuwa karibu kuingia vitani na wanaume wote wangeitwa jeshini. Nilimwambia Ndugu Sullivan kwamba mke wangu alikuwa akitumia muda sawa na mimi katika huduma naye angependa kuwa painia pia. Ingawa idara ya mapainia kwenye mkusanyiko haikuwa imepangwa bado, Ndugu Sullivan alimwandikisha Marion kama painia moja kwa moja na kutuuliza: “Mtakwenda wapi baada ya mkusanyiko?” Hatukujua. “Msijali,” akasema: “Mtakutana na mtu fulani katika mkusanyiko anayetoka mahali ambapo pana uhitaji wa mapainia, na mtajua mahali mtakapokwenda. Mtuandikie na kutuambia mahali mlipo, na tutawatumia barua ya mgawo.” Hivyo ndivyo ilivyokuwa. Ndugu Jack DeWitt aliyekuwa amekuwa mtumishi wa kanda mbeleni, alijua watu wengine huko New Market, Virginia, waliokuwa na makao ya mapainia ambayo yalikuwa na nafasi kwa mapainia wachache wengine. Kwa hiyo, baada ya mkusanyiko tulienda New Market.

Tulipofika New Market jambo fulani lilitufurahisha sana. Benjamin Ransom alikuja kutoka Philadelphia kujiunga nasi katika utumishi wa painia! Naam, Mjomba Ben. Ilikuwa furaha kubwa sana kuhubiri nyumba hadi nyumba pamoja naye, baada ya zaidi ya miaka 25 tangu apande mbegu za kweli moyoni mwangu huko Boston! Ijapokuwa alikuwa amekabili ubaridi, dhihaka, na hata mnyanyaso kutoka kwa familia yake kwa miaka mingi, Mjomba Ben hakupoteza kamwe upendo wake kwa Yehova na kwa huduma.

Tuliishi katika makao ya mapainia huko New Market kwa muda wa miezi minane. Wakati huo tulijifunza, miongoni mwa mambo mengine, jinsi ya kubadilisha vichapo kwa kuku na mayai. Hatimaye mimi, Mjomba Ben, na Marion, pamoja na watu wengine watatu, tulitumwa kama mapainia wa pekee huko Hanover, Pennsylvania. Tulitumikia katika maeneo sita mbalimbali huko Pennsylvania kutoka mwaka wa 1942 hadi 1945.

Mapainia wa Pekee Wakati wa Vita ya Pili ya Ulimwengu

Wakati wa Vita ya Pili ya Ulimwengu tulikabili uhasama kwa sababu hatukuunga mkono upande wowote wa vita, lakini Yehova hakutuacha kamwe. Pindi moja huko Provincetown, Massachusetts, gari letu zee aina ya Buick liliharibika, na ilinibidi kutembea kwa miguu kilometa kadhaa kupitia mitaa ya Wakatoliki wenye uhasama mwingi ili kufanya ziara moja ya kurudia. Nilipita kikundi cha vijana wahuni ambao walinitambua na kuanza kupaza sauti. Nilitembea kwa haraka nikitumaini hawangenifuata, huku mawe yalivuma yakipita masikio yangu. Nilifikia nyumba ya yule mtu aliyependezwa bila kujeruhiwa. Lakini mwenye nyumba, aliyekuwa mshiriki mwenye kuheshimiwa wa American Legion, (shirika la wanajeshi wenye kufuatia sana uzalendo), aliomba radhi na kusema: “Siwezi kukukaribisha jioni hii kwa sababu nilisahau kwamba tulikuwa tumepanga kwenda kutazama sinema.” Nilianza kuwa na wasiwasi kwa kuwa niliwakumbuka wale vijana walionitupia mawe, waliokuwa wanangoja nirudi. Hata hivyo, nilifurahi mwanamume huyo aliposema hivi: “Mbona usitembee pamoja nasi? Tunaweza kuongea tukitembea.” Kwa hiyo, nilimtolea ushuhuda na kupita vijana wale kwa usalama.

Jamaa na Huduma

Baada ya vita tulitumwa mahali mbalimbali huko Virginia, kutia ndani Charlottesville, ambako tulikaa miaka minane tukifanya kazi ya painia wa pekee na wa kawaida. Kufikia mwaka wa 1956 binti zetu walikuwa wameolewa, na mimi na Marion tuliendelea kuhama-hama tena. Tulitumikia kama mapainia wa kawaida huko Harrisonburg, Virginia, na kama mapainia wa pekee huko Lincolnton, North Carolina.

