Marafiki wa Mungu Katika Visiwa vya Tonga

Mwaka wa 1932 mashua moja ilileta mbegu fulani zenye thamani sana huko Tonga. Nahodha wa mashua hiyo alimpa Charles Vete kijitabu “Where Are the Dead?” (Wafu Wako Wapi?) Charles alisadiki kwamba alikuwa amepata ukweli. Baadaye, makao makuu ya Mashahidi wa Yehova yalikubali ombi la Charles la kutafsiri kijitabu hicho katika lugha yake ya asili. Baada ya kumaliza kazi hiyo, alipokea nakala 1,000 za kijitabu hicho naye akaanza kuzigawa kwa watu. Hivyo ndivyo mbegu za kweli kuhusu Ufalme wa Yehova zilivyoanza kuenezwa katika ufalme wa Tonga.

KWENYE ramani ya Pasifiki Kusini, unaweza kuona Tonga magharibi tu ya mstari wa tarehe wa kimataifa ambako mstari huo hukutana na Tropiki ya Kaprikoni. Kisiwa chake kikubwa zaidi ni Tongatapu, kilicho umbali wa kilometa 2,000 hivi kaskazini-mashariki ya Auckland, New Zealand. Tonga ina visiwa 171, na 45 kati ya visiwa hivyo hukaliwa na watu. Mvumbuzi mashuhuri Mwingereza, James Cook wa karne ya 18 aliviita visiwa hivyo vya mbali, Visiwa Vyenye Urafiki.

Kikiwa na watu wapatao 106,000, Tonga inafanyizwa na vikundi vitatu vya visiwa—vilivyo vikubwa kati ya hivyo ni Tongatapu, Ha’apai, na Vava’u. Kati ya makutaniko matano ya Mashahidi wa Yehova, matatu yanapatikana katika kikundi cha Tongatapu ambacho kina watu wengi zaidi, na kutaniko lingine liko huko Ha’apai na lingine huko Vava’u. Ili kuwasaidia watu wawe marafiki wa Mungu, Mashahidi wa Yehova wana makao ya wamishonari na ofisi ya kutafsiri karibu na mji mkuu, Nuku’alofa.—Isaya 41:8.

Kuanzia miaka ya 1930, Charles Vete alijulikana kuwa mmoja wa Mashahidi wa Yehova ingawa hakuwa amebatizwa hadi kufikia mwaka wa 1964. Wengine walijiunga naye katika kazi ya kuhubiri, na mnamo mwaka wa 1966, Jumba la Ufalme linaloweza kutoshea watu 30 lilijengwa. Kutaniko lenye wahubiri wa Ufalme 20 lilianzishwa huko Nuku’alofa mwaka wa 1970.

 Tangu wakati huo, utimizo wa maneno ya nabii Isaya unaweza kuonekana wazi katika visiwa vya Tonga: “Nao wamhesabie Yehova utukufu, nao watangaze sifa zake katika visiwa.” (Isaya 42:12) Kazi ya Ufalme imeendelea kusitawi na wengi wanasaidiwa kuwa na uhusiano pamoja na Yehova. Kwenye Kusanyiko la Wilaya huko Nuku’alofa mwaka wa 2003, kulikuwa na kilele cha wahudhuriaji 407, na 5 wakabatizwa. Hudhurio la watu 621 kwenye Ukumbusho katika mwaka wa 2004 linaonyesha kwamba kuna matarajio ya ukuzi.

Maisha Rahisi ya Wakaaji wa Visiwani

Hata hivyo, kwenye maeneo ya mbali na mji mkuu, bado kuna uhitaji mkubwa wa watangazaji wa Ufalme. Kwa mfano, watu 8,500 wanaoishi katika visiwa 16 vya Ha’apai wanahitaji kusikia zaidi ukweli wa Biblia. Ha’apai hasa ina visiwa tambarare vyenye minazi na fuo ndefu za mchanga mweupe kwenye visiwa hivyo. Maji ya bahari ni safi sana, na mara nyingi unaweza kuona waziwazi vitu vilivyo kwenye kina cha meta zaidi ya 30. Ni jambo la pekee sana kuogelea kati ya miamba ya tumbawe na kati ya zaidi ya aina mia moja ya samaki wa tropiki wenye rangi mbalimbali. Kwa ujumla, vijiji ni vidogo. Ingawa nyumba ni za kawaida, zinajengwa kwa njia ambayo zinaweza kustahimili tufani za kitropiki.

