1-2. (a) Paulo alikuwa mu hali gani wakati aliandikia Waefeso, na juu ya nini aliwaandikia? (b) Tutazungumuzia maulizo gani?

 WAKATI alikuwa anafungwa katika nyumba mu muji wa Roma, mutume Paulo alipenda kutia moyo waabudu wenzake. Juu hangeweza kuwatembelea, aliwaandikia barua. Moya kati ya barua zenye aliandika ni yenye aliandikia Waefeso mu mwaka wa 60 hivi ao 61 K.K.Y.—Efe. 1:1; 4:1.

² Miaka kumi mbele ya pale, Paulo alipitisha wakati fulani Efeso, alikuwa anahubiri na kufundisha kuhusu habari njema. (Mdo. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Alipenda ndugu zake sana na alipenda kuwasaidia wabakie waaminifu kwa Yehova. Lakini, juu ya nini aliandikia Wakristo watiwa-mafuta kuhusu giza na mwangaza? Na mashauri yenye alitoa, inaweza kufundisha Wakristo wote nini? Tuzungumuzie majibu ya ile maulizo.

KUTOKA MU GIZA NA KUINGIA MU MWANGAZA

3. Paulo alitumia mufano gani mu barua yake kwa Waefeso?

³ Paulo aliandikia hivi Wakristo wa Efeso: “Wakati fulani mulikuwa giza, lakini sasa ninyi ni mwangaza.” (Efe. 5:8) Hapa Paulo anatumia mufano wa giza na mwangaza ili kuzungumuzia hali mbili zenye kuwa tofauti kabisa. Tuone basi juu ya nini Paulo alisema kama Waefeso walikuwa “wakati fulani giza.”

4. Ni mu maana gani Waefeso walikuwa mu giza ya kiroho?

⁴ Giza ya kiroho. Mbele ya kujifunza kweli na kuwa Wakristo, Waefeso wenye Paulo alizungumuzia walikuwa watumwa  wa dini ya uongo na waliamini mambo ya uchawi. Mu muji ya Efeso njo mulikuwa hekalu ya Artemi, yenye ilijulikana sana na yenye zamani ilikuwa kati ya vitu saba vya ajabu sana mu dunia. Watu waliabudu sana sanamu mu ile hekalu. Kutengeneza na kuuzisha sanamu za kidogo-kidogo za mungu mwanamuke Artemi ilikuwa biashara yenye ilileta faida sana. (Mdo. 19:​23-27) Zaidi ya ile, mu ile muji watu wengi walikuwa wanafanya uchawi.—Mdo. 19:19.

5. Ni mu maana gani Waefeso walikuwa mu giza kwa sababu ya mwenendo muchafu?

⁵ Mwenendo muchafu. Watu wa Efeso walikuwa na mwenendo muchafu sana na wa bila haya. Walisema maneno machafu mu majumba yao ya maonyesho na hata mu sherehe zao za kidini. (Efe. 5:3) Watu wengi wenye walikuwa wanaishi Efeso walikuwa ‘wameishiwa na ufahamu wote wa mambo yenye kuwa sawa.’ Ile maneno inamaanisha neno kwa neno “hawakukuwa wanasikia tena maumivu.” (Efe. 4:​17-19) Mbele ya kujua mambo yenye kuwa ya muzuri na yenye kuwa makosa, Waefeso hawakusumbuliwa na zamiri ao kuwaza kama wangetoa hesabu kwa Yehova. Njo maana Paulo alisema kama walikuwa “katika giza kiakili, na wametenganishwa na uzima wenye kuwa wa Mungu.”

6. Juu ya nini Paulo alisema kama Waefeso walikuwa ‘sasa mwangaza’?

⁶ Lakini, Waefeso fulani hawakubakia mu giza. Paulo aliandika kama walikuwa “sasa . . . mwangaza kuhusiana na Bwana.” (Efe. 5:8) Walikuwa wamekubali mwangaza wa kweli wa Maandiko. (Zb. 119:105) Wale Waefeso walikuwa wameacha matendo ya dini ya uongo na mwenendo muchafu. Sasa walikuwa “waigaji wa Mungu” na walikuwa nafanya yao yote ili kumuabudu Yehova na kumufurahisha.—Efe. 5:1.

