Uwezo wa Kufikiri Unaweza Kukulindaje?

MAWIMBI makubwa yanavutia. Lakini mawimbi hayo yanakuwa ishara ya hatari kwa mabaharia, kwa kuwa yanaweza hata kusababisha kifo.

Kwa njia hiyohiyo, huenda watumishi wa Mungu wakakabili mikazo yenye kulemea inayoongezeka. Huenda umeona mawimbi mengi ya majaribu na vishawishi ambavyo huwalemea Wakristo. Bila shaka unataka kupambana na mawimbi hayo kwa mafanikio, huku ukiwa umeazimia kuepuka kuvunjikiwa meli kwa njia ya kiroho. (1 Timotheo 1:19) Ili kujikinga, ni muhimu kuwa na uwezo wa kufikiri. Uwezo wa kufikiri ni nini, na mtu huupataje?

Neno la Kiebrania linalotafsiriwa “uwezo wa kufikiri” ni mezim·mahʹ, nalo linatokana na neno linalomaanisha “kupanga au kula njama.” (Mithali 1:4) Hivyo, Biblia fulani hutafsiri mezim·mahʹ kuwa “busara” au “utambuzi.” Wasomi wa Biblia Jamieson, Fausset, na Brown hufafanua mezim·mahʹ kuwa “tahadhari ambayo hufanya mtu aepuke uovu na kutenda mema.” Jambo hilo linamaanisha kwamba tufikirie matokeo ya sasa na ya wakati ujao ya matendo yetu. Tukiwa na uwezo wa kufikiri, tutachunguza kwa makini uchaguzi ulio mbele yetu kabla ya kutenda, hasa inapokuwa lazima kufanya maamuzi muhimu.

Mtu mwenye uwezo wa kufikiri anapofanya maamuzi kuhusu wakati ujao au hali fulani ambazo zimempata, yeye huchunguza kwanza hatari zinazoweza kumpata. Baada ya kujua hatari hizo, yeye hutafuta njia ya kuziepuka, akizingatia pia jinsi mazingira na mashirika yanavyoweza kuchangia hali hiyo. Hivyo anaweza kupanga kutenda kwa njia ambayo itamletea faida na labda baraka za Mungu. Hebu tuone mifano kadhaa inayoonyesha jinsi mtu anavyoweza kufanya hivyo.

Epuka Mtego wa Mwenendo Mchafu Kingono

Upepo unaposukuma mawimbi makubwa kuelekea upande ambao meli inatoka, hali hiyo huwa hatari kwa mabaharia, na wasipotafuta njia ya kukabiliana na mawimbi hayo uso kwa uso meli yao inaweza kuzama.

Tunakabili hali inayofanana na hiyo, kwa kuwa tunaishi katika ulimwengu unaopenda sana mambo ya ngono. Kila siku tunakabiliana na mawazo na picha zinazoonyesha ngono. Vitu hivyo vinaweza kuathiri sana tamaa zetu za asili za ngono. Ni lazima tutumie uwezo wa kufikiri ili kupambana kikamili na vishawishi hivyo badala ya kujiachilia tuingie katika hatari.

Kwa mfano, wanaume Wakristo hufanya kazi pamoja na wanaume wasiowaheshimu wanawake. Wanaume hao huwaona wanawake kuwa vyombo tu vya kutosheleza tamaa zao za kingono. Huenda wafanyakazi wakafanya mizaha michafu na kutumia maneno yanayogusia mambo ya kingono katika mazungumzo yao. Hatimaye huenda hali hiyo ikamfanya Mkristo aanze kufikiria mambo machafu.

 Huenda mwanamke Mkristo pia akalazimika kufanya kazi ya kuajiriwa, hali inayoweza kufanya apatwe na matatizo mbalimbali. Huenda akafanya kazi pamoja na wanaume na wanawake wasio na maadili mazuri. Huenda mmoja kati ya wanaume ambao dada huyo hufanya kazi nao akapendezwa naye. Huenda mwanzoni mwanamume huyo akaonyesha anamjali, na hata anaheshimu imani yake. Kuendelea kumwonyesha kwamba anapendezwa naye, na pia kufanya kazi wakiwa karibu-karibu, kunaweza kumfanya mwanamke huyo Mkristo atake kuwa na ukaribu zaidi naye.

