Acha Mazoea Yakunufaishe

MTU fulani alikuwa ameishi kwenye kitongoji kimoja cha Athens kwa miaka 12. Alitumia njia ileile kila siku kurudi nyumbani kutoka kazini. Kisha akahamia kwenye kitongoji kingine upande mwingine wa mji. Siku moja baada ya kazi, alishika njia kwenda nyumbani. Aligundua alikuwa amekosea njia wakati alipojikuta katika kitongoji alimoishi zamani. Kwa sababu ya mazoea, alikuwa amerudi kwenye makao yake ya zamani!

Si ajabu kwamba mara kwa mara mazoea yamesemekana kuwa mambo ambayo wakati mwingine sisi huyafanya pasipo kuyafikiria sana. Pia yamesemekana kuwa uwezo ambao huathiri sana maisha yetu. Katika maana hiyo, mazoea yanaweza kulinganishwa na moto. Moto unaweza kutoa nuru gizani, na unaweza kupasha mwili wetu na chakula chetu joto. Hata hivyo, moto unaweza kuwa adui mkatili, mwenye kuua na kuharibu mali. Ndivyo ilivyo na mazoea. Yakisitawishwa ifaavyo, mazoea yanaweza kutunufaisha sana. Lakini yanaweza pia kuwa na madhara.

 Kuhusu kisa cha mtu aliyetajwa mwanzoni, mazoea yake yalifanya apoteze wakati fulani kwenye msongamano wa magari mjini. Kuhusiana na mambo yaliyo muhimu zaidi, mazoea yanaweza ama kutunufaisha ama kutuletea balaa. Fikiria mifano halisi katika Biblia inayoonyesha jinsi mazoea yanavyoweza kutusaidia au kuzuia utumishi wetu kwa Mungu na pia uhusiano wetu naye.

Mifano ya Biblia ya Mazoea Mazuri na Mabaya

Noa, Yobu, na Danieli walikuwa na uhusiano mzuri na Mungu. Biblia huwasifu watu hao “kwa uadilifu wao.” (Ezekieli 14:14, Biblia Habari Njema) Ni jambo lenye kutokeza kwamba maisha ya watu hao watatu yalidhihirisha kwamba walikuwa wamesitawisha mazoea mazuri.

Noa aliambiwa ajenge safina, meli iliyokuwa ndefu kuliko uwanja wa mpira na yenye kimo kinachozidi jengo la orofa tano. Ujenzi huo mkubwa ungekuwa kazi ngumu sana kwa mjenzi yeyote wa meli wa nyakati za kale. Noa na watu saba wa familia yake walijenga safina hiyo bila msaada wa vifaa vya siku hizi. Isitoshe, Noa aliendelea kuwahubiria watu walioishi wakati huo. Tunaweza kuwa na hakika kwamba alikuwa anaitunza familia yake kimwili na kiroho. (2 Petro 2:5) Ili kutimiza hayo yote, ni lazima Noa awe alikuwa na mazoea mazuri ya kazi. Isitoshe, katika Biblia Noa ametajwa kuwa mtu ‘aliyeishi katika uhusiano mwema na Mungu. Noa akafanya yote kama Mungu alivyomwamuru.’ (Mwanzo 6:9, 22; 7:5, BHN) Kwa kuwa Biblia inataja kwamba “hakuwa na lawama” ni lazima awe aliendelea kuwa na uhusiano mwema pamoja na Mungu baada ya Gharika na hata baada ya watu wa Babeli kumwasi Yehova. Naam, Noa aliendelea kuwa na uhusiano mwema pamoja na Mungu hadi alipokufa akiwa na umri wa miaka 950.—Mwanzo 9:29.

Mazoea mazuri ya Yobu yalimsaidia kuwa mtu “mwema na mnyofu.” (Ayubu 1:1, 8; 2:3, BHN) Ilikuwa desturi au mazoea yake kuchukua daraka la kuwa kuhani wa familia na kutoa dhabihu kwa niaba ya watoto wake kila walipofanya karamu zao, isiwe “wamefanya dhambi, na kumkufuru Mungu mioyoni mwao. Ndivyo alivyofanya Ayubu sikuzote.” (Ayubu 1:5, italiki ni zetu.) Hapana shaka kwamba desturi zilizokazia ibada ya Yehova zilikuwa muhimu sana kwa familia ya Yobu.

Danieli alimtumikia Yehova “daima” katika maisha yake yote. (Danieli 6:16, 20) Danieli alikuwa na mazoea gani mazuri ya kiroho? Yeye alisali kwa Yehova kwa ukawaida. Licha ya agizo la mfalme kwamba asifanye hivyo, ‘Danieli alipiga magoti mara tatu kila siku, akasali, akashukuru mbele za Mungu wake, kama alivyokuwa akifanya.’ (Danieli 6:10) Hangeweza kuacha mazoea yake ya kusali kwa Mungu, hata kama kufanya hivyo kungehatarisha maisha yake. Yamkini, mazoea hayo yalimwimarisha Danieli kudumisha uaminifu wake kwa Mungu kwa njia ya pekee. Yaelekea Danieli pia alikuwa na mazoea mazuri ya kujifunza na kutafakari sana ahadi za Mungu zenye kuvutia. (Yeremia 25:11, 12; Danieli 9:2) Bila shaka mazoea hayo mazuri yalimsaidia kuvumilia hadi mwisho, akamaliza shindano la mbio za uhai akiwa mwaminifu.

