Fanya Maendeleo Yako Yawe Wazi

“Tafakari mambo haya; zama katika hayo, ili maendeleo yako yawe wazi kwa watu wote.”—1 TIM. 4:15.

1, 2. Tunajua nini kuhusu maisha ya mapema ya Timotheo na badiliko ambalo lilitukia alipokuwa na umri wa miaka 20 hivi?

KIJANA Timotheo alilelewa katika jimbo la Roma la Galatia, katika nchi ambayo leo inaitwa Uturuki. Makutaniko mengi ya Kikristo yalianzishwa huko makumi ya miaka baada ya kifo cha Yesu. Baada ya muda, kijana Timotheo, mama yake, na nyanya yake walikubali Ukristo na wakawa washiriki wenye bidii katika kutaniko moja. (2 Tim. 1:5; 3:14, 15) Bila shaka, Timotheo alifurahia maisha yake akiwa kijana Mkristo katika mazingira hayo. Hata hivyo, kwa ghafula, mambo yalianza kubadilika.

² Yalianza kubadilika wakati mtume Paulo alipotembelea eneo hilo mara ya pili. Wakati huo, huenda Timotheo alikuwa katika miaka yake ya mwisho ya utineja au alikuwa na umri wa miaka 20 hivi. Inaelekea kwamba Paulo alipotembelea mji wa Listra, alitambua kwamba Timotheo “alishuhudiwa vema na akina ndugu” wa makutaniko ya huko. (Mdo. 16:2) Inaonekana kwamba kijana Timotheo alionyesha ukomavu mkubwa ingawa alikuwa na umri mdogo. Kisha, chini ya mwongozo wa roho takatifu, Paulo na baraza la wazee la kutaniko la huko walimwekelea mikono Timotheo, ili atimize kazi ya pekee katika kutaniko.—1 Tim. 4:14; 2 Tim. 1:6.

3. Timotheo alipewa pendeleo gani la pekee la utumishi?

³ Timotheo alipewa mwaliko wa pekee wa kusafiri pamoja na mtume Paulo! (Mdo. 16:3) Hebu wazia jinsi Timotheo alivyoshangaa na kusisimka! Kwa miaka mingi ambayo ingefuata, Timotheo angesafiri na Paulo na nyakati nyingine angesafiri na watu wengine, akitimiza migawo mbalimbali aliyopewa na mitume na wanaume wazee. Paulo na Timotheo walifanya kazi ya kusafiri ambayo iliwajenga sana kiroho akina ndugu. (Soma Matendo 16:4, 5.) Hivyo, Wakristo wengi walimjua sana Timotheo kwa sababu ya maendeleo yake ya kiroho. Baada ya kufanya kazi na Timotheo kwa miaka kumi hivi, mtume Paulo aliwaandikia Wafilipi: “Sina mtu mwingine yeyote aliye na mwelekeo kama [wa Timotheo] atakayejali kwa unyoofu mambo yenu. . . . Ninyi mnaujua uthibitisho alioutoa juu yake mwenyewe, kwamba kama mtoto na baba yake yeye alitumika pamoja nami katika kuendeleza habari njema.”—Flp. 2:20-22.

4. (a) Timotheo alikabidhiwa daraka gani zito? (b) Ni maswali gani tunayoweza kuuliza kuhusu maneno ya Paulo kwenye 1 Timotheo 4:15?

⁴ Karibu wakati ambapo Paulo aliwaandikia Wafilipi, alimkabidhi Timotheo daraka zito la kuwaweka rasmi wazee na watumishi wa huduma. (1 Tim. 3:1; 5:22) Ni wazi kwamba Timotheo alikuwa amefikia kuwa mwangalizi Mkristo mwenye kutegemeka na kuaminika. Hata hivyo, katika barua hiyohiyo, Paulo alimhimiza Timotheo ‘afanye maendeleo yake yawe  wazi kwa watu wote.’ (1 Tim. 4:15) Je, Timotheo hakuwa tayari amefanya maendeleo yake yawe wazi kwa kadiri kubwa sana? Basi, Paulo alimaanisha nini aliposema hivyo, nasi tunaweza kufaidika namna gani kutokana na shauri lake?

Kuonyesha Wazi Sifa za Kiroho

5, 6. Usafi wa kiroho wa kutaniko la Efeso ulikabili hatari gani, na Timotheo angelinda kutaniko jinsi gani?

⁵ Acheni tuchunguze mistari mingine inayozunguka andiko la 1 Timotheo 4:15. (Soma 1 Timotheo 4:11-16.) Kabla ya kuandika maneno hayo, Paulo alikuwa ameenda Makedonia lakini alimwomba Timotheo abaki huko Efeso. Kwa nini? Wakristo fulani katika mji huo walikuwa wakileta migawanyiko katika kutaniko kwa kuanzisha mafundisho ya uwongo. Timotheo alipaswa kulinda usafi wa kiroho wa kutaniko hilo. Angefanya hivyo jinsi gani? Kwanza, kwa kuwawekea wengine mfano mzuri wa kuiga.