Katika mwaka wa 1966, niliwekwa kuwa mwangalizi wa mzunguko. Nilitembelea kutaniko moja baada ya lingine ili kuwatia moyo akina ndugu, kama vile Ndugu Winchester alivyonitia moyo huko New Jersey katika miaka ya 1930. Nilitumikia makutaniko ya mzunguko mmoja wa  Tennessee kwa muda wa miaka miwili. Kisha mimi na Marion tukaombwa kurudia kazi ambayo tunapenda zaidi, kazi ya painia wa pekee. Kutoka mwaka wa 1968 hadi 1977 tulitumikia kama mapainia wa pekee sehemu ya kusini mwa Marekani, kutoka Georgia hadi Mississippi.

Niliwekwa kuwa mwangalizi wa kutaniko (mwangalizi msimamizi) huko Eastman, Georgia, badala ya Powell Kirkland, ndugu mpendwa mzee ambaye alitumikia kwa muda wa miaka mingi kama mwangalizi wa mzunguko lakini sasa afya yake ilikuwa ikidhoofika. Alikuwa mwenye shukrani na alinisaidia sana. Msaada wake ulikuwa muhimu kwa kuwa kulikuwa na migawanyiko katika kutaniko na washiriki fulani maarufu walihusika. Tatizo hilo lilizidi, na nilitumia wakati mwingi kutoa sala kwa Yehova. Nilikumbuka maandiko kama vile Mithali 3:5, 6: “Mtumaini BWANA kwa moyo wako wote, wala usizitegemee akili zako mwenyewe; katika njia zako zote mkiri yeye, naye atayanyosha mapito yako.” Wote walifaidika tulipofanikiwa kurudisha umoja kutanikoni kwa kujitahidi sana kuzungumza na wote kwa uwazi.

Kufikia mwaka wa 1977 tulianza kuhisi kwamba tumezeeka, na tulitumwa tena eneo la Charlottesville, ambako binti zetu waliishi pamoja na familia zao. Kwa muda wa miaka 23 iliyopita imekuwa furaha yetu kuhubiri eneo hili. Tumesaidia kuanzisha kutaniko la Ruckersville, Virginia, na kuona watoto na wajukuu wa wanafunzi  wetu wa Biblia wakikua na kufikia kuwa wazee, mapainia na Wanabetheli. Mimi na Marion bado tunaweza kushiriki kwa ukawaida katika utumishi wa shambani, nami nina pendeleo la kutumikia kama mzee katika Kutaniko la East la Charlottesville. Mimi huongoza funzo moja la kitabu na kutoa hotuba za watu wote.

Tumekabili matatizo katika maisha yetu kama vile watu wengine. Kwa mfano, licha ya jitihada zetu, Doris alidhoofika kiroho alipokuwa kijana na kuolewa na mwanamume asiyekuwa Shahidi. Lakini hakupoteza kabisa upendo wake kwa Yehova, na mwana wake Bill ametumikia kwenye Betheli huko Wallkill, New York, kwa muda wa miaka 15. Doris na Louise ni wajane sasa, hata hivyo wanatumikia kwa shangwe kama mapainia wa kawaida katika makutaniko ya karibu.

Masomo Ambayo Tulijifunza

Nimejifunza kufuata kanuni chache rahisi ili kufanikiwa kumtumikia Yehova: Maisha yasiwe na mambo mengi. Uwe mfano mzuri katika kila jambo, kutia ndani maisha yako ya binafsi. Fuata mwongozo wa “mtumwa mwaminifu na mwenye busara” katika kila jambo.—Mathayo 24:45.

Marion ana madokezo machache yenye matokeo kuhusu jinsi mtu anavyoweza kufanikiwa kuwa painia huku akilea watoto: Uwe na taratibu na mipango inayofanya kazi. Fanya kazi ya upainia iwe kazi yako kuu. Kula vizuri. Pumzika vya kutosha. Usijiingize katika tafrija nyingi. Fanya kweli, kutia ndani sehemu zote za utumishi, kuwa jambo lenye kupendeza kwa watoto wako. Fanya huduma iwapendeze nyakati zote.

