1, 2. Sababu gani Mungu alimuona Danieli kuwa ‘mutu mwenye kutamanika sana,’ na namna gani tunaweza kuwa watu wenye kutii kama Danieli?

WAKATI Wayahudi walipelekwa Babiloni, waliishi katika muji wenye ulijaa sanamu na watu wenye walikuwa wanaabudu mashetani. Lakini, Wayahudi waaminifu, kama vile Danieli na marafiki wake watatu, walikataa kufinyangwa na watu wa Babiloni. (Danieli 1:6, 8, 12; 3:16-18) Danieli na marafiki wake walikubali Yehova kuwa Mufinyanzi wao na waliendelea kumuabudu yeye tu. Danieli aliishi na watu wabaya karibu maisha yake yote, lakini Malaika wa Mungu alisema kama alikuwa ‘mutu mwenye kutamanika [wa maana] sana.’—Danieli 10:11, 19.

² Zamani, mufinyanzi alifinyangia udongo katika chombo fulani ili kuupatia umbo fulani. Leo, waabudu wa kweli wanajua kama Yehova ndiye Mutawala wa ulimwengu wote na ana mamlaka ya kufinyanga mataifa. (Soma Yeremia 18:6.) Pia, Mungu ana mamlaka ya kufinyanga kila mumoja wetu. Hata hivyo, Yehova halazimishe mutu yeyote afanye mabadiliko. Lakini, anapenda tukuwe tayari kumuacha atufinyange. Katika habari hii, tutajifunza namna tunaweza kuendelea kuwa kama udongo wa  teketeke katika mikono ya Mungu. Tutazungumuzia maulizo tatu haya: (1) Namna gani tunaweza kuepuka kuonyesha tabia zenye zinaweza kutufanya tukatae mashauri ya Mungu na kuwa kama udongo wa nguvu-nguvu? (2) Namna gani tunaweza kukomalisha sifa zenye kutusaidia tuendelee kutii na kuwa kama udongo wa teketeke? (3) Namna gani wazazi Wakristo wanaweza kutumika pamoja na Mungu wakati wanafinyanga watoto wao?

3. Ni tabia gani zinaweza kufanya moyo wetu ukuwe mugumu? Toa mufano.

³ Methali 4:23 inasema hivi: “Linda moyo wako kuliko vitu vingine vyote vinavyopaswa kulindwa, kwa maana ndiko zinakotoka chemchemi za uzima.” Ili kulinda moyo wetu usikuwe mugumu, tunapaswa kuepuka tabia za mubaya kama vile kiburi, kuzoea kufanya zambi, na kukosa imani. Kama hatuko waangalifu, tabia hizo zinaweza kutufanya tukuwe watu wenye kukosa kutii na waasi. (Danieli 5:1, 20; Waebrania 3:13, 18, 19) Jambo hilo lilimufikia Uzia, Mufalme wa Yuda. (Soma 2 Mambo ya Nyakati 26:3-5, 16-21.) Kwanza, Uzia alikuwa mwenye kutii na alikuwa na urafiki wa muzuri pamoja na Mungu; kwa hiyo, Mungu alimupatia nguvu. Lakini ‘mara tu alipopata nguvu, moyo wake ukakuwa na majivuno.’ Akakuwa mwenye kiburi sana, na kwa hiyo, alitafuta hata kuchoma uvumba kwenye hekalu hata kama ilikuwa kazi ya makuhani tu. Wakati makuhani walimuambia kama alifanya mubaya, Uzia alikasirika sana! Yehova alimushusha mufalme huyo mwenye kiburi, na alipata ugonjwa wa ukoma mupaka siku alikufa.—Methali 16:18.

4, 5. Ni nini inaweza kutokea ikiwa tunashindwa kuzuia kiburi? Toa mufano.

⁴ Ikiwa hatuepuke kiburi, tunaweza kuanza kufikiri kama tuko watu wazuri zaidi kuliko wengine na kuanza kukataa mashauri yenye tunapata katika Biblia. (Methali 29:1; Waroma 12:3) Jambo hilo lilimufikia muzee mumoja wa kutaniko mwenye kuitwa Jim. Alibishana na wazee wengine katika kutaniko juu ya jambo fulani. Jim anasema hivi: “Niliambia ndugu hao kama hawakukuwa na upendo na kisha nilitoka kwenye mukutano.” Kisha miezi sita hivi, alihamia katika kutaniko lingine na katika kutaniko hilo hakuwekwa kuwa muzee. Jim alivunjika moyo sana. Kwa sababu alikuwa hakika kabisa kama hakukuwa na kosa, aliacha kukusanyika na kuhubiri kwa miaka 10. Anasema kama alikuwa na kiburi na aliaanza kumulaumu Yehova kwa sababu ya mambo yenye yalitokea. Kisha miaka fulani, ndugu walimutembelea na kujikaza kumusaidia, lakini Jim alikataa musaada wao.

