1-2. Ni mu njia gani hali ya wanadamu iko sawa ya ule kijana mwanaume mwenye kuzungumuzia mu fungu ya 1?

 WAZIA kijana mwanaume mwenye alikomalia mu familia tajiri. Siku moya anapata magumu ya nguvu sana; wazazi wake wanakufa mu aksida. Ile inamuhuzunisha sana. Lakini, haiko ile tu. Anapata habari kama wazazi wake walikuwa walishamaliza makuta yote na kukamata madeni ya mingi. Sasa kuliko kuriti mali, anariti madeni. Wako na mulipisha, lakini ile madeni inapita uwezo wake. Hatawezaka hata siku moya kuilipa.

² Mu njia fulani, tuko sawa ule kijana mwanaume. Wazazi wetu wa kwanza, Adamu na Eva, walikuwa wakamilifu na waliishi mu paradiso yenye kupendeza. (Mwa. 1:27; 2:​7-9) Walikuwa na tumaini ya kuishi maisha ya muzuri na yenye haina mwisho. Lakini mambo ilibadilika. Walipoteza paradiso, makao yao ya muzuri, na tumaini yao ya kuishi milele. Wangeachia watoto wao uriti gani? Biblia inasema hivi: “Kupitia mutu mumoja zambi iliingia katika ulimwengu na kifo kupitia zambi, na ni vile kifo kilienea kwa watu wote kwa sababu wote walikuwa wamefanya zambi.” (Ro. 5:12) Uriti wenye walituachia ni zambi yenye inaleta kifo. Zambi iko sawa deni kubwa, yenye hakuna hata moya kati yetu anaweza kulipa. —Zb. 49:8.

3. Juu ya nini zambi zetu zinaweza kufananishwa na “madeni”?

 ³ Yesu alifananisha zambi na “madeni.” (Mt. 6:12; Lu. 11:4) Wakati tunafanya zambi, iko sawa vile tunakuwa na deni ya Yehova. Tungepaswa kuilipa. Kama ile deni ingebakia bila kulipwa, ni wakati tu tunakufa njo ingepotea.—Ro. 6:​7, 23.

4. (a) Bila musaada, nini ingetufikia siye wote? (Zaburi 49:​7-9) (b) Wakati neno “zambi” inatumiwa mu Biblia, inamaanisha nini? (Ona kisanduku “ Zambi.”)

⁴ Inawezekana tupate tena mambo yote yenye Adamu na Eva walipoteza? Kwa uwezo wetu siye wenyewe haiwezekane. (Soma Zaburi 49:​7-9.) Bila musaada, hatungekuwa na tumaini ya wakati wenye kuya ao ya ufufuo. Sawa vile wanyama hawakuwake na tumaini, wakati tungekufa, na siye maisha yetu ingeishia pale.—Muh. 3:19; 2 Pe. 2:12.

5. Namna gani Baba yetu mwenye upendo ametusaidia kulipa deni ya zambi yenye tuliriti?

⁵ Fikiria tena mufano wa ule kijana mwanaume mwenye tulizungumuzia ku mwanzo. Angejisikia namna gani kama mwanaume fulani tajiri anajitolea ili kulipa madeni yake? Bila shaka, angekuwa mwenye shukrani sana na angekubali ile zawadi. Vilevile, Baba yetu mwenye upendo, Yehova, ametupatia zawadi yenye inalipa deni ya zambi yenye tuliriti kutoka kwa Adamu. Yesu alisema hivi juu ya ile: “Mungu alipenda ulimwengu sana na hivyo akamutoa Mwana wake muzaliwa-pekee, ili kila mutu mwenye anamuamini asiharibiwe lakini apate uzima wa milele.” (Yoh. 3:16) Zaidi ya ile, ile zawadi inafanya iwezekane tukuwe na uhusiano muzuri pamoya na Yehova.