⁶ Paulo alimwandikia Timotheo hivi: “Uwe kielelezo kwa waaminifu katika kusema, katika mwenendo, katika upendo, katika imani, katika usafi wa kiadili.” Paulo akaongezea hivi: “Tafakari mambo haya; zama katika hayo, ili maendeleo yako yawe wazi kwa watu wote.” (1 Tim. 4:12, 15) Maendeleo hayo yalihusiana na sifa za kiroho za Timotheo bali si cheo chochote cha mamlaka. Hayo ndiyo maendeleo ambayo kila Mkristo anapaswa kuonyesha wazi.

7. Wote katika kutaniko wanatazamiwa kufanya nini?

⁷ Leo kuna mapendeleo mbalimbali ya madaraka katika kutaniko kama ilivyokuwa katika siku za Timotheo. Wengine wanatumika wakiwa wazee au watumishi wa huduma. Wengine ni mapainia. Na wengine ni waangalizi wanaosafiri, Wanabetheli, au wamishonari. Wazee wanashiriki katika programu mbalimbali za kufundisha, kama vile kwenye makusanyiko. Hata hivyo, Wakristo wote—wanaume, wanawake, na vijana—wanaweza kufanya maendeleo yao ya kiroho yawe wazi. (Mt. 5:16) Kwa kweli, hata Wakristo ambao wana mapendeleo ya pekee ya madaraka wanatazamiwa kufanya sifa zao za kiroho ziwe wazi kwa watu wote kama Timotheo alivyofanya.

Uwe Kielelezo Katika Kusema

8. Usemi wetu una matokeo gani kwa ibada yetu?

⁸ Timotheo alipaswa pia kuwa kielelezo katika kusema. Tunaweza kufanya maendeleo yetu yawe wazi namna gani katika jambo hilo? Usemi wetu unafunua mambo mengi kutuhusu. Yesu alisema wazi hivi: “Kinywa kinasema kutokana na mambo yaliyojaa katika moyo.” (Mt. 12:34) Yakobo, ndugu wa kambo wa Yesu, alitambua pia kwamba usemi wetu unaweza kuwa na matokeo mabaya kwa ibada yetu. Aliandika hivi: “Ikiwa mtu yeyote anajiona kuwa mwabudu anayeshikilia vizuri namna ya ibada na bado hauongozi ulimi wake, bali anaendelea kuudanganya moyo wake mwenyewe, namna ya ibada ya mtu huyo ni ya ubatili.”—Yak. 1:26.

9. Tunapaswa kuwa kielelezo katika usemi kwa njia gani?

⁹ Usemi wetu unaweza kuwafunulia wengine kutanikoni kadiri ambavyo tumefanya maendeleo ya kiroho. Kwa hiyo, badala ya kusema mambo yasiyo ya heshima, yenye kubomoa, ya kuchambua, au yenye kuumiza, Wakristo wakomavu wanajitahidi kuwajenga, kuwafariji, kuwatuliza, na kuwatia moyo wengine. (Met. 12:18; Efe. 4:29; 1 Tim. 6:3-5, 20) Kuwa tayari kuzungumza na wengine kuhusu mambo ya kimaadili ambayo tunaamini na kutetea waziwazi viwango vya juu vya Mungu kunaweza kuonyesha kwamba tumejitoa kwa Mungu. (Rom. 1:15, 16) Bila shaka, watu wenye mioyo minyoofu wataona jinsi tunavyotumia zawadi ya usemi na huenda wakafuata kielelezo chetu.—Flp. 4:8 9.

Tuwe Kielelezo Katika Mwenendo Wetu na Usafi wa Kiadili

10. Kwa nini imani isiyo na unafiki inaweza kutusaidia sana kufanya maendeleo ya kiroho?

¹⁰ Zaidi ya kuwa kielelezo kizuri katika usemi wenye kujenga, kuna mambo mengine ambayo Mkristo anahitaji kufanya. Mtu anayesema mambo yanayofaa lakini hafanyi mambo yanayofaa  ni mnafiki. Paulo alijua vizuri sana unafiki wa Mafarisayo na madhara ya mwenendo wao. Alimwonya Timotheo tena na tena ajiepushe na unafiki na ukosefu huo wa unyoofu. (1 Tim. 1:5; 4:1, 2) Lakini Timotheo hakuwa mnafiki. Katika barua yake ya pili kwa Timotheo, Paulo aliandika hivi: “Naikumbuka imani iliyo ndani yako isiyo na unafiki wowote.” (2 Tim. 1:5) Hata hivyo, Timotheo alihitaji kuonyesha wazi mbele ya wengine unyoofu wake akiwa Mkristo. Alipaswa kuwa kielelezo katika mwenendo.

