1. Ni mambo gani yenye ilishangaza Wababiloni kuhusu nabii Danieli?

 WAKATI nabii Danieli alikuwa angali kijana, Wababiloni walimufunga na kumupeleka mu muji wao wenye ulikuwa mbali na Yerusalemu. Lakini, Danieli alishangaza wale wenye walimufunga. Waliona “kile chenye [kinaonekana] kwa macho,” ni kusema, waliona kama Danieli “hakukuwa na kasoro yoyote, alikuwa na sura ya muzuri,” na kama alitoka mu familia yenye kuheshimiwa. (1 Sa. 16:7) Njo maana, Wababiloni walimuzoeza ili aanze kutumika mu nyumba ya Kifalme.​—Da. 1:3, 4, 6.

2. Yehova alimuona namna gani Danieli? (Ezekieli 14:14)

² Yehova alimupenda Danieli, hapana juu alikuwa na sura ya muzuri ao juu alikuwa na mapendeleo ya pekee, lakini ni juu alichagua kuwa mushikamanifu kwake. Kwa kweli, inawezekana Danieli alikuwa tu na miaka 20 hivi wakati Yehova alimuona kuwa mwenye haki, sawa vile Noa na Yobu, wanaume wenye walimutumikia kwa uaminifu kwa miaka mingi. (Mwa. 5:32; 6:9, 10; Yob. 42:16, 17; soma Ezekieli 14:14.) Na Yehova aliendelea kumupenda Danieli mu maisha yake yote yenye ilikuwa ya murefu na ya maana.​—Da. 10:11, 19.

3. Tutazungumuzia nini mu hii habari?

³ Mu hii habari, tutazungumuzia sifa mbili zenye Danieli alikuwa nazo zenye zilifanya Yehova amuone kuwa mutu wa maana. Kwanza, tutazungumuzia kila sifa na tutaona ni mu hali gani aliionyesha. Kisha, tutaona mambo yenye ilimusaidia aonyeshe zile sifa. Na ku mwisho, tutaona namna tunaweza kumuiga. Hata kama hii habari iliandikwa juu ya vijana, siye wote tunaweza kujifunza mambo fulani kupitia mufano wa Danieli.

4. Ni mu hali gani Danieli alionyesha uhodari? Leta mufano.

⁴ Watu wenye kuwa na uhodari wanaweza kuogopa wakati fulani, lakini hawaachake ile iwafanye wasiendelee kufanya mambo  ya muzuri. Danieli alikuwa kijana mwenye uhodari sana. Tuzungumuzie hali mbili mwenye alionyesha uhodari. Inawezekana hali ya kwanza ilitokea miaka mbili hivi kisha Wababiloni kuharibu Yerusalemu. Nebukadneza, Mufalme wa Babiloni alilota ndoto yenye ilimuogopesha kuhusu sanamu kubwa sana. Alisema kama ataua wanaume wote wenye hekima, kutia ndani Danieli kama wanashindwa kumuambia ndoto yake na kama wanashindwa kuifasiria. (Da. 2:3-5) Danieli alipaswa kutenda haraka, juu kama hangefanya vile, watu wengi wangekufa. Njo maana ‘aliingia na kumuomba mufalme amupatie wakati ili amufasirie mufalme maana yake.’ (Da. 2:16) Ile ilionyesha kama Danieli alikuwa na uhodari na imani. Juu ya nini tunasema vile? Juu mu Biblia hamuna andiko yenye inaonyesha kama Danieli alikuwaka nafasiria ndoto zamani. Aliomba marafiki wake wenye walikuwa na majina ya Wababiloni, ni kusema, Shadraki, Meshaki, na Abednego “wasali ili wapate rehema kutoka kwa Mungu wa mbinguni juu ya siri hiyo.” (Da. 2:18) Yehova alijibia sala zao. Kwa musaada wa Mungu, Danieli alifasiria ndoto ya Nebukadneza. Kwa kufanya vile, aliokoa uzima wake na wa marafiki wake.

