Dada Waliotaabika Ambao ‘Waliijenga Nyumba ya Israeli’

MAPAMBAZUKO yalipokaribia, Lea alijua kwamba karibuni ukweli ungejulikana. Alikuwa amelala mikononi mwa Yakobo, naye alijua kwamba muda si muda Yakobo angegundua kwamba yeye si Raheli, dada yake mdogo. Kutokana na ombi la baba yake, Lea, ambaye huenda alikuwa amevaa mavazi yaliyomfanya asitambuliwe, usiku uliotangulia alilala kwenye kitanda cha bibi-arusi kilichotayarishwa kwa ajili ya Yakobo na Raheli.

Fikiria jinsi Yakobo alivyohisi alipotambua asubuhi kwamba alidanganywa! Akiwa amekasirika, Yakobo alibishana na Labani, baba ya Lea. Wakati huohuo, huenda Lea alitafakari kuhusu jinsi alivyohusika katika udanganyifu huo na matokeo ya kudumu ya jambo hilo. Masimulizi kuhusu Lea na Raheli ni sehemu muhimu ya historia ya Biblia. Pia, masimulizi hayo yanatusaidia kuelewa hekima ya kuoa mke mmoja na kuwa mwaminifu katika ndoa.

Mgeni Kwenye Kisima

Miaka saba mapema, Raheli alikimbia kwenda kumwambia baba yake kwamba alikutana na mgeni mmoja kwenye kisima ambaye alidai kuwa mtu wa ukoo. Ilijulikana baadaye kwamba Yakobo alikuwa binamu ya Raheli, mwana wa dada ya baba yake na mwabudu wa Yehova. Mwezi mmoja baadaye, Yakobo alijitolea kumtumikia Labani kwa miaka saba ili amuoe Raheli. Labani alipoona kuwa mpwa wake alikuwa mwenye bidii ya kazi na akijua kwamba ilikuwa desturi ya watu wao kuoana na watu wa ukoo, Labani alikubali pendekezo la Yakobo.—Mwanzo 29:1-19.

Upendo wa Yakobo kwa Raheli haukuwa hisia za kimahaba za muda tu. Miaka yao saba ya uchumba ‘ilikuwa kama siku chache kwa sababu alimpenda.’ (Mwanzo 29:20) Kwa kuwa Yakobo alimpenda Raheli hadi Raheli alipokufa, hilo linaonyesha kwamba lazima Raheli alikuwa na sifa nyingi nzuri.

Je, Lea alitumaini pia kuolewa na mwabudu mwaminifu wa Yehova? Biblia haisemi. Mawazo ya Labani kuhusu kuolewa kwa Lea yanaonyeshwa wazi zaidi katika masimulizi ya Biblia. Mwishoni mwa uchumba wa Raheli, Labani alifanya karamu ya arusi. Lakini masimulizi ya Biblia yanasema kwamba wakati wa jioni, Labani alimleta Lea kwa Yakobo “ili apate kulala naye.”—Mwanzo 29:23.

Je, ni Lea aliyepanga njama ya kumdanganya Yakobo? Au je, alilazimika tu kumtii baba yake? Naye Raheli alikuwa wapi? Je, alijua kile kilichokuwa kikiendelea? Ikiwa ndivyo, alihisi namna gani? Je, angepinga uamuzi na mamlaka ya baba yake? Biblia haijibu maswali hayo. Haidhuru Raheli na Lea walifikiri nini kuhusu jambo hilo, njama hiyo ilimkasirisha Yakobo. Na Yakobo alibishana na Labani, wala si na mabinti wake: “Je, sikukutumikia kwa ajili ya Raheli? Basi kwa nini umenifanyia ujanja?” Labani alijibu namna gani? “Si desturi . . . kumtoa  mwanamke mdogo kabla ya mzaliwa wa kwanza. Sherehekea kikamili juma la mwanamke huyu. Baadaye utapewa pia mwanamke huyu mwingine kwa utumishi ambao wewe unaweza kunitumikia kwa miaka saba zaidi.” (Mwanzo 29:25-27) Hivyo, Yakobo alidanganywa na kuingizwa katika ndoa ya wake wengi ambayo ingesababisha wivu mkali.