6. Tutazungumuzia maneno gani ya Biblia mu hii habari, na juu ya nini?

⁶ Namna gani ile zawadi ya muzuri sana inafanya “madeni” yetu ao zambi zetu zisamehewe? Jibu ya ile ulizo inapatikana mu namna Biblia inatumia maneno sawa vile upatanisho, kufunika zambi, bei ya ukombozi, kukombolewa, na kutangazwa kuwa wenye haki. Mu hii habari, tutazungumuzia maana ya kila neno. Kutafakari juu ya mafasirio ya ile maneno, kutatusaidia tukuwe wenye shukrani zaidi juu ya mambo yenye Yehova alifanya juu tuweze kusamehewa.

KUSUDI: UPATANISHO

7. (a) Adamu na Eva walipoteza nini ingine? (b) Juu tuko watoto wa Adamu na Eva, tuko kabisa na lazima ya nini? (Waroma 5:​10, 11)

⁷ Zaidi ya kupoteza tumaini ya kuishi milele, Adamu na Eva walipoteza uhusiano muzuri pamoya na Baba yao, Yehova. Ku mwanzo, walikuwa mu familia ya Mungu. (Lu. 3:38) Lakini  wakati walikosa kumutii Yehova, walifukuzwa mu ile familia mbele wakuwe na watoto. (Mwa. 3:​23, 24; 4:1) Juu tuko watoto wao, tuko na lazima ya kupatanishwa na Yehova. (Soma Waroma 5:​10, 11.) Mu maneno ingine, tuko na lazima ya kuwa na uhusiano wa muzuri pamoya na Yehova. Kulingana na kitabu fulani, neno ya Kigiriki yenye inatumiwa hapa ili kuzungumuzia “kupatanisha” inaweza kumaanisha “kufanya adui kuwa rafiki.” Inagusa moyo kujua kama Yehova njo alikamata hatua ya kwanza juu ya kufanya ile iwezekane. Alifanya vile namna gani?

MUPANGO: KUFUNIKA ZAMBI

8. Kufunika zambi maana yake nini?

⁸ Kufunika zambi ni mupango wenye Yehova aliweka ili akuwe tena na uhusiano muzuri pamoya na wanadamu wenye zambi. Juu ile iwezekane inaomba kubadilisha kitu moya na kitu ingine yenye kuwa na samani ileile. Kwa kufanya vile, kitu ingine inaweza kukamata nafasi ya kitu yenye ilipotea ao yenye iliharibiwa. Maandiko ya Kigiriki ya Kikristo inatumia pia neno “kufunika zambi” ili kuzungumuzia jambo yenye Mungu alifanya juu kukuwe amani kati yetu naye na tukuwe na uhusiano muzuri pamoya naye.—Ro. 3:25

9. Yehova aliweka mupango gani ili zambi za Waisraeli ziweze kusamehewa?

⁹ Ili Waisraeli wakuwe na uhusiano muzuri pamoya naye, Yehova aliweka mupango wenye ungetumiwa kwa wakati fulani, wenye ungefanya zambi zao zisamehewe. Mara moya ku mwaka, mu Israeli ya zamani, kulikuwa siku ya kufunika zambi. Ile siku, kuhani mukubwa angetoa zabihu za wanyama kwa ajili ya watu. Ni kweli kama, zabihu za wanyama hazingefunika kabisa-kabisa zambi za mutu yeyote juu wanyama ni wa hali ya chini kupita wanadamu. Lakini wakati Waisraeli wenye kutubu walikuwa natoa zabihu zenye Yehova aliwaomba, Yehova alikuwa tayari kusamehe zambi zao. (Ebr. 10:​1-4) Zaidi ya ile, ule mupango na matoleo ya zambi yenye Waisraeli walitoa kwa ukawaida, iliwakumbusha kama walikuwa watenda-zambi na walikuwa na lazima ya mupango wenye ungefanya zambi zao zisamehewe lote.

10. Yehova aliweka mupango gani ili zambi zisamehewe kabisa-kabisa?

¹⁰ Lakini Yehova alikuwa alishafikiria mupango wenye ungefanya zambi zisamehewe lote. Alifanya mupango ili Mwana wake mupendwa ‘atolewe mara moja kwa wakati wote ili kubeba zambi za watu wengi.’ (Ebr. 9:28) Yesu alitoa “uzima wake kuwa bei ya ukombozi pa nafasi ya wengi.” (Mt. 20:28) Bei ya ukombozi ni nini?