Mishelisheli na miembe hutoa kivuli na chakula. Shughuli kubwa ya kila siku huwa kutafuta na kupika chakula. Zaidi ya nyama ya nguruwe, wakaaji wa visiwa hivyo wanafurahia mazao mengi ya bahari. Familia hukuza vyakula vya mizizi na mboga katika bustani zao. Michungwa na milimau huota yenyewe porini; kuna minazi na migomba mingi. Ujuzi kuhusu mimea, majani, maganda ya miti, na mizizi ambayo hutumiwa kama dawa hupitishwa kutoka kizazi kimoja hadi kingine.

Bila shaka, jambo lenye kupendeza hata zaidi huko Ha’apai ni kwamba watu wa kisiwa hicho ni wenye urafiki, nao wamezoeana vizuri na mazingira hayo matulivu. Watu huishi maisha rahisi. Wanawake wengi hufanya kazi za mikono, yaani, hutengeneza vikapu, vitambaa vya maganda ya miti na mikeka. Wanapokuwa wakifanya kazi, wanawake Watonga hukaa, huzungumza, huimba, na hucheka pamoja wakiwa chini ya kivuli cha mti, mara nyingi watoto wao wakicheza au kulala karibu nao. Baada ya maji kupungua, wanawake ndio huenda kuokota chaza na wanyama wengine wa baharini wanaoliwa pamoja na magugu-maji ambayo hutumiwa kutengeneza saladi tamu.

Wanaume wengi hutumia wakati wao kulima bustani, kuvua samaki, kukata mbao, kutengeneza mashua ndogo, na kushona nyavu. Wanaume, wanawake, na watoto husafiri toka kisiwa kimoja hadi kingine kwa mashua ndogo za kuvua zilizofunikwa ili kutembelea watu wa ukoo, kupata matibabu, na kufanya biashara au kuuza bidhaa.

Habari Njema Zafika Sehemu za Mbali

Wamishonari wawili na wahudumu mapainia wawili walifika kwenye mazingira hayo matulivu wakati wa kipindi cha Ukumbusho cha mwaka wa 2002. Ziara za mara kwa mara zilikuwa zimefanywa mapema, na watu huko Ha’apai walipokea vichapo vilivyochapishwa na Mashahidi wa Yehova, na hata kujifunza Biblia na Mashahidi.

Walimu hao wanne wa Biblia waliotembelea kisiwa hicho walikuwa na malengo matatu: kutolea watu vichapo vya Biblia, kuanzisha mafunzo ya Biblia ya nyumbani, na kualika watu waliopendezwa kwenye mwadhimisho wa Mlo wa Jioni wa Bwana. Malengo yote matatu yalitimizwa.  Watu 97 walikubali mwaliko huo wa kuhudhuria Ukumbusho wa kifo cha Yesu. Baadhi yao walisafiri ndani ya mashua ndogo zilizofunikwa ingawa kulikuwa na mvua nyingi na upepo mkali. Kwa sababu ya hali mbaya ya hewa, wengi walikaa mahali walipoadhimisha Ukumbusho usiku huo na kurudi nyumbani kwao siku iliyofuata.

Msemaji aliyetoa hotuba ya Ukumbusho alilazimika kujitahidi sana. “Nilikuwa na kazi ngumu kutoa hotuba mbili za Ukumbusho katika lugha ya kigeni jioni ileile,” anakumbuka mmishonari aliyekuwa msemaji. “Unaweza kuwazia jinsi nilivyokuwa na wasiwasi. Sala ilinisaidia sana. Nilikumbuka maneno na miundo ya sentensi ambayo sikutambua kwamba nilikuwa nimejifunza.”

Kwa sababu waeneza-injili walifuatia upendezi katika visiwa vya Ha’apai, wanaume wawili na wake zao kutoka sehemu hiyo walibatizwa. Katika kisa kimoja, mmoja wa wanaume hao alipendezwa na vichapo vya Mashahidi alipokuwa akisoma awe mhudumu katika kanisa la mahali hapo.

