1-3. (a) Ni suala gani lililotishia kuvunja kutaniko la Kikristo la karne ya kwanza? (b) Tunaweza kunufaikaje na masimulizi ya kitabu cha Matendo?

 PAULO na Barnaba wamerudi Antiokia ya Siria wakiwa na shangwe baada ya safari yao ya kwanza ya umishonari. Wana furaha nyingi kwa sababu Yehova “amewafungulia mataifa mlango wa kuingia kwenye imani.” (Mdo. 14:26, 27) Kwa kweli, habari njema zinahubiriwa kotekote jijini Antiokia na “idadi kubwa” ya Watu wa Mataifa wanajiunga na kutaniko.​—Mdo. 11:20-26.

² Baada ya muda mfupi, habari hizo zenye kusisimua kuhusu ongezeko zinafika Yudea. Lakini si watu wote waliofurahishwa na habari hizo; ongezeko hili linasababisha mabishano kuhusu suala la tohara. Waamini Wayahudi wanapaswa kuwaonaje waamini wasio Wayahudi, na wale ambao si Wayahudi wanapaswa kuionaje Sheria ya Musa? Suala hilo linatokeza mgawanyiko mkubwa unaotishia kulivunja kutaniko la Kikristo. Suala hilo lingetatuliwaje?

³ Tunapoendelea kuchunguza kitabu cha Matendo, tutajifunza mambo mengi muhimu. Mambo hayo yatatusaidia kutenda kwa busara suala linaloleta mgawanyiko litakapotokea.

4. Watu fulani walieneza maoni gani yasiyofaa, na ni swali gani linalotokea?

⁴ Luka anaandika: “Watu fulani wakashuka [Antiokia] kutoka Yudea na kuanza kuwafundisha akina ndugu: ‘Msipotahiriwa kulingana na desturi ya Musa, hamwezi kuokolewa.’” (Mdo. 15:1) Huenda hao “watu fulani” wanaotajwa walikuwa Mafarisayo kabla ya kuwa Wakristo. Na inaonekana kwamba waliathiriwa na mtazamo wa Mafarisayo wa kushikilia sheria kupita kiasi. Pia, huenda walidai wametumwa na mitume na wanaume wazee wa Yerusalemu. (Mdo. 15:23, 24) Hivyo, kwa nini Wakristo Wayahudi bado walifikiri kwamba tohara ilikuwa muhimu, hata baada ya Mungu kuweka wazi kupitia mtume Petro kwamba amekubali watu wasio Wayahudi waingie katika kutaniko la Kikristo? a—Mdo. 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Kwa nini baadhi ya Wakristo Wayahudi waliamini kwamba tohara ni muhimu? (b) Eleza ni kwa nini agano la tohara halikuwa sehemu ya agano la Kiabrahamu. (Ona maelezo ya chini.)

 ⁵ Huenda kulikuwa na sababu kadhaa. Kwanza, Yehova ndiye aliyeagiza wanaume watahiriwe, na tohara ilikuwa ishara ya uhusiano wa pekee pamoja naye. Tohara ilianza kabla ya agano la Sheria na baadaye ikaja kuwa sehemu ya agano hilo. Abrahamu na nyumba yake walikuwa watu wa kwanza kutahiriwa. b (Law. 12:2, 3) Kulingana na Sheria ya Musa, hata wageni walipaswa kutahiriwa kabla ya kupata mapendeleo fulani, kama vile kula mlo wa Pasaka. (Kut. 12:43, 44, 48, 49) Hivyo, Wayahudi walimwona mtu ambaye hajatahiriwa kuwa si safi na mwenye kuchukiza.​—Isa. 52:1.