⁵ Jim anasema hivi: “Niliendelea tu kufikiri kama wengine ndio walikuwa na kosa kabisa.” Mufano wake unatuonyesha kama kiburi kinaweza kutusukuma tutetee mwenendo wetu mubaya. Ikiwa tunafanya hivyo, hatutakuwa tena kama udongo wa teketeke. (Yeremia 17:9) Ndugu ao dada fulani amekwisha kukukwaza? Umekwisha kuhuzunika kwa sababu ulipoteza daraka fulani? Ulitenda namna gani? Ulionyesha kiburi, ao ulitambua kama kufanya amani pamoja ndugu yako na kuendelea kuwa mushikamanifu kwa Yehova ndiyo mambo ya maana zaidi?—Soma Zaburi 119:165; Wakolosai 3:13.

6. Ni nini inaweza kutokea ikiwa tunazoea kufanya zambi?

⁶ Wakati mutu fulani anaendelea kufanya  zambi na hata kuficha mambo yenye anafanya, inaweza kuwa vigumu kwake kukubali mashauri yenye kutoka kwa Mungu. Kisha, inaweza kuwa vyepesi sana kwake kufanya zambi. Ndugu mumoja alisema kama wakati fulani zamiri yake haikumusumbua tena hata kidogo juu ya mwenendo wake mubaya. (Mhubiri 8:11) Ndugu mwengine mwenye alikuwa na tabia ya kuangalia pornografia wakati fulani, alisema hivi: “Nilitambua kama nilikuwa nimeanza kusema-sema mubaya juu ya wazee wa kutaniko.” Tabia yake iliharibisha urafiki wake pamoja na Yehova. Wakati watu wengine walivumbua mambo yenye alikuwa anafanya, wazee walimusaidia. Kwa kweli, sisi wote hatukamilike. Lakini kama tunakuwa wenye kusema-sema mubaya juu ya wale wenye wanatupatia mashauri ao ikiwa tunajitetea wakati tunafanya jambo fulani la mubaya kuliko kumuomba Mungu atusamehe na kutusaidia, moyo wetu unaweza kuwa mugumu.

7, 8. (a) Namna gani Waisraeli walionyesha kama kukosa imani kulifanya mioyo yao kuwa migumu? (b) Hilo linatufundisha nini?

⁷ Wakati Yehova alikomboa Waisraeli kutoka Misri, waliona miujiza mingi ya kushangaza yenye alifanya. Hata hivyo, wakati walikaribia kuingia katika Inchi ya Ahadi, mioyo yao ikakuwa migumu. Sababu gani? Hawakukuwa na imani kwa Mungu. Kuliko kumutumainia Yehova, waliogopa na wakaanza kunungunikia Musa. Walitafuta hata kurudia Misri, kwenye walikuwa watumwa! Yehova aliumia sana katika moyo na kusema hivi: ‘Watu hawa wataendelea kunitendea bila heshima mupaka wakati gani?’ (Hesabu 14:1-4, 11; Zaburi 78:40, 41) Waisraeli hao walikufa katika jangwa kwa sababu walikuwa na mioyo migumu na walikosa imani.

⁸ Leo, tunakaribia sana dunia mupya, na imani yetu inaendelea kujaribiwa. Kwa hiyo, tunapaswa kuchunguza imani yetu. Namna gani tunaweza kuhakikisha kama imani yetu ni yenye nguvu? Tunaweza kuchunguza maneno ya Yesu yenye kupatikana katika Mathayo 6:33. Ujiulize hivi: ‘Miradi yangu na maamuzi yangu vinaonyesha kama ninaamini kabisa maneno haya ya Yesu? Ninakosa mikutano ao kukosa kuhubiri ili kutafuta feza nyingi? Nitafanya nini ikiwa kazi yangu inaniomba wakati mwingi na nguvu nyingi? Nitaacha ulimwengu huu unifinyange na pengine kunifanya hata niache kumutumikia Yehova?’

