Historia Sahihi, Wala Si Hadithi

“Nimefuata kwa uangalifu mambo yote tangu mwanzo kwa usahihi.”​—LUKA 1:3.

BIBLIA INATOFAUTIANAJE NA VITABU VINGINE? Hadithi na hekaya hueleza mambo yenye kuvutia lakini hazitaji mahali, tarehe, na majina hususa ya watu. Kinyume cha hilo, Biblia ina habari nyingi za kihistoria ambazo zinawahakikishia wasomaji kwamba ina “maneno ya kweli kabisa.”​—Zaburi 119:160, The Psalms for Today, iliyotafsiriwa na R. K. Harrison.

MFANO: Biblia inasema kwamba “Nebukadneza mfalme wa Babiloni . . . [aka]mpeleka Yehoyakini [Mfalme wa Yuda] uhamishoni Babiloni.” Baadaye, “Evil-merodaki mfalme wa Babiloni, katika mwaka wa kuwa kwake mfalme, akakiinua kichwa cha Yehoyakini mfalme wa Yuda kutoka katika nyumba ya kifungo.” Zaidi ya hayo, “[Yehoyakini] alipewa posho daima kutoka kwa mfalme, kila siku kama inavyostahili, siku zote za maisha yake.”​—2 Wafalme 24:11, 15; 25:27-30.

MAMBO AMBAYO WATAALAMU WA VITU VYA KALE WAMEGUNDUA: Katika magofu ya Babiloni la kale, wataalamu wa vitu vya kale waligundua hati za usimamizi zilizokuwa na tarehe ya wakati wa utawala wa Nebukadneza wa Pili. Hati hizo zina orodha ya kiwango cha chakula ambacho wafungwa na watu wengine waliotegemea nyumba ya kifalme walipewa. Orodha hiyo inatia ndani “Yaukini [Yehoyakini],” ambaye alikuwa “mfalme wa nchi ya Yahud (Yuda),” pamoja na familia yake. Vipi kuhusu kuwapo kwa Evil-merodaki, mfalme aliyetawala baada ya Nebukadneza? Chombo fulani kilichopatikana karibu na jiji la Susa kilikuwa na maandishi haya: “Jumba la kifalme la Amili-Marduki [Evil-merodaki], Mfalme wa Babiloni, mwana wa Nebukadneza, Mfalme wa Babiloni.”

UNA MAONI GANI? Je, kuna kitabu kingine chochote kitakatifu na cha kale ambacho kina habari hususa na sahihi za kihistoria? Au je, Biblia ni kitabu cha kipekee?

[Blabu katika ukurasa wa 5]

“Habari za mfuatano wa matukio na za kijiografia zilizo katika Biblia ni sahihi kabisa na ni zenye kutegemeka kuliko zile zinazotolewa na hati nyingine zozote za kale.”​—KITABU A SCIENTIFIC INVESTIGATION OF THE OLD TESTAMENT, CHA ROBERT D. WILSON

[Picha katika ukurasa wa 5]

Hati yA Babiloni inayomtaja Mfalme Yehoyakini wa Yuda

[Picha Hisani katika ukurasa wa 5]

© bpk, Berlin/​Vorderasiatisches Museum, SMB/​Olaf M. Tessmer/​Art Resource, NY