Katika hali hizo, uwezo wa kufikiri unaweza kutusaidiaje tukiwa Wakristo? Kwanza, unaweza kutusaidia kuwa macho kuona hatari za kiroho. Pili, unaweza kutuchochea kujiandaa kuchukua hatua inayofaa. (Mithali 3:21-23) Katika visa kama hivyo, huenda tukahitaji kuwajulisha wafanyakazi wenzetu waziwazi kwamba viwango vyetu ni tofauti na vyao kwa sababu ya imani yetu ya Kimaandiko. (1 Wakorintho 6:18) Maneno na mwenendo wetu unaweza kukazia ujumbe wetu. Zaidi ya hayo, huenda tukahitaji kupunguza ushirikiano wetu na wafanyakazi fulani.

Hata hivyo, si kazini tu ambapo tunapata mikazo ya kufanya mambo machafu kiadili. Huenda hali hiyo ikatokea ikiwa mume na mke wataruhusu matatizo yawatenganishe. Mhudumu mmoja anayesafiri alisema hivi: “Ndoa haivunjiki mara moja. Huenda mume na mke wakaanza kutengana polepole kihisia, wakiacha kuzungumza au kutumia wakati pamoja. Huenda wakafuatia vitu vya kimwili ili kujazia hali isiyoridhisha ya ndoa yao. Na kwa kuwa hawapongezani, huenda wakaanza kuvutiwa na wanaume au wanawake wengine.”

Mhudumu huyo mwenye uzoefu aliendelea kusema: “Mume na mke wanapaswa kuzungumza kwa ukawaida na kuona kama kuna jambo lolote linalohatarisha ndoa yao. Wanapaswa kupanga jinsi wanavyoweza kujifunza, kusali, na kuhubiri pamoja. Watanufaika sana kwa kuzungumza pamoja ‘nyumbani, njiani, wanapolala, na wanapoondoka.’”—Kumbukumbu la Torati 6:7-9.

Kukabiliana na Mwenendo Usio wa Kikristo

Mbali na kutusaidia kuepuka vishawishi vya kiadili, uwezo wa kufikiri unaweza pia kutusaidia kukabiliana na matatizo yanayohusisha Wakristo wenzetu. Upepo unaposukuma mawimbi makubwa kuelekea upande wa nyuma wa meli, mawimbi hayo yanaweza kuiinua na kuielekeza upande mwingine. Jambo hilo hufanya meli ikabili mawimbi kutoka ubavuni nayo yanaweza kuiharibu.

Sisi pia tunaweza kupatwa na hatari tusiyotazamia. Sisi humtumikia Yehova “kwa nia moja” pamoja na ndugu na dada zetu wengi walio Wakristo waaminifu. (Sefania 3:9) Ikiwa mmoja wao atatenda kwa njia isiyo ya Kikristo, huenda kitendo hicho kikaonekana kana kwamba kinavunja matumaini na kinaweza kutuletea uchungu mwingi. Uwezo wetu wa kufikiri unaweza kutusaidiaje tuwe na usawaziko na tusiumie kupita kiasi?

Kumbuka kwamba “hakuna mtu asiyetenda dhambi.” (1 Wafalme 8:46) Kwa hiyo, hatupaswi kushangaa iwapo mara kwa mara ndugu yetu Mkristo anatuudhi au kutukosea. Kwa kuwa tunajua jambo hilo, tunaweza kujitayarisha na kutafakari juu ya jinsi tunavyopaswa kutenda. Mtume Paulo alitendaje wakati ndugu zake Wakristo waliposema kwa njia ya kumwumiza na kumdharau? Badala ya kukosa usawaziko kiroho, yeye aliona kwamba kibali cha Yehova ni muhimu zaidi kuliko cha wanadamu. (2 Wakorintho 10:10-18) Mtazamo kama huo utatusaidia kuepuka kutenda haraka-haraka tunapokasirishwa na wengine.