⁶ Waabudu Wayahudi walihitaji imani na unyenyekevu ili kukubali fundisho hilo jipya. Agano jipya lilichukua nafasi ya agano la Sheria. Hivyo, mtu hakuwa sehemu ya watu wa Mungu kwa kuwa tu alizaliwa akiwa Myahudi. Na Wakristo Wayahudi walioishi na Wayahudi wengine—kama wale walioishi Yudea—walihitaji ujasiri ili kumkiri Kristo na kuwakubali Watu wa Mataifa ambao hawakutahiriwa wawe waabudu wenzao.​—Yer. 31:31-33; Luka 22:20.

7. “Watu . . . kutoka Yudea” hawakuelewa kweli gani?

⁷ Bila shaka, viwango vya Mungu havikubadilika. Agano jipya lina kanuni fulani za msingi zilizokuwa katika Sheria ya Musa. (Mt. 22:36-40) Kwa mfano, Paulo aliandika hivi baadaye kuhusu tohara: “Yeye ni Myahudi aliye hivyo kwa ndani, na kutahiriwa kwake ni kule kwa moyo kupitia roho, wala si kupitia sheria zilizoandikwa.” (Rom. 2:29; Kum. 10:16) “Watu . . . kutoka Yudea” waliotajwa mwanzoni, hawakuelewa kweli hizo bali walifikiri kwamba Mungu hakuondoa kamwe sheria ya tohara. Je, wangebadili maoni yao?

8. Kwa nini suala la tohara lilipelekwa kwenye baraza linaloongoza lililokuwa jijini Yerusalemu?

⁸ Luka anasema hivi: “Baada ya Paulo na Barnaba kutoelewana na kubishana sana na watu hao [“kutoka Yudea”], wakapanga Paulo na Barnaba na wengine wapande kwenda kwa mitume na wazee huko Yerusalemu kuuliza kuhusu jambo hilo.” c (Mdo. 15:2) Maneno “kutoelewana na kubishana”  yanaonyesha kwamba kila upande ulishikilia maoni yake, na kutaniko la Antiokia halingeweza kushughulikia jambo hilo. Ili kudumisha amani na umoja, kutaniko lilitenda kwa hekima lilipoamua kuwauliza “mitume na wazee huko Yerusalemu,” waliokuwa baraza linaloongoza. Tunaweza kujifunza nini kutokana na mfano wa wazee hao wa Antiokia?

9, 10. Ndugu wa Antiokia na pia Paulo na Barnaba walituwekea mfano gani?

⁹ Jambo moja muhimu tunalojifunza ni kwamba tunapaswa kuliamini tengenezo la Mungu. Fikiria hili: Ndugu wa Antiokia walijua kwamba washiriki wote wa baraza linaloongoza ni Wakristo wenye asili ya Kiyahudi. Hata hivyo, waliamini kwamba baraza hilo lingetatua suala la kutahiriwa kupatana na Maandiko. Kwa nini? Kutaniko lilikuwa na uhakika kwamba Yehova ataongoza mambo kupitia roho yake takatifu na Kichwa cha kutaniko la Kikristo, Yesu Kristo. (Mt. 28:18, 20; Efe. 1:22, 23) Masuala mazito yanapotokea, na tuige mfano mzuri wa Wakristo wa Antiokia kwa kuliamini tengenezo la Mungu na Baraza Linaloongoza.

¹⁰ Pia, kisa hicho kinatukumbusha faida ya unyenyekevu na uvumilivu. Paulo na Barnaba waliwekwa rasmi na roho takatifu ili wawahubirie watu wa mataifa, lakini, waliamua kutotumia mamlaka hiyo kutatua suala la tohara lilipotokea Antiokia. (Mdo. 13:2, 3) Isitoshe, Paulo aliandika hivi baadaye: “Nilienda [Yerusalemu] kutokana na ufunuo”​—akionyesha alipata mwongozo kutoka kwa Mungu. (Gal. 2:2) Leo, wazee hujitahidi kuwa wanyenyekevu na wavumilivu hasa mambo yanayoweza kusababisha mgawanyiko yanapotokea. Badala ya kubishana, wao humtegemea Yehova kwa kuchunguza Maandiko na pia maagizo na miongozo inayotolewa na mtumwa mwaminifu.​—Flp. 2:2, 3.

