Je, Biblia Inafafanua kwa Usahihi Hali ya Wayahudi Walipokuwa Uhamishoni Babiloni?
Miaka 2,600 hivi iliyopita, Wayahudi walipelekwa Babiloni kwa nguvu, ambako walikaa uhamishoni kwa miaka 70 hivi. Kulingana na Biblia, Mungu alitabiri hali ambazo wahamishwa Wayahudi wangekabili huko Babiloni: “Jengeni nyumba mkae ndani yake. Pandeni bustani na mle matunda yake. Oeni wake mzae wana na mabinti. . . . Tafuteni amani kwa ajili ya jiji ambamo nimewapeleka uhamishoni.” (Yeremia 29:1, 4-7) Je, kweli hivyo ndivyo hali ya Wayahudi ilivyokuwa?
Watafiti wamechunguza zaidi ya mabamba 100 ya udongo ambayo inaonekana chanzo chake ni Babiloni la kale au maeneo ya karibu. Mabamba hayo yanaonyesha kwamba wahamishwa wengi Wayahudi walidumisha utamaduni na dini yao huku wakijitiisha kwa amani chini ya utawala wa Wababiloni. Mabamba hayo yaliyoandikwa kati ya mwaka wa 572 na 477 K.W.K., yanatia ndani makubaliano ya kukodisha nyumba, shughuli za kibiashara, hati za kuahidi kulipa, na rekodi nyingine za kifedha. Kulingana na kitabu kimoja cha marejeo, “Hati hizo zinafunua maisha ya watu wa kawaida walioishi mashambani: walilima mashamba na kujenga nyumba, walilipa kodi, na kumtolea mfalme utumishi mbalimbali.”
Bamba la udongo lililopatikana huko Judahtown
Hati hizo mbalimbali zinafunua kwamba kulikuwa na idadi kubwa ya Wayahudi katika eneo lililoitwa Al Yahudu, au Judahtown. Vizazi vinne vya majina ya Wayahudi vinapatikana kwenye mabamba hayo, baadhi ya majina hayo yameandikwa kwa herufi za kale za Kiebrania. Kabla ya mabamba hayo kupatikana, wasomi walijua mambo machache sana kuhusu maisha ya Wayahudi waliopelekwa uhamishoni huko Babiloni. Dakt. Filip Vukosavović, aliye kwenye baraza la wakurugenzi la Israel Antiquities Authority, anasema: “Hatimaye kupitia mabamba haya tunajifunza mengi kuhusu Wayahudi waliokuwa uhamishoni, tunajifunza majina yao, maeneo waliyoishi, kipindi walichoishi, na mambo waliyofanya.”
Wayahudi waliokuwa uhamishoni walifurahia uhuru wa kadiri fulani huko Babiloni
Wayahudi hao walikuwa na uhuru wa kadiri fulani. Hawakuishi tu “katika Al-Yahudu, bali pia katika majiji mengine mengi,” asema Vukosavović. Baadhi yao walijifunza ustadi mbalimbali, ambao baadaye ulisaidia sana katika kujenga upya Yerusalemu. (Nehemia 3:8, 31, 32) Mabamba ya Al-Yahudu yanathibitisha pia kwamba Wayahudi wengi waliamua kubaki Babiloni hata baada ya kipindi chao cha kuhamishwa kwisha. Hilo linaonyesha kwamba kwa kweli walifurahia amani kwa kadiri fulani huko Babiloni, kama Neno la Mungu lilivyosema.