Jambo hilo ni kama kujikwaa. Tunapojikwaa, huenda tusiweze kufikiri vizuri kwa dakika moja au mbili. Lakini baada ya maumivu kupungua, tunaweza kuanza kufikiri vizuri na kutenda ifaavyo. Vivyo hivyo, hatupaswi kuchukua hatua mara moja mtu anaposema au kutenda jambo lenye kutuumiza. Badala yake, tua na ufikirie matokeo ya kulipiza kisasi bila kufikiri.

Malcolm, ambaye ametumikia akiwa mishonari kwa miaka mingi anaeleza kile ambacho yeye hufanya anapokosewa. “Kwanza mimi hujiuliza maswali kadhaa: Je, mimi nimemkasirikia  ndugu huyu kwa sababu nyutu zetu hazipatani? Je, jambo alilosema ni muhimu? Je, huenda ugonjwa wa malaria umeathiri hisia zangu na kunifanya niwe mwenye kuudhika haraka? Je, nitakuwa na maoni tofauti baada ya muda wa saa chache?” Kama vile Malcolm alivyotambua, mara nyingi kutoelewana huko hakuna maana na kunaweza kupuuzwa. *

Malcolm anaendelea kusema: “Licha ya jitihada zangu za kusuluhisha mambo, mara kwa mara ndugu yule mwingine huendelea kuwa na ubaridi kunielekea. Hata hivyo, siruhusu jambo hilo linisumbue. Baada ya kufanya yote ninayoweza, mimi huwa na maoni tofauti kuelekea jambo hilo. Mimi huacha kulifikiria na kuliona kuwa jambo linaloweza kusuluhishwa baadaye. Siliruhusu linirudishe nyuma kiroho au liathiri uhusiano wangu pamoja na Yehova na ndugu zangu.”

Kama Malcolm, hatupaswi kuruhusu mwenendo mbaya wa mtu mmoja utusumbue kupita kiasi. Katika kila kutaniko, kuna ndugu na dada wengi waaminifu na wenye kupendeza. Inapendeza kutembea “sambamba” pamoja nao katika njia ya Kikristo. (Wafilipi 1:27) Tutaona mambo kwa njia inayofaa pia tunapokumbuka jinsi Baba yetu wa mbinguni anavyotutegemeza kwa upendo.—Zaburi 23:1-3; Mithali 5:1, 2; 8:12.

Tusipende Vitu vya Ulimwengu

Uwezo wa kufikiri unaweza kutusaidia kukabiliana na mkazo mwingine usio wazi. Wakati hali ya hewa inapokuwa shwari, meli inaweza kuacha njia polepole wakati mawimbi yanayosukumwa na upepo yanapoipiga ubavuni. Lakini wakati wa dhoruba, hali hiyo inaweza kufanya meli izame.

Vivyo hivyo, tukishindwa na mkazo wa kutaka kufurahia vitu vyote tunavyoweza kupata katika  ulimwengu huu mwovu, basi maisha hayo ya kufuatia vitu vya kimwili yanaweza kutupotosha kiroho. (2 Timotheo 4:10) Tusipojidhibiti, kupenda ulimwengu kunaweza kutufanya tuache kabisa mwenendo wa Kikristo hatimaye. (1 Yohana 2:15) Uwezo wa kufikiri unaweza kutusaidiaje?

Kwanza, utatusaidia kukadiria ni hatari gani ambazo huenda tukakabili. Ulimwengu hutumia kila mbinu katika kutangaza bidhaa ili kutushawishi tuzinunue. Ulimwengu hukazia tena na tena mtindo fulani wa maisha ambao kila mtu anatazamiwa afuate—maisha ya matajiri ambao hupenda kujionyesha, na pia maisha ya wale wanaoonekana kana kwamba ‘wamefanikiwa.’ (1 Yohana 2:16) Matangazo hayo hutuhakikishia kwamba tukiwa na vitu hivyo tutakuwa wenye kuvutia na tutasifiwa na kila mtu, hasa marika wetu na majirani wetu. Uwezo wa kufikiri utatusaidia kukabiliana na matangazo hayo yasiyo ya kweli, ukitukumbusha umuhimu wa kuishi ‘bila upendo wa fedha,’ kwa kuwa Yehova ameahidi kwamba ‘hatatuachilia mbali kwa vyovyote.’—Waebrania 13:5.