11, 12. Kwa nini tunahitaji kumsubiri Yehova?

¹¹ Nyakati nyingine, huenda tukahitaji kumsubiri Yehova atusaidie kuelewa vizuri jambo fulani. Kumbuka kwamba katika siku za Paulo, akina ndugu  walihitaji kungoja kwa miaka 13 hivi, tangu mwaka wa 36 W.K. Kornelio alipotiwa mafuta mpaka mwaka wa 49 W.K., Yehova alipotatua suala la tohara. Kwa nini muda mrefu ulipita? Huenda Mungu alitaka muda wa kutosha upite ili kuwasaidia Wayahudi wanyoofu wabadili maoni yao kuhusu badiliko hilo kubwa. Kwa kweli, kukomeshwa kwa agano la tohara lililodumu kwa miaka 1,900, ambalo Yehova alifanya na babu yao mpendwa Abrahamu, kulikuwa badiliko kubwa!—Yoh. 16:12.

¹² Ni pendeleo kubwa sana kufundishwa na kufinyangwa na Baba yetu wa mbinguni mwenye subira na fadhili! Sikuzote mambo anayotufundisha yanatunufaisha. (Isa. 48:17, 18; 64:8) Kwa hiyo, tusishikilie kamwe maoni yetu kwa kiburi au kupinga mabadiliko yanayofanywa na tengenezo au mabadiliko ya uelewaji wetu wa maandiko fulani. (Mhu. 7:8) Ukigundua kwamba una mtazamo kama huo, hata kwa kiasi kidogo, sali na utafakari kanuni zinazopatikana katika Matendo sura ya 15. d

13. Tunawezaje kuiga subira ya Yehova katika huduma yetu?

¹³ Subira inahitajika hasa tunapojifunza Biblia na watu ambao huona ni vigumu kuacha desturi au mafundisho yasiyopatana na maandiko. Katika hali kama hizo, tunahitaji kusubiri ili roho takatifu ya Mungu ichochee moyo wa mwanafunzi kufanya mabadiliko. (1 Kor. 3:6, 7) Pia, ni vizuri kusali kwa ajili yao. Mwishowe, Yehova atatusaidia tupate njia bora ya kuwasaidia.​—1 Yoh. 5:14.

14, 15. Kutaniko la Antiokia liliwaonyeshaje heshima Paulo, Barnaba, na wale ndugu wengine waliosafiri pamoja nao, na ndugu hao waliwatia moyo waabudu wenzao jinsi gani?

¹⁴ Masimulizi ya Luka yanaendelea: “Baada ya kusindikizwa umbali fulani na kutaniko, watu hao wakaenda wakapitia Foinike na Samaria, wakisimulia kirefu kuhusu kugeuka kwa watu wa mataifa, nao wakafanya akina ndugu washangilie sana.” (Mdo. 15:3) Kutaniko liliwasindikiza Paulo, Barnaba na ndugu wengine waliosafiri pamoja nao. Kwa kufanya hivyo, walionyesha ndugu hao heshima na upendo wa Kikristo na waliwatakia baraka za Mungu. Ndugu wa Antiokia wanatuwekea mfano mzuri sana! Je, unawaonyesha heshima ndugu na dada zako Wakristo, “hasa wale [wazee] wanaofanya kazi kwa bidii katika kusema na kufundisha”?​—1 Tim. 5:17.