7. Ni mu njia gani hali yetu inafanana na ya Wakristo wengi wa Efeso?

⁷ Kama Wakristo wa Efeso, mbele tujue kweli tulikuwa mu giza ya kiroho na tulikuwa na mwenendo muchafu. Wamoja kati yetu walikuwa nasherehekea sikukuu za dini ya uongo na wengine walikuwa na mwenendo  muchafu. Lakini kisha kujifunza kuhusu kanuni za Yehova za mema na mabaya, tulifanya mabadiliko. Tulianza kuishi vile Yehova anapenda tuishi, na ile ilituletea faida mingi. (Isa. 48:17) Lakini tungali tunapambana na majaribu. Tunapaswa kuendelea kuepuka giza yenye tuliacha nyuma yetu na kuendelea “kutembea kama watoto wa mwangaza.” Tunaweza kufanya vile namna gani?

EPUKA GIZA

8. Kulingana na Waefeso 5:​3-5, Waefeso walipaswa kuepuka nini?

⁸ Soma Waefeso 5:​3-5. Ili kuendelea kuepuka mwenendo muchafu, Wakristo Waefeso walipaswa kuendelea kuepuka matendo yote yenye haimufurahishe Yehova. Haiko tu uasherati, lakini pia maneno machafu. Paulo alikumbusha Waefeso kama walipaswa kuepuka mambo ya vile kama wanapenda kupata “uriti wowote katika Ufalme wa Kristo na wa Mungu.”

9. Juu ya nini tunapaswa kuepuka mambo yoyote yenye inaweza kutuangusha katika uasherati?

⁹ Siye pia tunapaswa kuendelea kuwa waangalifu ili kuepuka “matendo yenye hayazae matunda, yenye kuwa ya giza.” (Efe. 5:11) Mara mingi inaonekana kama kadiri mutu anaangalia sana, anasikiliza, ao anazungumuza kuhusu mambo machafu, inakuwa mwepesi kwake kufanya mambo ya mubaya. (Mwa. 3:6; Yak. 1:​14, 15) Mu inchi fulani, ndugu mbalimbali walianzisha urafiki mu kikundi fulani ya kuzungumuza ku Enternete. Wengi wao walianza kwa kuzungumuzia mambo ya kiroho lakini kadiri wakati ilipita, walianza kuzungumuzia mambo yenye haifae. Walianza kuzungumuza sana kuhusu ngono. Wengi wao wanasema kama ile mazungumuzo machafu iliwafanya waangukie mu uasherati.

10. Namna gani Shetani anajaribu kutudanganya? (Waefeso 5:6)

¹⁰ Ulimwengu wa Shetani unajaribu kutudanganya na kutufanya tuamini kama mambo yenye Yehova anaona kuwa machafu haiko ya mubaya. (2 Pe. 2:19) Ile haitushangaze! Juu njia moya kati ya njia zenye Shetani anatumia ili kudanganya watu tangu zamani ni kuwafanya wavurugike juu wasiweze kutofautisha mambo yenye kuwa sawa na yenye kuwa makosa. (Isa. 5:20; 2 Ko. 4:4) Njo maana filme, vipindi vya televizyo, na mambo yenye kuwa ku Enternete vinakazia mambo yenye kupingana na kanuni za haki za Yehova! Shetani anajaribu kutudanganya kwa kutufanya tuwaze kama matendo machafu haiko mubaya, lakini ni yenye kufurahisha na hailete matokeo mabaya.—Soma Waefeso 5:6.

11. Namna gani mufano wa Angela unaonyesha kama tunapaswa kufuata mashauri ya hekima yenye kuwa katika Waefeso 5:7? (Ona pia picha.)