Familia Isiyo na Furaha

Yakobo alimpenda Raheli. Mungu alipoona kwamba Lea “alichukiwa,” akafungua tumbo lake ili apate mtoto, lakini Raheli aliendelea kuwa tasa. Hata hivyo, Lea hakutaka tu mtoto; bali alitaka Yakobo ampende. Alipoona kwamba Raheli ndiye aliyependwa, Lea alitaabika sana. Hata hivyo, Lea alitumaini kwamba Yakobo angempenda kwa sababu alikuwa amemzalia mwana wake wa kwanza, Rubeni, jina linalomaanisha “Ona, Mwana!” Lea alikuwa na sababu ya kumpa mtoto wake jina hilo: “Ni kwa sababu Yehova ametazama taabu yangu, kwa kuwa sasa mume wangu ataanza kunipenda.” Lakini Yakobo hakumpenda; hata baada ya kumzaa mwana mwingine, bado hakumpenda. Lea alimwita mwana huyo Simeoni, jina linalomaanisha “Kusikiliza.” Lea alifikiri hivi: “Ni kwa sababu Yehova amesikiliza, kwa kuwa nilichukiwa na kwa hiyo akanipa huyu pia.”—Mwanzo 29:30-33.

Kwa kuwa Mungu alimsikiliza, ni wazi kwamba Lea alisali kuhusu hali yake. Inaelekea Lea alikuwa mwanamke mwaminifu. Hata hivyo, aliendelea kuumia kihisia hata baada ya kumzaa mwana wa tatu, Lawi. Jina lake, linalomaanisha “Kushikamana,” au “Kuunganishwa,” linafafanuliwa na maneno haya ya Lea: “Sasa wakati huu mume wangu atajiunga nami, kwa sababu nimemzalia wana watatu.” Hata hivyo, ni wazi kwamba hilo halikumfanya Yakobo awe na uhusiano wa karibu zaidi naye. Pengine Lea alikubaliana na hali hiyo, kwa kuwa mwana wake wa nne hakuwa na jina linaloonyesha matumaini yake ya kuwa na uhusiano mzuri zaidi pamoja na Yakobo. Badala yake, jina alilompa Yuda lilionyesha shukrani zake kwa Mungu. Jina “Yuda” linamaanisha “Kusifiwa,” au “Kitu cha Kusifiwa.” Lea alisema tu: “Mara hii nitamsifu Yehova.”—Mwanzo 29:34, 35.

Ni kweli kwamba Lea alitaabika, lakini Raheli pia alitaabika. Alimsihi Yakobo hivi:  “Nipe watoto, kama sivyo nitakufa mimi.” (Mwanzo 30:1) Raheli alijua kwamba Yakobo alimpenda, lakini alitaka kuwa na watoto. Lea alikuwa na watoto, lakini alitaka apendwe. Kila mmoja alitamani kile ambacho yule mwingine alikuwa nacho, na hivyo hakuna aliyekuwa na furaha. Wote wawili walimpenda Yakobo na walitamani kumzalia watoto. Kila mmoja alimwonea mwenzake wivu. Hiyo ilikuwa hali yenye kuhuzunisha kama nini kwa familia hiyo!

Je, Raheli Apewe Watoto?

Wakati huo, kutozaa kulionwa kuwa mateso. Mungu alikuwa amewaahidi Abrahamu, Isaka, na Yakobo kwamba familia zao zingetokeza “uzao” ambao kupitia huo familia zote zingejibariki. (Mwanzo 26:4; 28:14) Hata hivyo, Raheli hakuwa na mtoto. Yakobo alijua kwamba Mungu tu ndiye angeweza kumpa Raheli watoto, na hivyo kumwezesha kuchangia baraka hizo. Lakini, Raheli hakuwa na subira. Alisema hivi: “Kijakazi wangu Bilha huyu. Lala naye, apate kuzaa magotini pangu ili kwamba mimi, naam mimi, nipate watoto kwake.”—Mwanzo 30:2, 3.

Huenda ikawa vigumu kwetu kuelewa mtazamo wa Raheli. Hata hivyo, hati za zamani za ndoa zilizopatikana kotekote katika Mashariki ya Karibu zinaonyesha kwamba ilikuwa desturi iliyokubaliwa kwa mke asiyezaa kumpa mume wake msichana mjakazi ili kuzaa mrithi. * (Mwanzo 16:1-3) Katika hali fulani, watoto wa msichana mtumwa walionwa kuwa watoto wa mke huyo.

Bilha alipozaa mtoto wa kiume, Raheli alifurahi na kutangaza hivi: “Mungu ametenda kama mwamuzi wangu na pia ameisikiliza sauti yangu, akanipa mwana.” Akamwita Dani, jina linalomaanisha “Mwamuzi.” Raheli alisali pia kuhusu hali yake. Bilha alipozaa mwana wake wa pili, Naftali, jina linalomaanisha “Miereka Yangu,” Raheli alisema: “Nimepigana miereka yenye nguvu na dada yangu. Nami nimekuwa mshindi!” Majina hayo yanaonyesha ugomvi mkali uliokuwa kati ya wapinzani hao.—Mwanzo 30:5-8.

