1, 2. (a) Mchungaji Mwisraeli alikuwa na majukumu gani? (b) Wazazi ni kama wachungaji jinsi gani?

WACHUNGAJI katika taifa la Israeli waliishi maisha magumu. Walivumilia joto na baridi na walipaswa pia kulinda makundi yao kutokana na wanadamu au wanyama hatari. Wachungaji waliwakagua kondoo kwa ukawaida na kuwatibu waliokuwa wagonjwa au walioumia. Waliwakazia uangalifu wa pekee wana-kondoo kwa sababu walikuwa dhaifu na hawakuwa na nguvu kama kondoo waliokomaa.—Mwa. 33:13.

² Kwa njia fulani, wazazi Wakristo ni kama wachungaji kwa sababu wanaonyesha sifa muhimu ambazo wachungaji halisi wanapaswa kuwa nazo. Wana jukumu la kuwalea watoto wao “katika nidhamu na mwongozo wa akilini wa Yehova.” (Efe. 6:4) Je, huo ni mgawo rahisi? Hapana! Watoto wanakabili daima hatari ya kuathiriwa na propaganda za Shetani na mielekeo yao wenyewe ya kutokamilika. (2 Tim. 2:22; 1 Yoh. 2:16) Ikiwa una watoto, unaweza kuwasaidiaje? Acheni tuchunguze njia tatu unazoweza kutumia kuwachunga watoto wako, yaani, kuwajua, kuwalisha, na kuwaongoza.

3. Wazazi wanawezaje ‘kujua hali’ ya watoto wao?

³ Mchungaji mzuri humchunguza kwa uangalifu kila kondoo ili kuhakikisha kwamba ana afya nzuri. Kwa njia ya mfano, unaweza pia kufanya hivyo kuhusiana na watoto wako. Biblia inasema hivi: ‘Ijue vizuri hali ya kundi lako.’ (Met. 27:23) Ili ufanye hivyo, unahitaji kujua matendo, mawazo, na hisia za watoto wako. Unawezaje kufanya hivyo? Njia moja bora ni kuzungumza kwa ukawaida na watoto wako.

4, 5. (a) Ni mapendekezo gani yanayoweza kuwachochea watoto wawaeleze wazazi wao jinsi wanavyohisi? (Tazama picha kwenye ukurasa wa 17.) (b) Umefanya nini ili iwe rahisi zaidi kwa watoto wako kuongea nawe?

⁴ Baadhi ya wazazi wametambua kwamba si rahisi kuwasiliana na watoto wanapokuwa matineja kwa sababu huenda wakaogopa kufunua mawazo na hisia zao. Ikiwa ndivyo watoto wako walivyo, unaweza kufanya nini? Jaribu kuzungumza na mwana au binti yako katika vikao vyenye kustarehesha badala ya vikao rasmi vya muda mrefu. (Kum. 6:6, 7) Huenda ukahitaji kujitahidi zaidi kufanya mambo pamoja naye. Mnaweza kufanya matembezi, kucheza, au kufanya kazi fulani nyumbani. Vikao kama hivyo visivyo rasmi vinaweza kuwastarehesha zaidi vijana na kuwafanya wawe tayari zaidi kufunua hisia zao.

⁵ Namna gani ikiwa kijana wako bado anasita kuongea? Unaweza kujaribu njia nyingine. Kwa mfano, badala ya kumuuliza binti yako jinsi siku yake ilivyokuwa, mwambie jinsi yako ilivyokuwa. Huenda akakueleza jinsi siku yake ilivyokuwa. Au ili kujua maoni ya mtoto wako kuhusu jambo fulani, muulize maswali yasiyo ya moja kwa moja. Unaweza kumuuliza jinsi rafiki yake anavyohisi kuhusu jambo hilo. Kisha unaweza kumuuliza angemshauri jinsi gani rafiki yake.