9. Sababu gani tunapaswa ‘kuendelea kujijaribu’ ikiwa tuko katika imani, na namna gani tunaweza kufanya hivyo?

⁹ Ikiwa hatufuate mashauri ya Biblia juu ya marafiki wabaya, kutengwa na kutaniko, ao juu ya mambo ya kujifurahisha, moyo wetu unaweza kuwa mugumu. Unapaswa kufanya nini ikiwa hilo linaanza kukufikia? Unapaswa kuchunguza imani yako bila kukawia! Biblia inasema hivi: ‘Muendelee kujijaribu kama ninyi muko katika imani, muendelee kusibitisha [kuhakikisha] ninyi wenyewe jinsi mulivyo.’ (2 Wakorintho 13:5) Ujichunguze muzuri, na utumie Neno la Mungu kwa ukawaida ili kubadilisha mawazo yako.

10. Ni nini inaweza kutusaidia tukuwe kama udongo wa teketeke katika mikono ya Yehova?

¹⁰ Ili kutusaidia tuendelee kuwa kama udongo wa teketeke, Mungu ametupatia Neno lake, kutaniko la Kikristo, na kazi ya kuhubiri. Wakati tunasoma na kufikiri sana juu ya Biblia kila siku, hilo linatusaidia kuwa kama udongo wa teketeke katika mikono ya Yehova na kumuacha atufinyange. Yehova aliwaamuru wafalme wa Israeli wajiandikie Sheria ya Mungu na waisome kila siku. (Kumbukumbu la Torati 17:18, 19) Mitume walijua kama kusoma na kufikiri sana juu ya Maandiko lilikuwa jambo la maana sana juu ya kazi yao ya kuhubiri. Walitumikisha mara nyingi sehemu mbalimbali za Maandiko ya Kiebrania katika maandishi yao, na wakati walikuwa wanahubiria watu, walikuwa wanawatia moyo watumikishe pia Maandiko. (Matendo 17:11) Vilevile, sisi pia tunaona kama ni jambo la maana kusoma na kufikiri sana juu ya Neno la Mungu kila siku. (1 Timotheo 4:15) Hilo linatusaidia tuendelee kuwa wanyenyekevu, na kwa hiyo Yehova ataweza kutufinyanga.

11, 12. Namna gani Yehova anaweza kutumikisha kutaniko la Kikristo ili kutufinyanga kulingana na mambo yenye kila mutu iko nayo lazima? Toa mufano.

¹¹ Yehova anajua mambo yenye kila mumoja wetu iko nayo lazima, na anatumikisha kutaniko la Kikristo ili kutufinyanga. Jim, mwenye tumekwisha kuzungumuzia, alianza kubadilisha mawazo yake wakati muzee fulani alimuhangaikia. Jim anasema hivi: “Muzee huyo hakusema hata mara moja kama mimi ndiye mwenye kosa ao kunichambua-chambua.  Lakini, aliendelea kuwa na mawazo ya muzuri na alionyesha kama alipenda kabisa kunisaidia.” Kisha miezi tatu hivi, muzee huyo alimualika Jim kwenye mikutano. Jim anasema kama ndugu na dada katika kutaniko walimukaribisha muzuri na upendo wao ulimusaidia abadilishe mawazo yake. Akaanza kuona kama mawazo yake hayakukuwa jambo la maana zaidi. Wazee katika kutaniko la Jim na bibi yake walimutia moyo, na pole kwa pole akaanza tena kumutumikia Yehova. Jim alipata pia faida kwa kusoma habari “Yehova Si wa Kulaumiwa” na “Mtumikie Yehova kwa Uaminifu-Mshikamanifu,” zenye kuwa katika Munara wa Mulinzi wa tarehe 15 Mwezi wa 11, 1992.

¹² Kisha wakati fulani, Jim akakuwa tena muzee. Tangu wakati huo, amesaidia ndugu wengine kumaliza magumu kama yale alipambana nayo na kufanya imani yao ikuwe yenye nguvu. Anasema kwamba alikuwa anawaza kama alikuwa na urafiki wa karibu pamoja na Yehova lakini hakukuwa nao kabisa! Anahuzunika kwa sababu aliacha kiburi kimufanye akaze akili juu ya makosa ya wengine kuliko kukaza akili juu ya mambo ya maana sana.—1 Wakorintho 10:12.