11. Paulo alimwandikia Timotheo nini kuhusu utajiri?

¹¹ Katika barua zake mbili kwa Timotheo, Paulo alitoa himizo juu ya mambo mbalimbali yanayohusu mwenendo. Kwa mfano, alimhimiza Timotheo aepuke kufuatia utajiri. Paulo aliandika hivi: “Kupenda pesa ni chanzo cha mambo mabaya ya namna zote, na kwa kujitahidi kufikia upendo huo wengine wamepotoshwa kutoka kwenye imani nao wamejichoma wenyewe kila mahali kwa maumivu mengi.” (1 Tim. 6:10) Kupenda utajiri kunaonyesha kwamba mtu ana udhaifu wa kiroho. Kwa upande mwingine, Wakristo wanaotosheka kuishi maisha rahisi, ‘wakiwa na chakula na kitu cha kujifunika,’ wanaonyesha kwamba wamefanya maendeleo ya kiroho.—1 Tim. 6:6-8; Flp. 4:11-13.

12. Tunaweza kufanya nini ili maendeleo yetu yawe wazi katika maisha yetu binafsi?

¹² Paulo alimweleza Timotheo jinsi ambavyo ni jambo la maana sana kwa wanawake Wakristo ‘kujipamba kwa mavazi yenye mpangilio mzuri, pamoja na kiasi na utimamu wa akili.’ (1 Tim. 2:9) Wanawake wenye kiasi na utimamu wa akili katika mavazi na kujipamba, na pia katika mambo mengine ya kibinafsi, wanaweka kielelezo bora. (1 Tim. 3:11) Kanuni hiyo inawahusu pia wanaume Wakristo. Paulo aliwashauri waangalizi wawe ‘wenye kiasi katika mazoea, wenye utimamu wa akili, wenye utaratibu.’ (1 Tim. 3:2) Tunapoonyesha sifa hizo katika shughuli zetu za kila siku, maendeleo yetu yatakuwa wazi kwa watu wote.

13. Tunaweza jinsi gani kuwa vielelezo katika usafi wa kiadili kama Timotheo alivyokuwa?

 ¹³ Timotheo alipaswa pia kuwa kielelezo katika usafi wa kiadili. Paulo alipotumia maneno hayo, alikuwa akizungumza kuhusu jambo fulani hususa la mwenendo, yaani, maadili katika ngono. Timotheo alipaswa kuwa na mwenendo usiolaumika aliposhughulika hasa na wanawake. Alipaswa kuwatendea “wanawake wazee kama mama, wanawake vijana kama dada kwa usafi wote wa kiadili.” (1 Tim. 4:12; 5:2) Mungu anajua hata matendo mapotovu kiadili ambayo huenda yamefichwa kama siri na bila shaka wanadamu wenzetu watayajua mwishowe. Lakini ni kweli pia kwamba matendo mazuri ya Mkristo hayawezi kufichwa. (1 Tim. 5:24, 25) Kila mtu katika kutaniko ana nafasi ya kufanya maendeleo yake yawe wazi katika mwenendo na usafi wa kiadili.

Upendo na Imani Ni Sifa za Maana Sana

14. Maandiko yanakazia jinsi gani uhitaji wa kuwa na upendo kati yetu wenyewe?

¹⁴ Upendo ni sifa ya maana sana katika Ukristo wa kweli. Yesu aliwaambia wanafunzi wake hivi: “Kwa jambo hili wote watajua kwamba ninyi ni wanafunzi wangu, mkiwa na upendo kati yenu wenyewe.” (Yoh. 13:35) Tunaonyesha upendo huo namna gani? Neno la Mungu linatusihi ‘tuvumiliane katika upendo,’ na kuwa ‘wenye fadhili sisi kwa sisi, wenye huruma nyororo, tukisameheana kwa hiari,’ na kuwa wakaribishaji-wageni. (Efe. 4:2, 32; Ebr. 13:1, 2) Mtume Paulo aliandika hivi: “Katika upendo wa kindugu iweni na upendo mwororo kwa mtu na mwenzake.”—Rom. 12:10.