Ingawa walikuwa maskini kimwili, mwanamume huyo na mke wake walikuwa wakitoa mchango wa pesa nyingi wakati majina yao yalipotajwa kanisani wakati wa ibada ya kuchangisha pesa iliyofanywa kila mwaka. Shahidi mmoja ambaye hapo awali alikuwa amewatembelea alimwomba mume huyo afungue Biblia yake na kusoma 1 Timotheo 5:8. Mtume Paulo aliandika hivi: “Ikiwa yeyote hawaandalii mahitaji wale walio wake mwenyewe, na hasa wale walio washiriki wa nyumba yake, ameikana imani naye ni mbaya kuliko mtu asiye na imani.” Kanuni hiyo ya Biblia iligusa moyo wa mume huyo. Alitambua kwamba kwa kukubali kutoa pesa nyingi kupita kiasi kwa ajili ya kanisa, alikuwa akikosa kutimizia familia yake mahitaji ya lazima. Katika sherehe iliyofuata ya kukusanya pesa inayofanywa kila mwaka, ingawa alikuwa na pesa mfukoni mwake, hangeweza kusahau andiko la 1 Timotheo 5:8. Jina lake lilipotajwa, alimjulisha kasisi kwa ujasiri kwamba mahitaji ya familia yake yalikuwa muhimu zaidi. Kwa sababu hiyo, mwanamume huyo na mke wake walishutumiwa hadharani na kukaripiwa na wazee wa kanisa.

Baada ya kujifunza Biblia na Mashahidi wa Yehova, mwanamume huyo na mkewe wakawa wahubiri wa habari njema. Mume huyo anasema: “Kweli ya Biblia imenibadili. Mimi si mkatili na mkali tena kwa familia yangu. Sinywi pombe tena kupindukia. Watu katika kijiji chetu wanaweza kuona jinsi ambavyo kweli imebadili maisha yangu. Ninatumaini kwamba wataipenda kweli kama mimi.”

Mashua Quest Ilitumiwa Kutafuta Wanaopendezwa

Miezi michache baada ya Ukumbusho wa mwaka wa 2002, mashua nyingine ilileta vitu vyenye thamani kwenye kisiwa cha mbali cha Ha’apai. Mashua hiyo ya meta 18 iliyoitwa Quest ilisafiri kutoka New Zealand hadi kwenye visiwa vya Tonga. Kati ya abiria kulikuwa na Gary na Hetty, pamoja na binti yao Katie. Ndugu na dada tisa wa Tonga pamoja na wamishonari wawili waliambatana nao mara mbili. Mashahidi wenyeji walisaidia kuendesha mashua hiyo kwa ustadi, nyakati nyingine katikati ya miamba wasiyoijua. Safari hizo hazikuwa zenye kustarehesha. Waliokuwa ndani ya mashua hiyo walikuwa wamekuja kufundisha kweli za Biblia. Walizunguka eneo kubwa la bahari wakitembelea visiwa 14. Habari njema ya Ufalme haikuwa imewahi kuhubiriwa katika baadhi ya visiwa hivyo.

Watu waliitikiaje? Kwa ujumla, wahubiri hao wa baharini walikaribishwa kwa uchangamfu, kwa ukarimu, na pia  kwa udadisi kama ilivyo desturi ya watu wa visiwani. Wenyeji wa visiwani walipoelewa kusudi la ziara hiyo, walithamini sana. Ilikuwa wazi kwa Mashahidi hao wageni kwamba watu wa kisiwa hicho waliliheshimu Neno la Mungu na walitambua uhitaji wao wa kiroho.—Mathayo 5:3.

Mara nyingi, wageni walikaa chini ya miti inayokua katika maeneo yenye joto wakiwa wamezungukwa na watu ambao walikuwa na maswali mengi kuhusu Biblia. Kulipokuwa usiku, mazungumzo ya Biblia yaliendelea ndani ya nyumba za watu. Wenyeji wa kisiwa kimoja waliwasihi hivi Mashahidi waliokuwa wakiondoka: “Msiende! Mkiondoka ni nani watajibu maswali yetu?” Shahidi mmoja alisema: “Ilikuwa vigumu kuacha watu hao wengi wenye mfano wa kondoo ambao walikuwa na njaa ya kweli. Mbegu nyingi za kweli zimepandwa.” Mashua Quest ilipofika kwenye kisiwa kimoja, Mashahidi walimkuta kila mtu amevalia mavazi ya maombolezo. Mke wa afisa wa mji huo alikuwa amekufa muda mfupi tu kabla ya hapo. Afisa huyo aliwashukuru akina ndugu kwa kuleta ujumbe wa faraja kutoka katika Biblia.