6. Ni nini maana ya kupatikana na kuwa mwenye urafiki?

⁶ Bila shaka, ikiwa unataka watoto wako wakufunulie hisia zao, ni lazima waone kwamba unapatikana na wewe ni mwenye urafiki. Sikuzote wazazi wanapoonekana kuwa na shughuli nyingi wasiweze kuongea nao, inaelekea kwamba vijana hawatasema matatizo wanayokabili. Unawezaje kuwa mwenye urafiki? Haitoshi tu kuwaambia hivi: “Unaweza kunieleza jambo lolote wakati wowote.” Vijana wako wanapaswa kuona wazi kwamba hutapuuza matatizo yao wala kuwakasirikia. Wazazi wengi wanaweka mfano mzuri kuhusiana na hilo. Kayla, mwenye umri wa miaka 19 anasema hivi: “Ninaweza kuongea jambo lolote na baba yangu. Hanikatizi ninapoongea, hanihukumu, naye hunisikiliza. Kisha ananipa ushauri bora.”

7. (a) Mzazi anapaswa kuonyeshaje usawaziko anapozungumzia mambo kama vile uchumba? (b) Wazazi wanawezaje kuwakasirisha watoto bila kukusudia?

⁷ Hata mnapozungumzia mambo mazito kama vile uchumba, uwe mwangalifu kutokazia sana maonyo na hivyo kupuuza jukumu la kuwafundisha watoto wako njia inayofaa ya kushugulikia jambo hilo. Kwa mfano: Tuseme kwamba umeenda hotelini na kugundua kwamba menyu au orodha ya vyakula ina maonyo tu kuhusu madhara ya vyakula, utafanya nini? Inaelekea utaondoka na kutafuta hoteli nyingine. Watoto wako wanaweza kufanya vivyo hivyo ikiwa wanapokuomba mashauri wanagundua kwamba “menyu” yako imejaa maonyo makali tu. (Soma Wakolosai 3:21.) Badala ya kufanya hivyo, jitahidi kuwa na usawaziko. Dada kijana anayeitwa Emily anasema hivi: “Wazazi wangu wanapoongea nami kuhusu uchumba, hawasemi uchumba ni jambo baya. Wanakazia shangwe ya kumfahamu mtu vizuri na ya kupata  mwenzi wa ndoa. Hilo limenisaidia kuongea nao kwa uhuru kuhusu jambo hilo. Kwa kweli, ninataka kuwashirikisha katika uhusiano wowote nilio nao badala ya kuwaficha.”

8, 9. (a) Kuna manufaa gani ya kuwasikiliza watoto wako bila kuwakatiza? (b) Umepata matokeo gani mazuri kwa sababu ya kuwasikiliza watoto wako?

⁸ Kama Kayla alivyosema, unaweza kuonyesha kwamba wewe ni mwenye urafiki kwa kuwasikiliza watoto wako kwa subira. (Soma Yakobo 1:19.) Katia ambaye ni mama asiye na mwenzi anasema hivi: “Wakati uliopita, sikuwa kamwe na subira kumwelekea binti yangu. Sikumpa nafasi ya kumaliza alichokuwa akisema. Sikumsikiliza kwa sababu huenda nilikuwa mchovu sana au sikutaka tu kusumbuliwa. Kwa kuwa sasa nina subira kumwelekea, binti yangu amebadilika pia na sasa tunaelewana zaidi.”

⁹ Baba mmoja anayeitwa Ronald alikabili hali kama hiyo aliposhughulika na binti yake tineja. Anasema hivi: “Aliponiambia kwamba anampenda mvulana fulani shuleni, mwanzoni nilikasirika sana. Hata hivyo, nilipotafakari jinsi Yehova anavyowatendea watumishi wake kwa subira na usawaziko, niliona ingefaa zaidi ikiwa ningempa binti yangu nafasi ya kueleza hisia zake kabla ya kujaribu kumshauri. Ninafurahi kwamba nilifanya hivyo. Kwa mara ya kwanza, nilielewa hisia za binti yangu. Alipomaliza kueleza hisia zake, ilikuwa rahisi zaidi kwangu kuzungumza naye kwa njia ya upendo. Inafurahisha kwamba alikuwa tayari zaidi kukubali mashauri niliyompa. Aliniambia kwa unyoofu kuwa atabadili tabia yake.” Kuzungumza kwa ukawaida na watoto wako kutakuwezesha kujua vizuri zaidi mawazo na hisia zao. Hilo litawasaidia watoto kufanya maamuzi maishani huku wakizingatia sana mashauri uliyowapa. *

10, 11. Unawezaje kuwasaidia watoto wako ili wasipeperuke?