¹¹ Shetani anapenda tupitishe wakati pamoya na watu wenye watafanya ikuwe nguvu kwetu kuheshimia kanuni za Yehova. Njo maana Paulo alishauria hivi Waefeso: “Musishirikiane nao,” ni kusema, wale wenye kufanya mambo yenye Mungu anachukia. (Efe. 5:7) Tunapaswa kukumbuka kama tuko mu hatari zaidi kuliko Waefeso juu marafiki wetu haiko tu watu wenye tunakutana nao uso kwa uso, lakini pia wale wenye tunazungumuza nao ku site za kupashana habari. Angela, a mwenye anaishi mu Asia aliona namna site za kupashana habari ziko hatari sana. Anasema hivi: “Inaweza kuwa mutego wenye pole kwa pole unaweza kubadilisha namna yetu ya kufikiri. Kulifikia wakati wenye niliona kama haiko mubaya kufanya  ‘urafiki’ na watu wenye hawaheshimie kanuni za Biblia. Ku mwisho nilianza kuwaza kama ni sawa kuwa na maisha yenye haimufurahishe Yehova.” Jambo yenye kufurahisha ni kwamba wazee wenye upendo walimusaidia Angela afanye mabadiliko. Anasema hivi: “Sasa ninajaza mu akili yangu mambo ya kiroho kuliko kupitisha wakati ku site za kupashana habari.”

12. Nini njo itatusaidia tuendelee kuheshimia kanuni za Yehova za mambo yenye kuwa sawa na yenye kuwa makosa?

¹² Tunapaswa kupiganisha mawazo ya ulimwengu yenye kuonyesha kama haiko mubaya kuwa na mwenendo muchafu. Tunajua ile haiko kweli. (Efe. 4:​19, 20) Ni muzuri tujiulize hivi: ‘Wakati haiko lazima nipitishe wakati pamoya na wafanyakazi wenzangu, wanafunzi wenzangu, ao watu wengine wenye hawaheshimie kanuni za Yehova, ninajikaza kuepuka kufanya vile? Ninafuata kwa uhodari kanuni za Yehova hata kama wengine wanaweza kusema kama niko na musimamo mukali?’ Sawa vile 2 Timoteo 2:​20-22 inaonyesha, tunapaswa pia kuwa waangalifu wakati tuko tunachagua marafiki mu kutaniko. Tunakumbuka kama watu fulani wenye kuwa mu kutaniko hawatatusaidia kuendelea kuwa waaminifu mu utumishi wetu kwa Yehova.

MUTEMBEE “KAMA WATOTO WA MWANGAZA”

13. ‘Kuendelea kutembea kama watoto wa mwangaza’ maana yake nini? (Waefeso 5:​7-9)

¹³ Paulo aliambia Wakristo wa Efeso kama hawakupaswa tu kuepuka giza, lakini pia walipaswa ‘kuendelea kutembea kama watoto wa mwangaza.’ (Soma Waefeso 5:​7-9.) Ile inamaanisha nini? Kwa kifupi ile inamaanisha kujiendesha kama Wakristo wa kweli kila wakati. Njia moya ya kufanya vile ni kusoma na kujifunza kwa uangalifu Biblia na vichapo vyenye kutegemea Biblia. Pia, ni jambo ya maana kujifunza mufano na mafundisho ya Yesu Kristo, “mwangaza wa ulimwengu.”—Yoh. 8:12; Mez. 6:23.

14. Roho takatifu inaweza kutusaidia namna gani?

¹⁴ Tuko pia na lazima ya roho takatifu ya Mungu ili tuendelea kujiendesha “kama watoto wa mwangaza.” Juu ya nini? Juu ni nguvu sana kuendelea kuwa safi mu  huu ulimwengu wenye kujaa mwenendo muchafu. (1 Te. 4:​3-5, 7, 8) Roho takatifu inaweza kutusaidia tupiganishe mawazo ya ulimwengu, ni kusema filozofia ya ulimwengu na mawazo yenye kupingana na mawazo ya Mungu. Roho takatifu inaweza pia kutusaidia tuonyeshe “kila namna ya wema, na haki.”—Efe. 5:9.