BEI YA UKOMBOZI

11. (a) Kulingana na Biblia, bei ya ukombozi ni nini? (b) Iliomba nini juu bei ya ukombozi ilipwe?

¹¹ Kulingana na Biblia, bei ya ukombozi ni bei yenye inalipwa ili kufunika zambi na kufanya upatanisho. Kwa Yehova, bei ya ukombozi inafanya iwezekane kurudisha jambo yenye ilipotea. Namna gani? Kumbuka kama, Adamu na Eva walipoteza uzima mukamilifu na tumaini ya kuishi milele. Kwa hiyo, bei ya ukombozi ingekuwa bei yenye kuwa sawasawa na jambo yenye ilipotea. (1 Ti. 2:6) Ingeweza tu kulipwa na mwanaume mwenye kukomaa (1) mwenye alikuwa mukamilifu; (2) mwenye angeweza kuishi milele ku dunia; na (3) mwenye alikuwa tayari kutoa uzima wake kwa ajili yetu. Ile tu njo ingefanya uzima wa ule mutu ulipie uzima wenye ulipotea.

12. Juu ya nini Yesu aliweza kutoa bei ya ukombozi yenye iliombwa?

¹² Ona sababu tatu zenye zilifanya Yesu aweze kulipa bei ya ukombozi. (1) Alikuwa  mukamilifu, “hakufanya zambi.” (1 Pe. 2:22) (2) Angeweza kuishi milele ku dunia. (3) Alikuwa tayari kufa na kutoa uzima wake kwa ajili yetu. (Ebr. 10:​9, 10) Juu alikuwa mwanaume mukamilifu, Yesu alikuwa sawasawa na mutu wa kwanza, Adamu, mbele Adamu afanye zambi. (1 Ko. 15:45) Kwa hiyo wakati Yesu alikufa, aliweza kufunika zambi yenye Adamu alifanya, ni kusema kulipia jambo yenye Adamu alipoteza. (Ro. 5:19) Yesu akakuwa “Adamu wa mwisho.” Haiko lazima mutu mwingine mukamilifu akuye kulipa jambo yenye Adamu alipoteza. Yesu alikufa “mara moja kwa wakati wote.”—Ebr. 7:27; 10:12.

13. Kuko tofauti gani kati ya mupango wa kufunika zambi na bei ya ukombozi?

¹³ Sasa, kuko tofauti gani kati ya mupango wa kufunika zambi na bei ya ukombozi? Mupango wa kufunika zambi ni hatua yenye Mungu alikamata ili kurudisha uhusiano muzuri kati yake na wanadamu. Bei ya ukombozi ni bei yenye ililipwa ili iwezekane kufunika zambi za wanadamu. Ile bei inafananishwa na damu yenye Yesu alimwanga kwa ajili yetu.—Efe. 1:7; Ebr. 9:14.

MATOKEO: KUKOMBOLEWA NA KUTANGAZWA KUWA WENYE HAKI

14. Tutachunguza sasa nini, na juu ya nini?

¹⁴ Mupango wa kufunika zambi uko na matokeo gani? Biblia inatumia maneno mbalimbali juu ya kuzungumuzia matokeo ya mupango wa kufunika zambi. Hata kama maana ya ile maneno inakaribiana, kila neno inakazia jambo fulani kuhusu mupango wa kufunika zambi wenye unafanya iwezekane Yehova atusamehe. Wakati tutakuwa tunachunguza ile maneno, tutaona pia namna inahusu kila mumoya wetu.

15-16. (a) Mu Biblia, neno “kukombolewa” maana yake nini? (b) Inatuhusu namna gani?