13. Kazi ya kuhubiri inaweza kutusaidia kukomalisha sifa gani, na hilo litatuletea faida gani?

¹³ Kazi ya kuhubiri inaweza pia kutufinyanga na kutusaidia kuwa watu wazuri. Namna gani? Wakati tunahubiri habari njema, tunapaswa kuonyesha sifa kama vile unyenyekevu na sehemu mbalimbali za tunda la roho ya Mungu. (Wagalatia 5:22, 23) Ufikirie sifa za muzuri zenye kazi ya kuhubiri imekusaidia kukomalisha. Wakati tunamuiga Kristo, watu wanapendezwa na ujumbe wetu na wanaweza kubadilisha namna yao ya kututendea. Kwa mufano, katika inchi ya Australia, Mashahidi wawili walijaribu kuhubiria mwanamuke fulani nyumbani kwake. Mwanamuke huyo alikasirika sana na kuwakosea adabu. Lakini, Mashahidi hao walimusikiliza kwa heshima. Kisha, mwanamuke huyo alihuzunika juu ya mwenendo wake na aliandikia biro ya tawi barua. Aliomba musamaha kwa sababu alionyesha kiburi. Alisema hivi: “Nilikuwa mupumbavu kwa kusimama mbele ya watu wawili wenye kuhubiri Neno la Mungu na kujaribu kuwafukuza kama vile nilifanya.” Mufano huo unaonyesha kama ni jambo la maana kuwa wapole wakati tunahubiri. Kwa kweli, kazi yetu ya kuhubiri inasaidia wengine, lakini inatusaidia sisi pia tukomalishe sifa za muzuri.

14. Wazazi wanapaswa kufanya nini ikiwa wanapenda kupata matokeo ya muzuri kabisa wakati wanafinyanga watoto wao?

¹⁴ Watoto wadogo wengi wako wanyenyekevu na wanapenda kujifunza. (Mathayo 18:1-4) Kwa hiyo, ni jambo la hekima wazazi wasaidie watoto wao wajifunze kweli na kuipenda wakati wangali wadogo. (2 Timotheo 3:14, 15) Ili wazazi wapate matokeo ya muzuri, wanapaswa wao wenyewe kupenda kweli na kutumikisha katika maisha yao mambo  yenye Biblia inasema. Ikiwa wazazi wanafanya hivyo, itakuwa vyepesi kwa watoto wao kupenda kweli. Pia, watoto wataelewa kama wazazi wao wanawatia nizamu kwa sababu wanawapenda na Yehova naye anawapenda.

15, 16. Namna gani wazazi wanapaswa kuonyesha kama wanamutegemea Mungu wakati mutoto wao anatengwa na kutaniko?

¹⁵ Hata kama wazazi wanafundisha watoto wao kweli, watoto fulani wanamuacha Yehova ao wanatengwa na kutaniko. Wakati jambo hilo linatokea, watu wa familia wanahuzunika sana. Dada mumoja wa inchi ya Afrika Kusini alisema hivi: “Wakati ndugu yangu alitengwa na kutaniko, ilikuwa kama vile alikuwa amekufa. Jambo hilo lilituvunja moyo sana!” Lakini, dada huyo na wazazi wake walifanya nini? Walifuata maagizo yenye kuwa katika Biblia. (Soma 1 Wakorintho 5:11, 13.) Wazazi hao walijua kama kutii mashauri ya Mungu kungeletea faida kila mumoja wao. Na walielewa kama kutengwa na kutaniko ni nizamu yenye upendo kutoka kwa Yehova. Kwa hiyo, walizungumuza na mutoto wao wakati tu kulikuwa mambo ya lazima sana ya familia.

¹⁶ Mutoto huyo alijisikia namna gani? Kisha wakati fulani, alisema hivi: “Nilijua kama watu wa familia yangu hawakunichukia, lakini walikuwa wanatii Yehova na tengenezo lake.” Alisema tena hivi: “Wakati unalazimika kuomba Yehova akusaidie na akusamehe, ndiyo wakati unatambua kama uko na lazima yake sana.” Fikiria furaha yenye watu wa familia walikuwa nayo wakati kijana huyo mwanaume alimurudilia Yehova! Ndiyo, tutakuwa na furaha na kupata matokeo ya muzuri ikiwa tunatii Mungu sikuzote.—Methali 3:5, 6; 28:26.

17. Sababu gani tunapaswa kutii Yehova katika maisha yetu yote, na kufanya hivyo kutatuletea faida gani?

¹⁷ Nabii Isaya alitabiri kama Wayahudi wenye walikuwa Babiloni wangetubu na kusema hivi: ‘Ee Yehova, wewe ni Baba yetu. Sisi ni udongo, na wewe ni Mufinyanzi wetu; na sisi wote ni kazi ya mukono wako.’ Pia, wangemuomba Yehova hivi: ‘Usilikumbuke milele kosa letu. Tazama, sasa, tafazali: sisi wote ni watu wako.’ (Isaya 64:8, 9) Ikiwa tuko wanyenyekevu na tunatii Yehova sikuzote, anatuona kuwa watu wa maana sana kama vile Danieli. Yehova ataendelea kutufinyanga kupitia Neno lake, roho yake, na tengenezo lake ili wakati unaokuja tukuwe “watoto wa Mungu” wakamilifu.—Waroma 8:21.