15. Kwa nini sifa ya upendo ni ya maana sana kwa wote, hasa waangalizi Wakristo?

¹⁵ Ikiwa Timotheo angeshughulika na Wakristo wenzake kwa ukali au bila fadhili, angeharibu kazi nzuri aliyotimiza akiwa mwalimu na mwangalizi. (Soma 1 Wakorintho 13:1-3.) Kwa upande mwingine, maneno ya Timotheo ambayo yalionyesha jinsi alivyowapenda kikweli ndugu zake, pamoja na matendo ya ukarimu na mambo mazuri aliyowatendea, bila shaka yalionyesha wazi maendeleo yake ya kiroho. Basi, ni vizuri kwamba katika barua yake kwa Timotheo, mtume Paulo alitaja hasa upendo ukiwa moja ya sifa ambazo Timotheo alipaswa kuweka kielelezo.

16. Kwa nini Timotheo alihitaji kuwa na imani yenye nguvu?

¹⁶ Imani ya Timotheo ilijaribiwa alipokuwa akiishi huko Efeso. Wakristo fulani walikuwa wakieneza mafundisho ambayo hayakupatana na kweli ya Kikristo. Wengine walikuwa wakieneza “hadithi za uwongo” au kufanya utafiti kuhusu mawazo ambayo hayakujenga kamwe hali ya kiroho ya kutaniko. (Soma 1 Timotheo 1:3, 4.) Paulo alieleza kwamba watu kama hao ‘walijivuna kwa kiburi, hawakuelewa jambo lolote, bali walikuwa wagonjwa kiakili juu ya maswali na mabishano juu ya maneno.’ (1 Tim. 6:3, 4) Je, Timotheo angejihatarisha kwa kuchunguza-chunguza mawazo hayo yenye kudhuru ambayo yalikuwa yakiingia ndani ya kutaniko? Hangefanya hivyo, kwa kuwa Paulo alimhimiza Timotheo ‘apigane pigano zuri la imani’ na kugeuka mbali “kutoka kwenye maneno matupu ambayo huchafua mambo matakatifu na kutoka kwenye maneno yanayopingana ya ule unaoitwa kwa uwongo ‘ujuzi.’” (1 Tim. 6:12, 20, 21) Bila shaka Timotheo alifuata mashauri hayo ya Paulo yenye hekima.—1 Kor. 10:12.

17. Imani yetu inaweza kujaribiwa jinsi gani leo?

¹⁷ Ona kwamba Timotheo aliambiwa kuwa katika “vipindi vya nyakati za mwisho wengine [wangeanguka] kutoka kwenye imani, wakisikiliza maneno yaliyoongozwa kwa roho yenye kupotosha na mafundisho ya roho waovu.”  (1 Tim. 4:1) Watu wote katika kutaniko, kutia ndani wale walio na madaraka fulani, wanahitaji kuwa kama Timotheo katika kuonyesha imani yenye nguvu isiyoyumba-yumba. Kwa kuchukua msimamo imara na kupinga kabisa uasi-imani, tunaweza kufanya maendeleo yetu yawe wazi na kuwa kielelezo katika imani.

Jitahidi Kufanya Maendeleo Yako Yawe Wazi

18, 19. (a) Unaweza kufanya nini ili maendeleo yako yawe wazi kwa watu wote? (b) Habari inayofuata itazungumzia nini?

¹⁸ Ni wazi kwamba maendeleo ya kiroho ya Mkristo wa kweli hayahusiani na sura yake, uwezo wake wa kiasili, au umashuhuri wake. Na huenda yasitegemee miaka mingi ambayo mtu ametumika katika kutaniko. Badala yake, tunaonyesha wazi maendeleo ya kweli ya kiroho kwa kumtii Yehova katika mawazo, usemi, na mwenendo wetu. (Rom. 16:19) Tunapaswa kutii amri ya kupendana sisi kwa sisi na kusitawisha imani yenye nguvu. Ndiyo, acheni tutafakari kuhusu maneno ya Paulo kwa Timotheo na tuzame ndani yake ili maendeleo yetu yawe wazi kwa watu wote.

¹⁹ Tunapofanya maendeleo ya kiroho na kuwa Wakristo wakomavu tunaonyesha pia sifa ya shangwe, ambayo ni sehemu ya matunda ya roho takatifu ya Mungu. (Gal. 5:22, 23) Habari inayofuata itazungumzia jinsi tunavyoweza kusitawisha na kudumisha shangwe nyakati za taabu.

Ungesema Nini?

• Wengine wanaweza kutambua nini kutuhusu kutokana na usemi wetu?

• Tunaonyesha wazi maendeleo yetu katika mwenendo na usafi wa kiadili jinsi gani?

• Kwa nini Wakristo wanapaswa kuweka kielelezo katika upendo na imani?

[Maswali ya Funzo]

[Picha katika ukurasa wa 11]

Kijana Timotheo alionyesha ukomavu mkubwa ingawa alikuwa na umri mdogo

[Picha katika ukurasa wa 13]

Je, wengine wanaona wazi maendeleo yako?