¹⁵ Wakiwa njiani, wasafiri hao waliwatia moyo Wakristo wenzao waliokuwa Foinike na Samaria, “wakisimulia kirefu” mambo yaliyoonwa kuhusu matokeo mazuri waliyopata kwa kuwahubiria Watu wa Mataifa. Huenda baadhi ya watu waliowasikiliza walikuwa Wakristo Wayahudi waliokimbilia maeneo hayo baada ya Stefano kuuawa. Ndivyo ilivyo leo. Ripoti kuhusu  jinsi ambavyo Yehova amebariki kazi ya kufanya wanafunzi huwatia moyo sana ndugu zetu, hasa wale walio katika hali ngumu. Je, wewe hufaidika kikamili kutokana na ripoti hizo kwa kuhudhuria mikutano ya Kikristo, makusanyiko, na kwa kusoma mambo yaliyoonwa au masimulizi ya maisha yaliyo kwenye machapisho yetu yaliyochapishwa au kwenye tovuti yetu ya jw.org?

16. Ni nini kinachoonyesha kwamba suala la tohara lilikuwa tatizo kubwa?

¹⁶ Baada ya kusafiri kuelekea kusini, kilomita 550 hivi, Paulo na wenzake walifika mwisho wa safari yao. Luka anaandika: “Walipofika Yerusalemu, walikaribishwa kwa fadhili na kutaniko na mitume na wazee, nao wakawasimulia mambo mengi ambayo Mungu alifanya kupitia kwao.” (Mdo. 15:4) Hata hivyo, “baadhi ya wale wa madhehebu ya Mafarisayo ambao sasa walikuwa waamini wakasimama kutoka kwenye viti vyao na kusema: ‘Ni lazima watahiriwe na kuwaamuru washike Sheria ya Musa.’” (Mdo. 15:5) Ni wazi kwamba suala la kutahiriwa kwa Wakristo wasio Wayahudi lilikuwa tatizo kubwa, na lilipaswa kutatuliwa.

17. Ni nani waliofanyiza baraza linaloongoza la Yerusalemu, na huenda ni kwa nini baraza hilo lilitia ndani “wazee”?

¹⁷ Methali 13:10 inasema: “Hekima ni ya wale wanaotafuta ushauri.” Wakitenda kulingana na kanuni hiyo, “mitume na wazee wakakusanyika pamoja ili kulichunguza [suala la tohara].” (Mdo. 15:6) “Mitume na wazee” waliwakilisha kutaniko lote la Kikristo, kama Baraza Linaloongoza linavyofanya leo. Kwa nini “wazee” walitumikia pamoja na mitume? Kumbuka kwamba mtume Yakobo alikuwa ameuawa, na kwa kipindi fulani mtume Petro alikuwa gerezani. Je, mitume wengine pia wangepatwa na mambo kama hayo? Wazee hao wenye sifa za kustahili ambao walitiwa mafuta wangesaidia kusimamia kazi vizuri hata ikiwa hali zingebadilika.

18, 19. Ni maneno gani yenye kusadikisha ambayo Petro alisema, na waliomsikiliza walifikia mkataa gani?

¹⁸ Luka anaendelea: “Baada ya kujadiliana sana, Petro akasimama na  kuwaambia: ‘Wanaume, akina ndugu, mnajua vema kwamba tangu siku za zamani Mungu alinichagua kati yenu ili kupitia kinywa changu watu wa mataifa wasikie neno la habari njema na kuamini. Pia, Mungu anayeujua moyo, alitoa ushahidi kwa kuwapa roho takatifu, kama vile alivyotupatia sisi. Naye hakutofautisha hata kidogo kati yetu na wao, bali aliisafisha mioyo yao kwa imani.’” (Mdo. 15:7-9) Kulingana na kitabu kimoja cha marejeo, neno la Kigiriki linalotafsiriwa “kujadiliana” katika mstari wa 7 linaweza kumaanisha pia “kutafuta,” au “mahojiano.” Inaonekana kwamba maoni ya ndugu hao yalitofautiana, na waliyazungumzia waziwazi.

¹⁹ Maneno yenye kusadikisha ya Petro yaliwakumbusha wote kwamba yeye mwenyewe alikuwepo wakati watu wa kwanza wa Mataifa wasiotahiriwa—Kornelio na nyumba yake—walipotiwa mafuta kwa roho takatifu mwaka wa 36 W.K. Kwa hiyo, ikiwa Yehova aliacha kutofautisha Myahudi na asiye Myahudi, wanadamu wana mamlaka gani ya kutenda kinyume? Isitoshe, mtu hutangazwa kuwa mwadilifu kwa sababu ya imani yake kwa Kristo bali si kupitia Sheria ya Musa.​—Gal. 2:16.