5. Ni mu hali gani ingine yenye Danieli alionyesha uhodari?

⁵ Wakati fulani kisha Danieli kufasiria ndoto kuhusu ile sanamu kubwa sana, alijikuta mu hali ingine yenye ilimuomba aonyeshe uhodari. Nebukadneza alilota tena ndoto ingine ya kuogopesha. Alilota ndoto kuhusu muti mukubwa sana. Danieli alimufasiria kwa uhodari mufalme maana ya ile ndoto na alimuambia kama atakuwa mwenda-wazimu na hatakuwa tena mufalme kwa wakati fulani. (Da. 4:25) Ile ingefanya mufalme amuone Danieli kuwa adui yake na angefikia hata kumuua. Hata vile, Danieli alionyesha uhodari kwa kumufasiria mufalme ile ndoto.

6. Pengine ni mambo gani yenye ilimusaidia Danieli aonyeshe uhodari?

⁶ Pengine ni mambo gani yenye ilimusaidia Danieli aonyeshe uhodari mu maisha yake yote? Kwa kweli, wakati alikuwa kijana, Danieli alijifunza mambo fulani kupitia mufano wa mama yake na wa baba yake. Bila shaka wazazi wake walikuwa natii maagizo yenye Yehova alipatiaka wazazi Waisraeli na walikuwa namufundisha Sheria za Mungu. (Kum. 6:6-9) Danieli hakujua tu mambo ya musingi ya Sheria, sawa vile Amri Kumi, lakini alijua pia Sheria kuhusu vitu vyenye Mwisraeli alipaswa kula na vyenye  hakupaswa kula. b (Law. 11:4-8; Da. 1:8, 11-13) Danieli alijifunza pia historia ya watu wa Mungu na alijua mambo yenye iliwafikia wakati walishindwa kuishi kulingana na kanuni zake. (Da. 9:10, 11) Mambo yenye Danieli alijionea mu maisha yake ilimuhakikishia kama Yehova na malaika wake wenye nguvu walikuwa namutegemeza.​—Da. 2:19-24; 10:12, 18, 19.

7. Ni jambo gani ingine yenye ilimusaidia Danieli aonyeshe uhodari? (Ona pia picha.)

⁷ Danieli alijifunza mambo yenye manabii wa Mungu waliandika, kutia ndani maunabii ya Yeremia. Mambo yenye alijifunza njo ilimusaidia aelewe kama kulibakia wakati kidogo ili Wayahudi wenye walikuwa mu uhamisho mu Babiloni kwa wakati murefu, waachiliwe. (Da. 9:2) Kuona utimizo wa maunabii wenye kuwa mu Biblia, bila shaka kulifanya Danieli amutumainie Yehova zaidi. Na leo, wale wenye wanamutumainia sana Mungu wanaweza kuwa na uhodari sana. (Linganisha na Waroma 8:31, 32, 37-39.) Na jambo ya maana sana, Danieli alikuwa nasali kila mara kwa Baba yake wa mbinguni. (Da. 6:10) Alikuwa natubu zambi zake kwa Yehova na kumuambia namna alikuwa najisikia. Tena, alikuwa namuomba amusaidie. (Da. 9:4, 5, 19) Danieli alikuwa tu mutu sawa vile siye, njo maana hakuzaliwa na uhodari. Lakini, kujifunza, kusali, na kumutegemea Yehova njo mambo yenye ilimusaidia aonyeshe ile sifa.

8. Tunaweza kufanya nini juu ya kuonyesha uhodari?

⁸ Juu tuonyeshe uhodari, tunapaswa kufanya nini? Wazazi wetu wanaweza kutuambia tukuwe na uhodari, lakini hata kama wako na uhodari, ile haimaanishe kama na siye tutakuwa tu na ile sifa. Kuwa na uhodari ni sawa vile kujifunza jambo fulani ya mupya. Jambo moya yenye inaweza kusaidia mutu akuwe na ufundi kuhusu jambo yenye iko najifunza ni kuangalia kwa uangalifu mambo yenye mwalimu wake iko nafanya na kumuiga. Vilevile, tutakuwa na uhodari, kama tunaangalia kwa uangalifu namna wengine wako naonyesha ile sifa na kuwaiga. Kufikia hapa, tumejifunza nini kupitia mufano wa Danieli? Sawa vile yeye, tunapaswa kujua muzuri Neno ya Mungu. Tunapaswa kufanya urafiki wa karibu sana pamoya na Yehova kwa kuongea naye kila mara na kumuambia vile tuko najisikia kabisa. Na tunapaswa kumutumainia kwa kuwa hakika kama ataendelea kutusaidia. Kama tunafanya vile, wakati imani yetu itajaribiwa tutaonyesha uhodari.