Kinyume chake, Dina alipatwa na msiba kwa sababu ya mazoea mabaya. “Alizoea kwenda nje kuwaona binti za nchi,” ambao hawakuwa waabudu wa Yehova. (Mwanzo 34:1, NW) Mazoea hayo ambayo hayakuonekana kuwa yenye madhara yaliongoza kwenye msiba. Kwanza, alibakwa na Shekemu, mwanamume kijana aliyedhaniwa kuwa “mwenye heshima kuliko wote nyumbani mwa babaye.” Kisha ndugu wawili wa Dina wakawaua wanaume wote katika mji mzima ili kulipiza kisasi. Ni matokeo mabaya kama nini!—Mwanzo 34:19, 25-29.

 Tunawezaje kuwa na hakika kwamba mazoea yetu yatatunufaisha badala ya kutudhuru?

Kuacha Mazoea Mazuri Yatunufaishe

Mwanafalsafa mmoja aliandika kwamba “mazoea hayawezi kubadilika.” Lakini si lazima iwe hivyo. Biblia huonyesha waziwazi kabisa kwamba tunaweza kuchagua kubadili mazoea yetu mabaya na kusitawisha mazoea mazuri.

Maisha ya Kikristo huwa rahisi na yenye utaratibu tunapokuwa na mazoea mazuri. Alex, Mkristo kutoka Ugiriki asema: “Kuzoea kufuata ratiba fulani ili kutimiza kazi mbalimbali hunisaidia kutopoteza wakati ambao ni wenye thamani.” Theophilus, mzee Mkristo wa kutaniko, asema kwamba mazoea ya kupanga mambo humsaidia kuwa na matokeo mazuri. Anasema hivi: “Ninaamini kabisa kwamba singefaulu kutimiza majukumu yangu ya Kikristo kama singekuwa na mazoea ya kupanga mambo vizuri.”

Tukiwa Wakristo, tunahimizwa “tuendelee kutembea kwa utaratibu katika kawaida hiyohiyo.” (Wafilipi 3:16) Neno ‘kawaida’ linamaanisha ‘kufanya jambo fulani ukifuata utaratibu uleule.’ Mazoea hayo mazuri hutunufaisha kwa sababu hatupotezi wakati tukifikiria kila hatua tunayochukua—tayari tumeanzisha utaratibu fulani ambao tunafuata kwa sababu umekuwa mazoea. Tunafanya mambo ambayo tumezoea kuyafanya kana kwamba hatufikiri. Kama vile mazoea ya kuendesha gari vizuri yanavyoweza kumwongoza dereva kufanya maamuzi ya papo hapo yanayoweza kuokoa uhai anapokabili hatari barabarani, vivyo hivyo mazoea mazuri yanaweza kutusaidia kufanya kwa haraka maamuzi yafaayo katika maisha yetu ya Kikristo.

Mwandishi mwingereza, Jeremy Taylor, alisema hivi: “Mazoea hutokana na matendo.” Ikiwa mazoea yetu ni mazuri, tunaweza kufanya mambo mazuri bila shida. Kwa mfano, iwapo sisi tukiwa wahudumu Wakristo tuna mazoea ya kushiriki kwa ukawaida katika kazi ya kuhubiri, utumishi wa shambani unakuwa rahisi zaidi na tunaufurahia zaidi. Tunasoma kwamba ‘kila siku katika hekalu na kutoka nyumba hadi nyumba mitume waliendelea bila kuacha kufundisha na kutangaza habari njema juu ya Kristo, Yesu.’ (Matendo 5:42; 17:2) Kwa upande mwingine, ikiwa tutashiriki katika huduma mara moja moja tu, huenda tukawa na wasiwasi, tukahitaji muda zaidi ili kuzoea kabla ya kuwa wenye uhakika katika utendaji huu muhimu wa Kikristo.

Ndivyo ilivyo kuhusiana na mambo mengine ya Kikristo tunayofanya kwa ukawaida. Mazoea mazuri yanaweza kutusaidia ‘kusoma Neno la Mungu kwa ukawaida mchana na usiku.’ (Yoshua 1:8; Zaburi 1:2) Mkristo mmoja amezoea kusoma Biblia kwa muda wa dakika 20 hadi 30 kabla ya kulala. Hata anapokuwa mchovu sana, anaona kwamba akienda kulala kabla ya kuisoma, hawezi kulala vizuri. Inambidi aamke ili kutimiza uhitaji huo wa kiroho. Mazoea hayo mazuri yamemsaidia kusoma Biblia nzima mara moja kila mwaka kwa miaka kadhaa.

