BIBLIA ndicho kitabu ambacho kimesambazwa zaidi katika historia—inakadiriwa kwamba tayari nakala bilioni 4.8 zimegawanywa. Katika mwaka wa 2007 peke yake, nakala zaidi ya 64,600,000 zilichapishwa. Hebu fikiria, kitabu cha hadithi ambacho kilinunuliwa zaidi mwaka huo kilichapishwa nakala milioni 12 kwa mara ya kwanza nchini Marekani.

Biblia, ambayo sasa ndicho kitabu kilichochapishwa zaidi ulimwenguni, imeokoka hatari nyingi. Katika historia yote, Biblia imepigwa marufuku na kuteketezwa, na wale waliojaribu kuitafsri waliteswa na kuuawa. Hata hivyo, moja kati ya hatari kubwa zaidi ambazo Biblia iliokoka si kuteswa tu kwa wale ambao walijaribu kuihifadhi, bali pia iliokoka hatari ya kuoza polepole. Kwa nini?

Biblia ni mkusanyo wa vitabu vidogo 66, na vitabu vya zamani zaidi kati yake viliandikwa au kukusanywa zaidi ya miaka 3,000 iliyopita na watu wa taifa la Israeli. Waandikaji wa kwanza kabisa wa vitabu hivyo na wale waliofanya nakala zake, waliandika ujumbe huo ulioongozwa na roho ya Mungu kwenye vitu vinavyoweza kuharibika, kama vile mafunjo na ngozi. Hakuna maandishi yoyote ya kwanza kabisa ambayo yamepatikana. Lakini maelfu ya nakala za zamani za sehemu ndogo na kubwa za vitabu vya Biblia zimepatikana. Kipande kimoja cha vitabu hivyo, yaani, Injili ya Yohana, ni cha kipindi cha miongo michache tu baada ya maandishi ambayo yaliandikwa na mtume Yohana mwenyewe.

Kwa nini ni jambo la pekee kwamba nakala fulani za zamani za Biblia zimedumu mpaka leo? Na Biblia za siku hizi zinawasilisha kwa usahihi kadiri gani ujumbe ulioandikwa na waandikaji wa kwanza kabisa wa Biblia?

Biblia imedumu kwa njia ya pekee sana tukifikiria jambo lililotukia kwa maandishi ya mataifa yaliyokuwapo wakati mmoja na Waisraeli. Kwa mfano, Wafoinike walikuwa majirani wa Waisraeli katika miaka elfu moja ya kwanza K.W.K. Wafanyabiashara hao wa baharini walisambaza mfumo wao wa maandishi ya alfabeti kotekote katika eneo la Mediterania. Pia, walifaidika kutokana na biashara kubwa ya mafunjo kati yao na Misri na milki ya Ugiriki. Ingawa hivyo, gazeti National Geographic linasema hivi kuhusu Wafoinike: “Maandishi yao, ambayo hasa yaliandikwa kwenye mafunjo yanayoharibika haraka yalichanika, hivyo basi, leo tunawajua Wafoinike kutokana na habari zilizotiwa chumvi za maadui wao. Ingawa inasemekana kwamba Wafoinike wenyewe walikuwa na maandishi mengi, yote yalipotea kabisa zamani za kale.”

Namna gani maandishi ya Wamisri wa kale? Michoro inayowakilisha maneno ambayo walichonga au kuchora kwenye kuta za hekalu na sehemu nyingine inajulikana sana. Wamisri pia wanajulikana sana kwa kuanzisha mtindo wa kuandika kwenye mafunjo. Hata hivyo, kuhusu rekodi za Wamisri zilizokuwa zimeandikwa kwenye mafunjo, mtaalamu wa vitu vya kale vya Misri, K. A. Kitchen anasema hivi: “Imekadiriwa kwamba karibu asilimia 99 ya maandishi yaliyoandikwa kwenye mafunjo kuanzia mwaka wa 3000 hivi mpaka mwanzo wa utawala wa Wagiriki na Waroma yametoweka kabisa.”

 Namna gani rekodi za Waroma ambazo zilikuwa zimeandikwa kwenye mafunjo? Fikiria mfano huu. Kulingana na kitabu Roman Military Records on Papyrus, inaonekana kwamba wanajeshi Waroma walilipwa mara tatu kwa mwaka, rekodi ya malipo hayo iliandikwa kwenye hati ya malipo iliyotengenezwa kwa mafunjo. Inakadiriwa kwamba katika kipindi cha miaka 300 kuanzia utawala wa Augusto (27 K.W.K.–14 W.K.) mpaka utawala wa Diokletiani (284-305 W.K.), kulikuwa na rekodi 225,000,000 za malipo. Ni ngapi ambazo zimedumu mpaka leo? Ni mbili tu zinazosomeka ambazo zimepatikana.

Kwa nini ni hati chache tu za zamani zilizoandikwa kwenye mafunjo ambazo zimedumu mpaka leo? Vitu vinavyoweza kuharibika, kama vile mafunjo na kifaa kingine cha kuandikia ambacho kinajulikana sana, yaani, ngozi, vinaoza haraka sana katika maeneo yenye unyevunyevu. Kamusi The Anchor Bible Dictionary inasema hivi: “Kwa sababu ya hali ya hewa, hati zilizoandikwa kwenye mafunjo za kipindi hicho [miaka elfu moja ya kwanza K.W.K.] zinaweza kupatikana tu ikiwa ziko katika jangwa kavu na ndani ya pango au nyumba.”

Inaonekana kwamba vitabu vya Biblia viliandikwa kwanza kwenye vitu ambavyo vinaweza kuharibika haraka kama vile vilivyotumiwa na Wafoinike, Wamisri, na Waroma. Kwa nini basi habari iliyo katika Biblia imedumu mpaka leo na hivyo kuifanya Biblia iwe kitabu ambacho kimechapishwa kwa wingi zaidi ulimwenguni? Profesa James L. Kugel anatoa sababu moja. Anasema kwamba maandishi ya kwanza kabisa yalinakiliwa “mara nyingi sana hata wakati ambapo Biblia ilikuwa bado inaandikwa.”

Tafsiri za sasa za Biblia zinalingana jinsi gani na hati za zamani? Profesa Julio Trebolle Barrera, mmoja kati ya wataalamu ambao walipewa daraka la kuchunguza na kuchapisha hati za zamani ambazo zinajulikana kama Vitabu vya Kukunjwa vya Bahari ya Chumvi, anasema hivi: “Maandishi ya Biblia ya Kiebrania yamepitishwa kwa usahihi kabisa, hayawezi kulinganishwa na maandishi ya zamani ya Kigiriki na ya Kilatini.” Msomi wa Biblia anayeheshimiwa sana F. F. Bruce anasema hivi: “Kila mara uthibitisho wa maandishi yetu ya Agano Jipya unakuwa mwingi zaidi kuliko uthibitisho wa maandishi ya waandikaji wengi wa zamani, na hakuna mtu anayeweza kujaribu kupinga maandishi hayo.” Anaendelea kusema hivi: “Ikiwa Agano Jipya lingekuwa mkusanyo wa maandishi yasiyo ya kidini, kwa ujumla, wataalamu wangekubali bila shaka yoyote kwamba ni sahihi.” Bila shaka, Biblia ni kitabu cha pekee. Je, unatenga wakati wa kuisoma kila siku?—1 Petro 1:24, 25.