9. Tutapata faida gani kama tunaonyesha uhodari?

⁹ Kama tunaonyesha uhodari, tutapata faida mingi. Tuzungumuzie mufano wa Ben. Alikuwaka ku masomo mu Alemanye kwenye kila mutu alikuwa naamini mageuzi na kuona kama mambo yenye Biblia inasema juu ya uumbaji ni ya uongo. Siku moya, Ben alipewa nafasi ya kupita mbele juu afasirie wanafunzi wenzake juu ya nini aliamini kama uzima uliumbwa. Alifasiria kwa uhodari mambo yenye aliamini. Matokeo ilikuwa nini? Anasema hivi: “Mwalimu wangu alinisikiliza kwa uangalifu wakati nilitumia habari fulani ili kutegemeza mambo yenye nilikuwa nasema, kisha alifanya kopi za ile habari na kupatia kila mwanafunzi kopi moya.” Wale wanafunzi walifanya nini? Ben anasema tena hivi: “Wengi kati yao walisikiliza mambo yenye nilikuwa nasema na walisema kama waliniona kuwa mutu mwenye anastahili kuheshimiwa.” Sawa vile mufano wa Ben unaonyesha, mara mingi watu wanaheshimiaka mutu mwenye kuwa na uhodari. Mutu mwenye uhodari anaweza pia kusaidia wengine wamujue Yehova. Bila shaka ni jambo ya maana kuonyesha uhodari.

10. Ushikamanifu njo nini?

¹⁰ Mu Biblia, neno ya Kiebrania yenye kutafsiriwa “ushikamanifu,” ao “upendo mushikamanifu” inaletaka wazo ya kuambatana kwa upendo na kwa moyo wote. Ile inatumiwaka mara mingi ili kufasiria upendo wenye Mungu anaonyeshaka watumishi wake. Ileile neno inatumiwaka pia ili kufasiria upendo wenye watumishi wa Mungu wanaonyeshanaka. (2 Sa. 9:6, 7) Ushikamanifu wetu unaweza kuwa nguvu zaidi kadiri wakati uko napita. Tuone namna mufano wa Danieli unahakikisha ile jambo.

11. Wakati Danieli alizeeka, alijikuta mu hali gani yenye ilimuomba aonyeshe ushikamanifu? (Ona picha ku jalada.)

¹¹ Danieli alijikuta mu hali mingi zenye zilimuomba aonyeshe ushikamanifu kwa Yehova. Lakini, jambo fulani ya nguvu sana ilitokea wakati alikuwa na miaka zaidi ya 90. Ile njo wakati Wamedi na Waajemi walikamata Babiloni na ile wakati Mufalme Dario njo alikuwa natawala ule muji. Maofisa wenye walikuwa namutumikia Mufalme Dario hawakumupenda Danieli na hawakuheshimia Mungu wake. Kwa hiyo, walifanya mupango wa kumuua. Waliambia mufalme atie sinyatire ku sheria yenye waliweka juu waone ikiwa Danieli atashikamana na Mungu wake ao kama atashikamana na mufalme. Juu ya kuonyesha kama alikuwa mushikamanifu kwa mufalme na juu ya kuepuka malipizi, Danieli alipaswa kuacha kusali kwa Yehova kwa siku 30. Kuliko kufanya vile, alichagua kuwa mushikamanifu kwa Yehova. Ile ilifanya wamutupe mu shimo ya simba. Lakini, Yehova alimuokoa kwa kufunga vinywa vya simba juu alikuwa mushikamanifu kwake. (Da. 6:12-15, 20-22) Tunaweza kufanya nini juu tuendelee kuwa washikamanifu kwa Yehova sawa vile Danieli?