Yesu Kristo, aliye Kielelezo chetu, alikuwa na mazoea ya kuhudhuria mikutano ambapo Biblia ilizungumziwa. “Kulingana na desturi yake siku ya sabato, akaingia katika sinagogi, naye akasimama ili asome.” (Luka 4:16) Mazoea yamefanya Joe, mzee wa kutaniko mwenye familia kubwa, ambaye hufanya kazi kwa muda wa saa nyingi, awe na tamaa na pia aone uhitaji wa kuhudhuria mikutano kwa ukawaida. Yeye asema: “Mazoea hayo yamenifanya nivumilie na yamenitia nguvu ya kiroho ninayohitaji ili kukabili  magumu na matatizo kwa mafanikio.”—Waebrania 10:24, 25.

Mazoea hayo ni muhimu katika shindano la mbio la Kikristo la kupata uhai. Ripoti moja kutoka nchi ambako watu wa Yehova wamenyanyaswa ilisema: “Wale wenye mazoea mazuri ya kiroho na ambao huthamini sana ile kweli huwa hawana tatizo la kuendelea kuwa imara wanapopatwa na majaribu. Lakini mara nyingi wale ambao katika ‘majira yenye kufaa’ hukosa mikutano, hukosa kushiriki kwa ukawaida katika utumishi wa shambani, na ambao huridhiana katika mambo madogo-madogo, hushindwa wanapopatwa na jaribu ‘kali.’”—2 Timotheo 4:2.

Epuka Mazoea Mabaya, Sitawisha Mazoea Mazuri

Imesemekana kwamba ‘mtu apaswa kusitawisha tu mazoea ambayo yeye yu tayari kuacha yamwongoze.’ Naam, mazoea mabaya yanakandamiza lakini mtu anaweza kuyaacha.

Kwa muda fulani Stella alikuwa mtazamaji wa televisheni asiyeweza kujidhibiti. Anakiri hivi: “Kwa kawaida mimi huwa na sababu nzuri ya kuwa na mazoea fulani mabaya.” Ndivyo ilivyokuwa na mazoea yake ya kutazama televisheni kupita kiasi. Aliwaza kwamba angetazama tu ili “kupata pumziko” au “starehe kidogo.” Lakini mazoea yake yakawa hayadhibitiki na kumfanya atazame televisheni kwa muda wa saa nyingi. “Mazoea hayo mabaya yalinizuia kufanya maendeleo ya kiroho,” yeye anasema. Alijikakamua na hatimaye akafaulu kupunguza muda aliotumia kutazama televisheni, akawa mteuzi zaidi kuhusiana na vipindi vya televisheni. “Sikuzote mimi hujaribu kukumbuka ni kwa nini nilitaka kuacha mazoea hayo,” Stella anasema, “nami humtegemea Yehova ili nisibadili uamuzi wangu.”

Mkristo aitwaye Charalambos anataja mazoea mabaya yaliyomzuia asifanye maendeleo ya kiroho—kuahirisha mambo. “Nilipotambua kwamba mazoea ya kuahirisha mambo yalikuwa na madhara, nilijitahidi kubadili maisha yangu. Nilipoweka miradi, nilipanga ni lini na jinsi gani ningeanza kuitimiza. Kilichonisaidia ni kutekeleza maamuzi na mipango yangu bila kuahirisha, na mpaka sasa nimedumisha mazoea hayo mazuri.” Naam, inafaa zaidi kuwa na mazoea mazuri badala ya mazoea mabaya.

Watu tunaoshirikiana nao wanaweza pia kufanya tusitawishe mazoea mazuri au mabaya. Tunaweza kuiga mazoea mabaya au mazuri. Kama vile “mashirika mabaya huharibu mazoea yenye mafaa,” mashirika mazuri yanaweza kutufanya tuwe na mazoea mazuri. (1 Wakorintho 15:33) Jambo muhimu zaidi ni kwamba, mazoea yanaweza kuimarisha au kudhoofisha uhusiano wetu na Mungu. Stella anasema: “Mazoea yetu yakiwa mazuri, pambano letu la kumtumikia Yehova huwa rahisi zaidi. Yakiwa yenye kudhuru, yanazuia jitihada zetu.”

Sitawisha mazoea mazuri, na uache yakuongoze. Yatakunufaisha sana maishani mwako.

[Picha katika ukurasa wa 19]

Kama moto, mazoea yanaweza kunufaisha au kudhuru

[Picha katika ukurasa wa 21]

Ilikuwa desturi ya Yesu kuwa katika sinagogi siku ya Sabato kwa ajili ya usomaji wa Neno la Mungu

[Picha katika ukurasa wa 22]

Mazoea mazuri ya kiroho huimarisha uhusiano wetu na Mungu