1, 2. (a) Sababu gani maneno ya Kumbukumbu la Torati 6:4 yanajulikana sana? (b) Sababu gani Musa alisema maneno hayo?

KWA miaka mingi, Wayahudi wametumia maneno ya Kumbukumbu la Torati 6:4 katika sala yao fulani ya pekee. Sala hiyo inaitwa Shema, neno la kwanza la andiko hilo katika Kiebrania. Wayahudi wengi wanatoa sala hiyo kila siku asubui na kila mangaribi ilikuonyesha kuwa wanashikamana na Mungu tu.

² Maneno ya sala hiyo yanapatikana katika hotuba ya mwisho yenye Musa alitolea taifa la Israeli. Katika mwaka wa 1473 mbele ya kuzaliwa kwa Yesu, Waisraeli walikuwa katika inchi ya Moabu, tayari kuvuka Muto Yordani na kuingia katika Inchi ya Ahadi. (Kumbukumbu la Torati 6:1) Musa alikuwa ameongoza watu hao kwa miaka 40, na alipenda wakuwe na ujasiri ili wapambane na magumu yenye yalikuwa mbele yao. Watu hao walipaswa kutumainia Yehova, Mungu wao, na kuendelea kuwa waaminifu kwake. Kwa hiyo, maneno ya mwisho ya Musa yaliwatia moyo wafanye hivyo. Kisha kuzungumuzia Amri Kumi  na sheria zingine kutoka kwa Yehova, Musa aliwakumbusha maneno haya mazito yenye tunasoma katika Kumbukumbu la Torati 6:4, 5. (Soma.)

3. Tutazungumuzia maulizo gani katika habari hii?

³ Waisraeli walijua kama Yehova Mungu wao, ni ‘Yehova mumoja.’ Waisraeli waaminifu waliabudu Mungu mumoja, ni kusema, Mungu wa wazazi wao wa zamani. Kwa hiyo, sababu gani Musa aliwakumbusha kama Yehova Mungu wao ni ‘Yehova mumoja’? Namna gani maneno hayo yanapatana na kupenda Mungu wetu kwa moyo wetu wote, kwa nafsi yetu yote, na kwa nguvu zetu zote? Na namna gani maneno ya Kumbukumbu la Torati 6:4, 5 yanatuhusu leo?

4, 5. (a) Maneno ‘Yehova mumoja’ yanamaanisha kwanza nini? (b) Namna gani Yehova haiko sawa na miungu ya mataifa?

⁴ Mungu wa Pekee. Maneno ‘Yehova mumoja’ yanamaanisha kuwa Yehova ni wa pekee, hakuna mwengine mwenye kuwa sawa na yeye ao kama yeye. Sababu gani Musa alitumia maneno hayo? Inaonekana kama hakukuwa anazungumuzia fundisho la uongo la utatu. Yehova ni Muumbaji wa mbingu na dunia na Mutawala Mukubwa wa ulimwengu wote. Yeye tu ndiye Mungu wa kweli, na hakuna mungu mwengine kama yeye. (2 Samweli 7:22) Kwa hiyo, maneno ya Musa yangewakumbusha Waisraeli kama walipaswa kumuabudu Yehova tu. Walipaswa kuepuka kuiga watu wa mataifa yenye yaliwazunguka wenye waliabudu miungu mingi ya uongo. Watu hao waliamini kama miungu yao ilikuwa na uwezo wa kuongoza mambo fulani ya asili.

⁵ Kwa mufano, Wamisri waliabudu Ra, mungu-jua, Nuti, mungu-mwanamuke wa anga, Geb, mungu wa udongo, Hapi, mungu wa Nile, na pia wanyama wengi. Yehova alionyesha kuwa ana nguvu nyingi kuliko miungu hiyo wakati alileta Mapigo Kumi. Wakanaani walikuwa na mungu mukubwa mwenye kuitwa Baali, waliamini kama mungu huyo wa uongo ndiye alitokeza uzima. Pia, waliamini kama mungu huyo ni mungu wa anga, mvua, na wa upepo mukali. Katika maeneo mengi, watu walitegemea ulinzi wa Baali. (Hesabu 25:3) Waisraeli walikumbushwa kama Mungu wao, “Mungu wa kweli,” ni wa pekee. Yeye ni ‘Yehova mumoja.’—Kumbukumbu la Torati 4:35, 39.