Labda Raheli alifikiri kwamba alikuwa akitenda kupatana na sala zake alipompa Yakobo kijakazi wake Bilha, lakini hiyo haikuwa njia ya Mungu ya kumpa watoto. Kuna somo katika  kisa hicho. Hatupaswi kukosa subira tunapomwomba Yehova. Anaweza kujibu sala kwa njia tusizotazamia na wakati tusiotazamia.

Ili kushindana na Raheli, Lea pia alimpa Yakobo kijakazi wake, Zilpa. Kwanza, Zilpa alimzaa Gadi, na baadaye akamzaa Asheri.—Mwanzo 30:9-13.

Kisa kimoja kinachokazia uadui kati ya Raheli na Lea kilihusu matunda fulani ya dudai ambayo Rubeni mwana wa Lea alipata. Watu waliamini kwamba tunda hilo lilimsaidia mwanamke kupata mimba. Raheli alipoomba baadhi ya matunda hayo, Lea alimjibu kwa uchungu: “Je, hili ni jambo dogo, kwamba wewe umemchukua mume wangu, na sasa wewe uzichukue pia dudai za mwanangu?” Watu wengine wanaelewa maneno ya Lea kuwa yanamaanisha kwamba mara nyingi Yakobo alikuwa pamoja na Raheli kuliko Lea. Labda Raheli aliona kwamba Lea alikuwa na sababu nzuri ya kulalamika, kwa kuwa alimjibu hivi: “Kwa sababu hiyo yeye atalala nawe usiku wa leo kwa kubadilishana na dudai za mwana wako.” Hivyo, Yakobo aliporudi nyumbani jioni hiyo, Lea alimwambia hivi: “Utalala nami, kwa sababu nimekukodi moja kwa moja kwa dudai za mwanangu.”—Mwanzo 30:15, 16.

Lea alizaa mwana wa tano na wa sita, Isakari na Zebuloni. Baadaye, alisema hivi: “Mwishowe mume wangu atanivumilia, kwa sababu nimemzalia wana sita.” *—Mwanzo 30:17-20.

Matunda ya dudai hayakusaidia kupata mimba. Mwishowe, Raheli alipopata mimba na kumzaa Yosefu baada ya miaka sita ya ndoa, ilikuwa kwa sababu Yehova ‘alimkumbuka’ naye akajibu sala yake. Huo ndio wakati tu Raheli angeweza kusema: “Mungu ameondolea mbali shutuma yangu!”—Mwanzo 30:22-24.

Kifo na Urithi

Raheli alikufa alipokuwa akimzaa Benyamini, mwana wake wa pili. Yakobo kwa kweli alimpenda Raheli, na hata aliwapenda sana watoto wawili wa Raheli. Miaka mingi baadaye, alipokaribia kufa, Yakobo hangeweza kujizuia asikumbuke kifo cha mapema cha mke wake mpendwa Raheli. (Mwanzo 30:1; 35:16-19; 48:7) Hatujui lolote kuhusu kifo cha Lea. Tunalojua ni kwamba Yakobo alimzika Lea katika pango ambamo yeye pia alitaka azikwe.—Mwanzo 49:29-32.

Akiwa amezeeka Yakobo alikiri kwamba maisha yake yalikuwa yenye kutaabisha, kutia ndani hali yake ya familia. (Mwanzo 47:9) Bila shaka, maisha yalikuwa yenye kutaabisha kwa Lea na Raheli pia. Mambo waliyopitia yanakazia matokeo mabaya ya ndoa ya wake wengi na yanaonyesha pia kwa nini Yehova alikusudia mwanamume awe na mke mmoja tu. (Mathayo 19:4-8; 1 Timotheo 3:2, 12) Wivu unatokea wakati mapendezi ya kimahaba au ya kingono ya mume au mke yanaelekezwa kwa mtu mwingine mbali na mwenzi wake wa ndoa. Hiyo ni moja ya sababu inayomfanya Mungu akataze uasherati na uzinzi.—1 Wakorintho 6:18; Waebrania 13:4.

Kwa vyovyote vile, Mungu aliendelea na bado anaendelea kutimiza kusudi lake kwa kutumia wanaume na wanawake wasio wakamilifu lakini ambao ni waaminifu. Kama sisi, dada hao wawili walikuwa na udhaifu. Hata hivyo, kupitia wanawake hao, Yehova alianza kutimiza ahadi yake aliyompa Abrahamu. Inafaa kusema kwamba Raheli na Lea ‘waliijenga nyumba ya Israeli.’—Ruthu 4:11.

[Maelezo ya Chini]

[Picha katika ukurasa wa 9]

Lea na Raheli, kila mmoja alitamani kile ambacho yule mwingine alikuwa nacho, na hivyo hakuna aliyekuwa na furaha

[Picha katika ukurasa wa 10]

Taifa la Israeli lilitokana na wana 12 wa Yakobo