¹⁵ Mu Biblia, kukombolewa maana yake kuachiliwa wakati bei ya ukombozi inalipwa. Mutume Petro alifasiria hivi: “Munajua kama haiko kwa vitu vyenye vinaweza kuharibika, kwa feza ao zahabu, ndiyo muliwekwa huru [neno kwa neno, “mulikombolewa”] kutoka kwenye njia yenu ya maisha yenye haina maana, yenye mulipokea kutoka kwa mababu zenu. Lakini ilikuwa kwa damu yenye samani, kama ile ya mwana-kondoo mwenye hana kasoro na mwenye hana doa, ile ya Kristo.”—1 Pe. 1:​18, 19; maelezo ya chini.

¹⁶ Kwa sababu ya bei ya ukombozi, tunaweza kuachiliwa huru kutokana na zambi na kifo yenye kutuletea mateso. (Ro. 5:21) Kwa hiyo, tuko wenye shukrani sana kwa Yehova na Yesu juu wametukomboa kupitia damu ao uzima wa Yesu.—1 Ko. 15:22.

17-18. (a) Kutangazwa kuwa wenye haki maana yake nini? (b) Ile inatuletea faida gani?

¹⁷ Kutangazwa kuwa wenye haki maana yake Yehova hatuombe tulipie zambi zenye tunafanya. Kwa kufanya vile, Yehova havunje kanuni zake za haki. Haiko juu tunastahili njo anatutangaza kuwa wenye haki; na ile haimaanishe kama anakubali zambi zetu. Lakini juu tuko na imani katika mupango wa kufunika zambi na bei ya ukombozi, ile inafanya Yehova aweze kutusamehe zambi zetu.—Ro. 3:24; Gal. 2:16.

¹⁸ Ile inaletea kila mumoya wetu faida gani? Wale wenye wamechaguliwa ili kutawala pamoya na Yesu mbinguni, tayari wametangazwa kuwa wenye haki na wamekuwa watoto wa Mungu. (Tit. 3:7; 1 Yo.3:1) Zambi zao zimesamehewa. Ni sawa vile hawayafanyaka zambi, na kwa hiyo wanastahili kuwa katika Ufalme. (Ro. 8:​1, 2, 30) Wengine wenye  wametangazwa kuwa wenye haki wataishi milele ku dunia. Yehova amesamehe zambi zao na wamekuwa marafiki wake. (Yak. 2:​21-23) Wenye kufanyiza kundi kubwa, wenye wataokoka vita ya Armagedoni, wako na tumaini ya kuishi bila kufa. (Yoh. 11:26) “Wenye haki” na “wenye hawako wenye haki” wenye wamekufa watafufuliwa. (Mdo. 24:15; Yoh. 5:​28, 29) Ku mwisho, watumishi wote watiifu wa Yehova ku dunia watakuwa na “uhuru wenye utukufu wa watoto wa Mungu.” (Ro. 8:21) Baraka ya ajabu sana yenye mupango wa kufunika zambi inatuwezesha kupata ni kupatanishwa kabisa na Baba yetu, Yehova!

19. Namna gani hali yetu imebadilika? (Ona kisanduku “ Musamaha wa Yehova.”)

¹⁹ Kusema kweli, hali yetu ilikuwa sawa ya ule kijana mwenye tulizungumuzia ku mwanzo, mwenye alipoteza kila kitu na akariti deni kubwa yenye hangewezaka kulipa. Lakini Yehova, alitusaidia. Hali yetu imebadilika kwa sababu ya mupango wa kufunika zambi na kulipwa kwa bei ya ukombozi. Kuamini Yesu Kristo kunafanya tuachiliwe huru kutokana na zambi na kifo. Yehova anaweza kusamehe kabisa zambi zetu, na inakuwa sawa vile hatuyafanyaka zambi. Na jambo ya maana zaidi, tunaweza kuwa sasa na uhusiano wa muzuri pamoya na Baba yetu wa mbinguni mwenye upendo, Yehova.

20. Tutazungumuzia nini mu habari yenye kufuata?

²⁰ Wakati tunaendelea kutafakari juu ya mambo yenye Yehova na Yesu wametufanyia, tunakuwa na shukrani mingi sana. (2 Ko. 5:15) Bila musaada wao, hatungekuwa na tumaini! Lakini musamaha wa Yehova unaletea kila mumoya wetu faida gani? Tutazungumuzia ile jambo mu habari yenye kufuata.