Sasa sisi tuna umri wa zaidi ya miaka 90. Miaka 62 imepita tangu tuliposikia hotuba yetu ya ubatizo katika bustani ya Stackhouse, na tumekuwa katika utumishi wa wakati wote kwa muda wa miaka 60. Mimi na Marion tunaweza kusema kwa moyo mnyofu kwamba tunaridhika kabisa na maisha yetu. Nashukuru sana kwa kitia moyo nilichopokea cha kuweka miradi ya kiroho kwanza na kuendelea kujitahidi kuifikia nilipokuwa baba mchanga, namshukuru pia mke wangu mpendwa, Marion, na binti zangu kwa kunisaidia. Ingawa hatuna mali za kimwili, mara nyingi mimi hujirejezea mwenyewe kwa maneno haya ya Mhubiri 2:25: “Ni nani awezaye kula au kujiburudisha kuliko mimi?”

Yehova ametimiza kwa ukarimu sana ahadi yake inayopatikana katika Malaki 3:10, BHN. Naam, ‘ametutiririsha baraka tele’!

[Sanduku/Picha katika ukurasa wa 29]

KUMBUKUMBU ZA MIAKA YA VITA

Baada ya miaka 60 hivi, sote tunakumbuka miaka ya vita.

“Nyakati nyingine kulikuwa na baridi kali sana huko Pennsylvania,” Doris anakumbuka. “Usiku mmoja kiwango cha baridi kilishuka hadi nyuzi 35 za Selsiasi chini ya kiwango cha kuganda.” Louise anaongeza kusema: “Ili kupasha nyayo zetu moto, mimi na Doris tulichukua zamu za kukalia nyayo za yule mwingine tuliposafiri kwa gari letu zee.”

“Hata hivyo hatukujiona kuwa maskini wala kana kwamba tulinyimwa kitu fulani,” Doris anasema. “Tulijua kwamba tulihama mara nyingi kuliko watu wengine, lakini sikuzote tulikuwa na chakula cha kutosha, na tulipewa nguo nzuri sana na marafiki huko Ohio, ambao walikuwa na binti wenye umri mkubwa kidogo kuliko sisi.”

“Mama na Baba walituonyesha upendo na kututhamini,” Louise anasema, “na tulikuwa pamoja nao hudumani sikuzote. Tulihisi kwamba tulikuwa na pendeleo la kipekee na tulikuwa na uhusiano wa karibu nao.”

“Nilikuwa na gari aina ya Buick Special la mwaka wa 1936,” Paul anakumbuka, “na ekseli (vyuma vinavyounganisha magurudumu) za magari hayo zilivunjika kwa urahisi. Nafikiri kwamba injini yenye nguvu sana ya gari hilo ilifanya vyombo vingine vya gari viharibike kwa urahisi. Ni kana kwamba ekseli hiyo ilivunjika sikuzote katika usiku wenye baridi kali sana, na ilinibidi kwenda mahali pa magari kuukuu kununua nyingine. Nikawa stadi wa kutoa na kurudisha ekseli hizo.”

“Hatupaswi kusahau kutaja kadi za kununua bidhaa kwa kiwango kilichopimwa,” Marion anasema. “Kila kitu kiliuzwa kwa kiwango kilichopimwa—nyama, petroli, magurudumu ya gari. Kila tulipohamia mahali papya, tulihitaji kupeleka ombi la kadi mpya kwenye idara ya serikali ya mahali hapo. Nyakati nyingine ilichukua miezi kadhaa kuipata, na tulipoipata hatimaye, tulitumwa mahali pengine na ilitubidi kuanza kupeleka ombi tena ili kupata nyingine. Lakini Yehova alitutunza sikuzote.”

[Picha]

Mimi na Marion pamoja na Doris (kushoto) na Louise, mwaka wa 2000

[Picha katika ukurasa wa 25]

Mimi na Mama yangu mwaka wa 1918 nilipokuwa na umri wa miaka 11

[Picha katika ukurasa wa 26]

Mimi, Louise, Marion na Doris katika mwaka wa 1948, wakati binti zangu walipobatizwa

[Picha katika ukurasa wa 26]

Picha yetu ya arusi, Oktoba 1928

[Picha katika ukurasa wa 26]

Mimi na binti zangu (kushoto kabisa na kulia kabisa) huko Yankee Stadium, 1955