Haikuwa rahisi kufika kwenye visiwa fulani. Hetty anaeleza: “Kisiwa kimoja hakikuwa na nchi kavu ila tu miamba iliyochomoza kutoka baharini yenye urefu wa meta moja hivi. Tungeweza kufika kwenye kisiwa hicho kwa kutumia mtumbwi wa mpira. Kwanza, ilitubidi kuwatupia mikoba yetu watu wengi waliokuwa ufuoni tayari kuipokea. Kisha, mtumbwi huo ulipopanda juu ya mwamba ilitubidi turuke kabla haujateremka tena baharini.”

Hata hivyo, si abiria wote waliokuwa wana-bahari stadi. Baada ya kusafiri kwa muda wa majuma mawili, nahodha aliandika hivi kuhusu safari ya kurudi kwenye kisiwa kikuu cha Tongatapu: “Tuna safari ya saa 18 mbele yetu. Hatuwezi kusafiri bila kusimama kwa sababu ya wale ambao hupatwa na kichefuchefu. Tunafurahi sana kwenda nyumbani lakini pia tunasikitika kuwaacha watu wengi sana ambao sasa wamesikia ujumbe wa Ufalme. Tunawaacha mikononi mwa Yehova, roho yake takatifu na malaika wake wawasaidie kukua kiroho.”

Visiwa Vyenye Matarajio Mema

Yapata miezi sita baada ya kuondoka kwa mashua Quest, waeneza-injili wawili ambao ni mapainia wa pekee, Stephen na Malaki, walitumwa ili kuhubiri katika visiwa vya Ha’apai. Katika kazi ya kufundisha Biblia, walijiunga na ndugu wawili na wake zao ambao walikuwa wamebatizwa karibuni. Wahubiri wanatumia Biblia vizuri nao wanakuwa na mazungumzo mazuri juu ya mafundisho ya Biblia.

Katika Desemba 1, 2003, kutaniko moja lilianzishwa huko Ha’apai ambalo ni kutaniko la tano huko Tonga. Kati ya wale wanaohudhuria katika kutaniko hilo, wengi ni watoto. Wamejifunza kuwa watulivu. Watoto hao hukaa kwa utulivu nao hufurahia kutoa maelezo. Mwangalizi wa mzunguko alisema kwamba “ujuzi wao wa Kitabu Changu cha Hadithi za Biblia unaonyesha kwamba wazazi wamechukua kwa uzito daraka lao la kukazia kweli ya Biblia ndani ya watoto wao.” Kwa kweli, visiwa hivyo vina matarajio mema ya kuvuna marafiki wengi zaidi wa Yehova.

Zaidi ya miaka 70 imepita tangu Charles Vete atafsiri kijitabu Where Are the Dead? katika lugha yake ya asili, ya Tonga. Hakutambua ni kwa kadiri gani mbegu ya Ufalme ingetia mizizi mioyoni mwa wananchi wenzake. Kutoka mwanzo huo mdogo, Yehova ameendelea kubariki kutangazwa kwa habari njema kunakozidi kufanywa katika sehemu hiyo ya mbali ya dunia. Leo, inaweza kusemwa kwamba Tonga ni kati ya visiwa vya mbali sana vya bahari ambavyo vimejitoa kwa Yehova. (Zaburi 97:1; Isaya 51:5) Sasa kuna marafiki wengi wa Yehova katika visiwa vya Tonga.

[Picha katika ukurasa wa 8]

Charles Vete, 1983

[Picha katika ukurasa wa 9]

Kutengeneza vitambaa kutoka katika maganda ya mti

[Picha katika ukurasa wa 10]

Mashua “Quest” ilitumiwa kueneza habari njema huko Tonga

[Picha katika ukurasa wa 11]

Kikundi cha watafsiri, huko Nuku’alofa

[Hisani ya Picha katika ukurasa wa 9]

Making tapa cloth: © Jack Fields/CORBIS; background of pages 8 and 9, and fishing: © Fred J. Eckert