Pili, uwezo wa kufikiri utatuzuia tusifuate wale ambao “wamekengeuka kutoka kwenye kweli.” (2 Timotheo 2:18) Ni vigumu sana kupinga watu ambao tunawapenda na kuwatumaini. (1 Wakorintho 15:12, 32-34) Hata ikiwa tunaathiriwa kidogo tu na wale ambao wameacha mwenendo wa Kikristo, jambo hilo linaweza kutuzuia tusifanye maendeleo ya kiroho na hatimaye kuingia katika hatari. Tunaweza kuwa kama meli ambayo inaacha njia yake polepole tu. Ikiwa inasafiri mwendo mrefu, basi inaweza hata kukosa kufika mahali inapoelekea.—Waebrania 3:12.

Uwezo wa kufikiri unaweza kutusaidia kujua hali yetu ya kiroho sasa na vile itakavyokuwa baadaye. Labda tunatambua kwamba tunahitaji kushiriki kikamili zaidi katika utendaji wa Kikristo. (Waebrania 6:11, 12) Ona jinsi Shahidi mmoja kijana alivyotumia uwezo wake wa kufikiri ili kumsaidia kufuatia miradi ya kiroho: “Nilikuwa na fursa ya kufuatia kazi ya uandishi wa habari. Kazi hiyo ilinivutia sana, lakini nikakumbuka mstari mmoja katika Biblia unaosema kwamba ‘ulimwengu unapitilia mbali,’ lakini ‘yeye ambaye hufanya mapenzi ya Mungu hudumu milele.’ (1 Yohana 2:17) Niliona kwamba ninapaswa kuonyesha imani yangu kupitia yale ninayofanya maishani. Wazazi wangu walikuwa wameacha imani ya Kikristo, na sikutaka kufuata kielelezo chao. Hivyo nikaamua kuishi maisha yenye kusudi na kujiunga na huduma ya wakati wote nikiwa painia wa kawaida. Baada ya kutumikia kwa muda wa miaka minne yenye kuridhisha, ninatambua kwamba nilifanya uamuzi unaofaa.”

Kukabiliana kwa Mafanikio na Dhoruba za Kiroho

Kwa nini ni muhimu sana leo kutumia uwezo wa kufikiri? Mabaharia wanapaswa kuwa macho sana kuhusiana na hatari zinazoweza kutokea, hasa ikiwa kuna dalili za kutokea kwa dhoruba. Hali ya hewa ikianza kuwa baridi nazo pepo zianze kuvuma kwa nguvu zaidi, mabaharia hufunga milango ya kushukia ndani ya meli na kungojea tu litakalotokea. Vivyo hivyo, ni lazima tujitayarishe kukabiliana na mikazo inayozidi kuongezeka kadiri ulimwengu huu mwovu unavyokaribia mwisho wake. Maadili yanazidi kuzorota na ‘watu waovu na walaghai wanaendelea kutoka ubaya hadi ubaya zaidi.’ (2 Timotheo 3:13) Kama vile ambavyo mabaharia husikiliza matangazo ya hali ya hewa, ni lazima tusikilize maonyo ya kiunabii kutoka katika Neno la Mungu lililoongozwa kwa roho yake.—Zaburi 19:7-11.

Tunapotumia uwezo wetu wa kufikiri, tunatumia ujuzi unaoongoza kwenye uhai wa milele. (Yohana 17:3) Tunaweza kutazamia matatizo na kuamua jinsi tutakavyoyatatua. Hivyo, tutaazimia kwamba hatutakengeushwa tuache mwenendo wa Kikristo, na tunaweza kuweka “msingi bora kwa ajili ya wakati ujao” kwa kuweka na kufuatia miradi ya kiroho.—1 Timotheo 6:19.

Tukilinda hekima yenye kutumika na uwezo wa kufikiri, hatutahitaji “kuogopa kitu chochote chenye kutia woga kwa ghafula.” (Mithali 3:21, 25, 26, NW) Badala yake, tunaweza kupata faraja kutokana na ahadi hii ya Mungu: “Hekima itaingia moyoni mwako, na maarifa yatakupendeza nafsi yako; busara [“uwezo wa kufikiri,” NW] itakulinda.”—Mithali 2:10, 11.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 23]

Kuwasiliana kwa ukawaida huimarisha ndoa