6, 7. Neno ‘mumoja’ linamaanisha tena nini, na namna gani Yehova amejionyesha kuwa ‘mumoja’?

⁶ Habadilike-badilike na Ni Mushikamanifu. Neno ‘mumoja’ katika maneno ‘Yehova mumoja’ linamaanisha pia kama kusudi lake na matendo yake ni yenye kutegemeka sikuzote. Mungu hagawanyike ao habadilike-badilike. Ni mwaminifu, mwenye kutumainika, mushikamanifu, na wa kweli sikuzote. Kwa mufano, alimuahidi Abrahamu kama watoto wake wangeishi katika Inchi ya Ahadi. Na Yehova alifanya miujiza mingi mikubwa ili kutimiza ahadi hiyo. Kulikuwa  kumepita miaka 430 tangu Yehova alitoa ahadi hiyo, lakini kusudi lake halikubadilika.—Mwanzo 12:1, 2, 7; Kutoka 12:40, 41.

⁷ Kisha miaka mingi, Yehova aliwaita Waisraeli mashahidi wake na aliwaambia hivi: “Mimi ni Yeye yuleyule. Kabla [mbele] yangu hakuna Mungu yeyote aliyefanyizwa, na baada [nyuma] yangu hapakuendelea kuwapo yeyote.” Pia, Yehova aliwaonyesha wazi kama kusudi lake halibadilike hata kidogo; alisema hivi: “Wakati wote mimi ni Yeye yuleyule.” (Isaya 43:10, 13; 44:6; 48:12) Waisraeli walikuwa na pendeleo kubwa la kutumikia Mungu mwenye kutumainika na mushikamanifu sikuzote! Sisi pia tuko na pendeleo hilo leo.—Malaki 3:6; Yakobo 1:17.

8, 9. (a) Ni mambo gani Yehova anaomba waabudu wake? (b) Namna gani Yesu alionyesha kama maneno ya Musa ni ya maana?

⁸ Ndiyo, Musa aliwakumbusha Waisraeli kama Yehova ataendelea kuwapenda na kuwahangaikia. Yehova naye aliwaomba washikamane naye tu na kumupenda kwa moyo wao wote, kwa nafsi yao yote, na kwa nguvu zao zote. Wazazi walipaswa kufundisha watoto wao juu ya Yehova kila wakati ili watoto hao pia wamuabudu Yehova tu.—Kumbukumbu la Torati 6:6-9.

⁹ Yehova habadilishe hata kidogo kusudi lake, kwa hiyo hatabadilisha hata kidogo kanuni zake za musingi juu ya waabudu wake wa kweli. Ikiwa tunapenda ibada yetu imupendeze Yehova, tunapaswa kushikamana naye tu na kumupenda kwa moyo wetu wote, kwa akili yetu yote, na kwa nguvu zetu zote. Yesu alisema kama hiyo ndiyo amri ya maana zaidi. (Soma Marko 12:28-31.) Tuone basi namna gani matendo yetu yanaweza kuonyesha kama tunaamini kuwa ‘Yehova Mungu ni Yehova mumoja.’

10, 11. (a) Tunamuabudu Yehova peke yake tu, maana yake nini? (b) Namna gani vijana watatu Waebrania katika Babiloni walionyesha kama wanashikamana na Yehova tu?

¹⁰ Yehova ni Mungu wetu mumoja tu. Tunashikamana naye tu wakati tunamuabudu yeye peke yake. Hatuwezi kuabudu miungu mingine yoyote ao kuingiza mawazo yoyote ya uongo ao tabia za mubaya katika ibada yetu kwa Yehova. Haiko tu mungu mwenye kuwa juu ya miungu mingine ao mwenye kuwa na nguvu zaidi kuliko miungu hiyo. Yeye ni Mungu wa kweli. Tunapaswa kumuabudu Yehova peke yake.—Soma Ufunuo 4:11.

¹¹ Katika kitabu cha Danieli, tunasoma habari juu ya vijana Waebrania, ni kusema, Danieli, Hanania, Mishaeli, na Azaria. Walionyesha kama walishikamana na Yehova tu wakati walikataa kula chakula chenye kilikuwa kichafu kwa waabudu wa Yehova. Na marafiki watatu wa Danieli walikataa kuinamia sanamu ya zahabu yenye Nebukadneza alitengeneza. Walimutia Yehova pa nafasi ya kwanza katika maisha yao. Walishikamana kabisa naye.—Danieli 1:1–3:30.