15. Namna gani tunaweza kupata roho takatifu? (Waefeso 5:​19, 20)

¹⁵ Njia moya ya kupata roho takatifu ni kuomba Yehova atupatie ile roho. Yesu alisema kama Yehova anawapatia “roho yake takatifu wale wenye kumuomba.” (Lu. 11:13) Pia wakati tunamusifu Yehova pamoya ku mikutano, tunapata roho takatifu. (Soma Waefeso 5:​19, 20.) Utendaji wa roho takatifu mu maisha yetu utatusaidia kuishi mu njia yenye inamufurahisha Mungu.

16. Nini njo itatusaidia kukamata maamuzi ya hekima? (Waefeso 5:​10, 17)

¹⁶ Wakati tunataka kukamata maamuzi ya maana, ni muzuri tutafute kujua “mapenzi ya Yehova” na kisha tutende kulingana nayo. (Soma Waefeso 5:​10, 17.) Wakati tunapata kanuni ya Biblia yenye inahusu hali yetu, ni sawa vile tuko natafuta mawazo ya Yehova kuhusu ile jambo. Na wakati tunatumikisha ile kanuni, tutaweza kukamata maamuzi ya muzuri.

17. Namna gani tunaweza kutumia kwa hekima wakati wetu? (Waefeso 5:​15, 16) (Ona pia picha.)

¹⁷ Pia, Paulo alishauria Wakristo wa Efeso watumie kwa hekima wakati wao. (Soma Waefeso 5:​15, 16.) “Ule muovu,” adui yetu Shetani, anapenda tutumie wakati wetu wote ili kufuatilia mambo ya huu ulimwengu na tukose wakati wa kumutumikia Mungu. (1 Yo. 5:19) Inaweza kuwa mwepesi kwa Mukristo kutia pa nafasi ya kwanza vitu vya kimwili, elimu ya huu ulimwengu, ao kazi kuliko kutia utumishi wake kwa Yehova pa nafasi ya kwanza. Kama ile inatokea, inaweza kuonyesha kama ule Mukristo iko nachochewa na mawazo  ya ulimwengu. Kusema kweli, ile mambo haiko ya mubaya, lakini haipaswe kuwa pa nafasi ya kwanza mu maisha yetu. Ili kutembea “kama watoto wa mwangaza,” tunapaswa ‘kutumia muzuri zaidi wakati [wetu],’ ni kusema, kukazia akili mambo ya maana kabisa.

18. Donald alichukua hatua gani ili atumie muzuri wakati wake?

¹⁸ Tafuta njia za kumutumikia Yehova zaidi. Ni vile Donald, mwenye anaishi mu Afrika ya Kusini alifanya. Anasema hivi: “Nilichunguza hali yangu na nikamuomba Yehova anisaidie nifanye mengi zaidi mu kazi ya kuhubiri. Nilisali juu Yehova anisaidie nipate kazi yenye itanisaidia kuwa na wakati mingi ya kuhubiri. Kwa musaada wa Yehova, nilipata kazi yenye kufaa. Kisha miye na bibi yangu tukaanza pamoya utumishi wa wakati wote.”

19. Namna gani tunaweza kuendelea kutembea “kama watoto wa mwangaza”?

¹⁹ Bila shaka barua ya Paulo kwa Waefeso iliwasaidia waendelee kuwa waaminifu kwa Yehova. Ile mashauri yenye kuongozwa na roho ya Mungu inaweza kutusaidia pia. Sawa vile tuliona, inaweza kutusaidia kuchagua kwa hekima mambo ya kujifurahisha nayo na marafiki. Inaweza kutusaidia tuendelee kubakia mu mwangaza wa kweli kwa kuwa na programu ya muzuri ya kujifunza Biblia. Na inaonyesha namna roho takatifu ni ya maana sana juu inatusaidia kuonyesha sifa za muzuri. Kutumikisha mambo yenye Paulo aliandika, kunaweza kutusaidia kukamata maamuzi ya hekima, maamuzi yenye inapatana na mawazo ya Yehova. Kwa kufanya vile, tutaepuka giza ya huu ulimwengu na tutabakia mu mwangaza!