¹⁰ Mchungaji mzuri anajua kwamba yeyote kati ya kondoo zake anaweza kupotea. Huenda kondoo akavutiwa na nyasi zilizo karibu, kisha zilizo mbali zaidi, na hivyo kujitenga na kundi. Vivyo hivyo, mtoto anaweza kupeperuka polepole kwa kufuata njia inayohatarisha hali yake ya kiroho  labda akishawishiwa na marafiki wabaya au burudani chafu. (Met. 13:20) Unawezaje kuzuia hali hiyo?

¹¹ Unapowafundisha watoto wako, chukua hatua ya haraka unapotambua udhaifu fulani. Jitahidi kuwasaidia watoto wako kuimarisha sifa zao za Kikristo. (2 Pet. 1:5-8) Vipindi vya kawaida vya ibada ya familia ni fursa bora za kufanya hivyo. Huduma Yetu ya Ufalme ya Oktoba 2008 ilisema hivi kuhusu mpango huo: “Vichwa vya familia wanatiwa moyo wachukue kwa uzito daraka lao mbele za Yehova kwa kuhakikisha kwamba wanafuata programu ya kawaida ya funzo la Biblia la familia.” Je, unatumia kikamili uandalizi huo wa upendo ili kuwachunga watoto wako? Uwe na hakika kwamba watoto wako wanathamini sana jinsi unavyojitahidi kabisa kutosheleza uhitaji wao wa kiroho.—Mt. 5:3; Flp. 1:10.

12. (a) Vijana wamenufaikaje na ibada ya familia inayofanywa kwa ukawaida? (Tazama pia sanduku lenye kichwa “ Wanaithamini.”) (b) Wewe binafsi umenufaikaje na ibada ya familia?

¹² Fikiria aliyosema tineja anayeitwa Carissa kuhusu jinsi familia yao ilivyonufaika na mpango wa Ibada ya Familia. “Ninafurahi kwamba sote tunaweza kuketi pamoja na kuongea. Tunapofanya hivyo, tunasitawisha uhusiano wa karibu na kufanya mambo mazuri tutakayokumbuka baadaye. Baba huongoza Ibada yetu ya Familia kwa ukawaida. Inatia moyo kuona kwamba anaichukulia kwa uzito, na hilo hunichochea pia kuichukulia kwa uzito. Na hivyo ninamheshimu zaidi akiwa baba yangu na kichwa cha familia.” Dada kijana anayeitwa Brittney alisema hivi: “Ibada ya familia imenifanya niwakaribie zaidi wazazi wangu. Inanionyesha kwamba wanataka kusikia matatizo ninayokabili na wananijali sana. Inaimarisha familia yetu na kutusaidia kuwa na umoja.” Ni wazi kwamba kuwalisha watoto wako kiroho hasa kupitia ibada ya familia ni njia kuu ya kuwa mchungaji mzuri. *

13. Mtoto anawezaje kuchochewa kumtumikia Yehova?

¹³ Mchungaji mzuri hutumia fimbo kulielekeza na kulilinda kundi lake. Mojawapo ya malengo yake makuu ni kuwaongoza kondoo wake kwenye “malisho mazuri.” (Eze. 34:13, 14) Ukiwa mzazi, je, una lengo kama hilo la kiroho? Bila shaka, unataka kuwaongoza watoto wako ili wamtumikie Yehova. Unataka watoto wako wahisi kama alivyohisi mtunga-zaburi aliyeandika hivi: “Ee Mungu wangu, nimependezwa na kufanya mapenzi yako, na sheria yako imo ndani yangu.” (Zab. 40:8) Vijana wanaositawisha uthamini kama huo watajiweka wakfu kwa Yehova na kubatizwa. Ni wazi kwamba wanapaswa kuchukua hatua hiyo wanapokomaa vya kutosha kuweza kuamua kumtumikia Yehova kwa kupenda.

14, 15. (a) Wazazi Wakristo wanapaswa kuwa na lengo gani? (b) Kwa nini huenda kijana akatilia shaka ibada ya kweli?