12. Ili kushikamana na Yehova tu, tunapaswa kuwa waangalifu juu ya jambo gani?

¹² Tunapaswa kumutia Yehova pa nafasi ya kwanza katika maisha yetu. Ikiwa tunapenda kushikamana naye tu, tunapaswa kuwa  waangalifu ili vitu vingine visichukue nafasi ya kwanza. Vitu hivyo, ni vitu gani? Katika Amri Kumi, Yehova aliwaambia watu wake kama hawapaswe kuabudu miungu mingine. Walipaswa kuepuka kufanya ibada yoyote ya sanamu. (Kumbukumbu la Torati 5:6-10) Leo, kuna namna mbalimbali za ibada ya sanamu, na inaweza kuwa vigumu kutambua namna fulani za ibada hiyo. Lakini Yehova hajabadilisha kanuni zake. Anaendelea kuwa ‘Yehova mumoja.’ Tuone basi namna gani tunaweza kuepuka leo ibada ya sanamu.

13. Tunaweza kuanza kupenda sana nini kuliko kumupenda Yehova?

¹³ Katika Wakolosai 3:5 (soma), tunaona mambo yenye yanaweza kuharibu urafiki wetu wa sana pamoja na Yehova. Tunaona kuwa pupa ao kutamani sana ni ibada ya sanamu. Namna gani? Wakati tunatamani sana kitu fulani, kama vile feza nyingi ao kuwa na maisha ya muzuri sana, vitu hivyo vinaweza kuongoza maisha yetu kama mungu mwenye nguvu. Zambi zote zenye kutajwa katika Wakolosai 3:5 zinachochewa na pupa, ambayo ni namna fulani ya ibada ya sanamu. Kwa hiyo, ikiwa tunatamani sana vitu hivyo, tunaweza kuanza kuvipenda sana kuliko kumupenda Mungu. Kwa hiyo, Yehova hatakuwa tena ‘Yehova mumoja’ kwetu. Hatupendi hata kidogo jambo hilo litufikie.

14. Mutume Yohana alitoa onyo gani juu ya upendo wetu kwa Mungu?

¹⁴ Mutume Yohana alikazia jambo kama hilo. Alionya kama ikiwa mutu yeyote anapenda vitu vya ulimwengu, ni kusema, ‘tamaa ya mwili na tamaa ya macho na mutu kujionyesha mali yake maishani,’ kwa hiyo ‘kumupenda Baba hakumo ndani yake.’ (1 Yohana 2:15, 16) Ndiyo sababu tunapaswa kujichunguza sikuzote ili kuona ikiwa tunapenda ulimwengu. Tunaweza kutambua kama tumeanza kupendezwa na watu wa ulimwengu huu, mambo ya kujifurahisha, na muvalio na namna yao ya kujipamba. Ao tunaweza kupenda kusoma masomo ya juu ili tufanye ‘mambo makubwa.’ (Yeremia 45:4, 5) Dunia mupya iko karibu sana. Kwa hiyo, tunapaswa kukumbuka maneno mazito yenye Musa alisema! Ikiwa tunaelewa na tunaamini kabisa kama ‘Yehova Mungu ni Yehova mumoja’ tutashikamana naye tu na kumutumikia katika njia yenye anapenda.—Waebrania 12:28, 29.

15. Sababu gani mutume Paulo alikumbusha Wakristo kama Mungu ni ‘Yehova mumoja’?

¹⁵ Maneno ‘Yehova mumoja’ yanatusaidia kuelewa kama Yehova anapenda watumishi wake waungane na wakuwe na kusudi moja katika maisha. Katika kutaniko la kwanza la Kikristo, mulikuwa Wayahudi, Wagiriki, Waroma, na watu kutoka katika mataifa mengine. Walikuwa na desturi mbalimbali, walitoka nafasi mbalimbali, na kila mutu alikuwa na mambo yenye anapenda. Ndiyo sababu ilikuwa vigumu kwa Wakristo fulani kukubali namna hiyo mupya ya ibada, ao kuachana  na tabia zao za zamani. Kwa hiyo, mutume Paulo alipaswa kukumbusha Wakristo kwamba wako na Mungu mumoja, Yehova.—Soma 1 Wakorintho 8:5, 6.

16, 17. (a) Ni unabii gani wenye unaendelea kutimia katika siku zetu, na kumekuwa matokeo gani? (b) Ni nini inaweza kuharibu umoja wetu?