20. Watu waliopendekeza tohara walikuwa ‘wakimjaribu Mungu’ jinsi gani?

²⁰ Akitoa uthibitisho usioweza kupingwa wa neno la Mungu na roho takatifu, Petro akamalizia kwa kusema: “Basi kwa nini sasa mnamjaribu Mungu kwa kuweka kwenye shingo za wanafunzi nira ambayo mababu zetu na sisi wenyewe tulishindwa kuibeba? Badala yake, sisi tunaamini kwamba tunaokolewa kupitia fadhili zisizostahiliwa za Bwana Yesu katika njia ileile wanayookolewa.” (Mdo. 15:10, 11) Kwa kweli wale waliopendekeza tohara, walikuwa ‘wakimjaribu Mungu.’ Walitaka kuwabebesha Watu wa Mataifa mfumo wa sheria ambao Wayahudi wenyewe hawakuwa wakifuata kikamili, na kwa sababu hiyo walistahili kufa. (Gal. 3:10) Badala yake, Wayahudi waliomsikiliza Petro walipaswa kuthamini fadhili zisizostahiliwa za Mungu kupitia Yesu.

21. Barnaba na Paulo walisimulia mambo gani yaliyowasaidia akina ndugu kufanya uamuzi mzuri?

²¹ Bila shaka, maneno ya Petro yalikuwa yenye kusadikisha sana, hivi kwamba “kikundi chote kikanyamaza.” Kisha, Barnaba na Paulo wakasimulia “ishara nyingi na mambo ya ajabu ambayo Mungu alifanya kupitia kwao miongoni mwa mataifa.” (Mdo. 15:12) Sasa, mitume na wanaume wazee wangeweza kuchanganua uthibitisho wote uliotolewa na kufanya uamuzi ambao ungeonyesha waziwazi mapenzi ya Mungu kuhusu suala hilo la tohara.

22-24. (a) Baraza Linaloongoza leo, linafuata jinsi gani mfano uliowekwa na baraza linaloongoza la karne ya kwanza? (b) Wazee wote wanaweza kuonyeshaje kwamba wanashughulikia mambo kwa njia ya Yehova?

²² Leo, washiriki wa Baraza Linaloongoza wanapokutana, wanachunguza Neno la Mungu ili kupata mwongozo, na kusali kwa bidii ili wapate roho  takatifu. (Zab. 119:105; Mt. 7:7-11) Ndiyo sababu kila mshiriki wa Baraza Linaloongoza hupokea ajenda mapema ili aweze kutafakari na kusali kuhusu mambo yatakayozungumziwa. (Met. 15:28) Wanapokutana, ndugu hao watiwa-mafuta huzungumza kwa uhuru na kwa heshima. Biblia hutumiwa mara nyingi katika mazungumzo yao.

²³ Wazee wa kutaniko wanapaswa kuiga mfano huo. Ikiwa kuna jambo zito ambalo wameshindwa kulitatua katika mkutano wa wazee, baraza la wazee linaweza kuwasiliana na ofisi ya tawi au mwakilishi aliyewekwa rasmi na ofisi ya tawi, kama vile, mwangalizi wa mzunguko. Ikihitajika, ofisi ya tawi italiandikia Baraza Linaloongoza.

²⁴ Yehova huwabariki wanyenyekevu, washikamanifu na wenye subira na wale wanaofuata kwa hiari miongozo inayotolewa kwenye tengenezo na kutanikoni. Kama tutakavyoona katika sura inayofuata, Mungu huwapa wote wanaofanya hivyo amani ya kweli, ufanisi wa kiroho, na umoja wa Kikristo.