¹⁴ Hata hivyo, namna gani ikiwa inaonekana kwamba watoto wako hawafanyi maendeleo ya kiroho, na hata huenda wanatilia shaka imani yao? Jitahidi kukazia mioyoni mwao upendo kumwelekea Yehova Mungu na kuthamini mambo yote ambayo amefanya. (Ufu. 4:11) Kisha, wakisitawisha uthamini huo, watafanya uamuzi wa kibinafsi wa kumwabudu Mungu.

¹⁵ Hata hivyo, namna gani watoto wakianza kuwa na shaka? Unawezaje kuwachunga na kuwasaidia kuona kwamba kumtumikia Yehova ndiyo njia bora zaidi ya maisha itakayowaletea furaha ya kudumu?  Jitahidi kuelewa kwa nini wana shaka. Kwa mfano, je, ni kweli kwamba mwanao hakubali mafundisho ya Biblia au hana tu ujasiri wa kutetea imani yake anapokuwa na rafiki zake? Je, ni kweli kwamba binti yako anatilia shaka hekima ya viwango vya Mungu au ni kwamba tu anahisi upweke au anahisi kwamba wengine wanamwepuka?

 16, 17. Wazazi wanaweza kuwasaidia watoto wao kuifanya kweli iwe mali yao wenyewe katika njia zipi?

¹⁶ Hata sababu iwe nini, unaweza kumsaidia mtoto wako kukabiliana na mambo yoyote yanayomfanya atilie shaka mambo ya kiroho. Jinsi gani? Pendekezo moja ambalo limewasaidia wazazi wengi ni kumchochea mwana au binti yao kueleza hisia zake kwa kumuuliza hivi: “Unahisije kuhusu kuwa Mkristo? Kwa maoni yako, kuna manufaa gani? Kuna matatizo gani? Je, unafikiri matatizo ni mengi kuliko manufaa tunayopata sasa na tutakayopata wakati ujao? Ikiwa ndivyo, jinsi gani?” Unapaswa kuuliza maswali hayo kwa fadhili, ukionyesha kwamba unamjali, wala si kama mpelelezi. Mnaweza pia kuzungumzia andiko la Marko 10:29 na 30. Huenda vijana fulani wakapenda kuorodhesha mawazo yao katika safu mbili, yaani, matatizo kwenye safu moja na manufaa kwenye safu ya pili. Orodha hiyo inaweza kufunua matatizo yoyote waliyo nayo na kuwasaidia kuyatatua. Ikiwa tunapaswa kujifunza kitabu Biblia Inafundisha na kitabu “Upendo wa Mungu” pamoja na watu wanaopendezwa, je, si muhimu zaidi kwetu kujifunza na watoto wetu? Je, wewe unafanya hivyo?

¹⁷ Baada ya muda, watoto wako watahitaji kuamua kibinafsi yule watakayemtumikia. Usifikiri kwamba watakuwa na imani kama yako kimuujiza tu. Ni lazima waifanye kweli iwe mali yao wenyewe. (Met. 3:1, 2) Ikiwa ni vigumu kwa mtoto wako kufanya hivyo, mbona usianze na mambo ya msingi? Msaidie afikirie maswali kama vile: “Ninajuaje kwamba Mungu yupo? Ni nini kinachonisadikishia mimi kwamba Yehova ananithamini kikweli? Kwa nini ninaamini kwamba viwango vya Yehova vitanifaidi kibinafsi?” Uwe mchungaji mzuri kwa kumwongoza mtoto au watoto wako kwa subira ili wajithibitishie kwamba kumtumikia Yehova ndiyo njia bora zaidi ya maisha. *—Rom. 12:2.

18. Wazazi wanawezaje kumwiga Yehova, yule Mchungaji Mkuu Zaidi?

¹⁸ Wakristo wote wa kweli wanataka kumwiga yule Mchungaji Mkuu Zaidi. (Efe. 5:1; 1 Pet. 2:25) Wazazi hasa wanapaswa kujua vizuri hali ya kundi lao, yaani, watoto wao wenye thamani, na wanapaswa kufanya yote wawezayo ili kuwaongoza wapate baraka ambazo Yehova amewaahidi. Hivyo basi, jitahidi kabisa kuwachunga watoto wako kwa kuendelea kuwalea katika njia ya ile kweli!