¹⁶ Tuseme nini juu ya kutaniko la Kikristo leo? Nabii Isaya alitabiri kama “katika siku za mwisho,” watu kutoka katika mataifa yote wangekuja pamoja ili kumuabudu Yehova. Wangesema hivi: ‘Naye atatufundisha njia zake, na sisi tutatembea katika mapito yake.’ (Isaya 2:2, 3) Tunafurahi kuona namna unabii huo unaendelea kutimia leo! Ndugu na dada zetu wanatoka mahali mbalimbali, wanasema luga mbalimbali, na wako na desturi mbalimbali. Lakini tunamuabudu Yehova katika umoja. Hata hivyo, kwa sababu ya mambo hayo mbalimbali, magumu yanaweza kutokea wakati fulani.

¹⁷ Kwa mufano, namna gani unawaona ndugu na dada wa desturi zingine? Mambo kama vile luga, muvalio, tabia, na chakula chao yanaweza kuwa tofauti sana ya yako. Unawaepuka na kupitisha wakati tu pamoja  na wale wenye kupenda mambo yenye unapenda pia? Namna gani unaona wazee wa kutaniko katika eneo lako wenye kuwa vijana sana kuliko wewe ao wa rangi ingine ya ngozi ao wenye kutoka katika desturi zingine? Ikiwa hatuko waangalifu, tunaweza kuacha mambo hayo yatuchochee na kuharibu umoja wetu.

18, 19. (a) Ni mashauri gani yenye kupatikana katika Waefeso 4:1-3? (b) Tunapaswa kufanya nini ili kuendeleza umoja katika kutaniko?

¹⁸ Namna gani tunaweza kuepuka magumu kama hayo? Mutume Paulo alitoa mashauri yenye kufaa kwa Wakristo wenye walikuwa wanaishi katika Efeso, muji tajiri wenye ulikuwa na watu ambao walikuwa na desturi nyingi mbalimbali. (Soma Waefeso 4:1-3.) Mutume Paulo alizungumuzia sifa kama vile unyenyekevu, upole na upendo. Sifa hizo ziko kama nguzo zenye nguvu zenye zinafanya nyumba iendelee kusimama. Lakini, ili nyumba iendelee kuwa katika hali ya muzuri, inaomba kujikaza sana. Mutume Paulo alipenda Wakristo wa muji wa Efeso wajikaze sana ili “kuushika umoja wa roho.”

¹⁹ Sisi wote tunapaswa kujikaza sana ili kuendeleza umoja katika kutaniko. Namna gani tunaweza kufanya hivyo? Kwanza, tunapaswa kukomalisha na kuonyesha sifa zenye mutume Paulo alizungumuzia: unyenyekevu, upole, uvumilivu, na upendo. Pili, tunapaswa kujikaza sana ili kuendeleza “kifungo chenye kuunganisha cha amani.” Kukosa kuelewana ni kama mipasuko ya kidogo-kidogo katika umoja wetu; kwa hiyo, tunapaswa kujikaza sana kumaliza mambo hayo ya kukosa kuelewana ili tuendelee kuwa na amani na umoja kati yetu.

20. Namna gani tunaweza kuonyesha kama tunaelewa kuwa ‘Yehova Mungu ni Yehova mumoja’?

²⁰ ‘Yehova Mungu wetu ni Yehova mumoja.’ Hayo ni maneno mazito! Maneno hayo yaliwapatia Waisraeli nguvu ya kuvumilia magumu wakati waliingia na kukamata Inchi ya Ahadi. Maneno hayo yanaweza kututia nguvu sisi pia ili kuvumilia wakati wa ziki kubwa (taabu kubwa) na kuendeleza amani na umoja katika Paradiso yenye inakuja. Tuendelee basi kushikamana na Yehova tu. Tunapaswa kumupenda na kumutumikia kwa moyo wetu wote, kwa akili yetu yote, na kwa nguvu zetu zote, na tunapaswa kujikaza sana ili kuendeleza umoja wetu kati ya ndugu na dada. Ikiwa tunaendelea kufanya mambo hayo, Yesu atatuhukumu kuwa kondoo na tutaona utimizo wa maneno yake haya: ‘Mukuje, ninyi ambao mumebarikiwa na Baba yangu, muuriti ufalme uliotayarishwa kwa ajili yenu tangu kuwekwa musingi wa ulimwengu.’—Mathayo 25:34.