12. Danieli alifanya nini juu aendelee kuwa mushikamanifu kwa Yehova?

¹² Sawa vile tuliona ku mwanzo, juu mutu akuwe mushikamanifu kwa Yehova anapaswa kumupenda sana. Danieli aliendelea kuwa mushikamanifu kwa Yehova, Baba yake wa mbinguni, juu alimupenda sana. Bila shaka, Danieli alifikia kuwa na ule upendo juu alikuwa napitisha wakati na iko nafikiria sifa za Yehova na namna anazionyeshaka. (Da. 9:4) Tena, Danieli alitafakari sana juu ya mambo ya muzuri yenye Yehova alikuwa alishamufanyia na yenye alifanyia watu wake, na alimushukuru juu ya ile.​—Da. 2:20-23; 9:15, 16.

13. (a) Vijana wetu wanajikutaka mu hali gani yenye inaomba waonyeshe ushikamanifu? Leta mufano. (Ona pia picha.) (b) Kulingana na video, unaweza kujibia namna gani wale wenye wanaulizaka kama Mashahidi wa Yehova wanaungaka mukono ngono kati ya wanaume na wanaume na wanamuke na wanamuke?

 ¹³ Sawa vile Danieli, vijana wetu wako naishi na watu wenye hawaheshimie Yehova na kanuni zake. Pengine watu wa vile hawapendake mutu yeyote mwenye anasema kama anamupenda Mungu. Wengine wanachokozaka hata vijana wetu kwa kuwaambia wasiendelee kuwa washikamanifu kwa Yehova. Kwa mufano, ona mambo yenye ilimufikia kijana mwanaume Graeme, mwenye anaishi Australia. Alijikuta mu hali ya nguvu wakati alikuwa ku masomo ya segondere. Mwalimu wao mwanamuke aliuliza hivi wanafunzi: Munaweza kufanya nini ikiwa rafiki fulani anawaambia kama anavutiwaka na wanaume wenzake ao wanamuke wenzake na hata kupenda kulala nao? Mwalimu wao aliwaambia kama wale wenye wanaona kuwa ni muzuri ule rafiki akuwe na maisha ya vile, wasimame hii ngambo; na wenye wanaona kama haiko muzuri ule rafiki akuwe na ile maisha, wasimame hii ngambo ingine. Graeme alisema hivi: “Wanafunzi wote walienda ngambo ya wale wenye wanaona kuwa ni muzuri ule rafiki akuwe na maisha ya vile, miye tu na Shahidi mwenzangu njo tulibakia ngambo yetu.” Jambo yenye ilitokea kisha ilijaribu imani ya Graeme, juu ilimuomba aonyeshe ikiwa atabakia mushikamanifu kwa Yehova ao hapana. Graeme anasema tena hivi: “Wanafunzi wengine na hata mwalimu wetu walianza kututukana saa yote yenye ilibakia mbele tutoke. Nilifanya yangu yote juu ya kutetea imani yangu kwa utulivu na usawaziko, lakini hawakusikiliza hata neno moya yenye nilisema.” Graeme alijisikia namna gani? Anamalizia kwa kusema hivi: “Sikufurahi wakati wanafunzi wenzangu walikuwa nanitukana, lakini nilifurahi sana juu nilibakia mushikamanifu kwa Yehova na juu nilitetea imani yangu.” c

14. Ni jambo gani moya yenye inaweza kutusaidia tuendelee kuwa washikamanifu kwa Yehova?

¹⁴ Sawa vile Danieli, kadiri tunamupenda Yehova zaidi, ni vile tutaendelea kuwa washikamanifu kwake. Tunakomalisha ule upendo wakati tunajifunza kuhusu sifa zake. Kwa mufano, tunaweza kujifunza kuhusu vitu vyenye alifanya. (Ro. 1:20) Juu umupende Yehova zaidi na kumuheshimia sana, unaweza kusoma habari za mufupi zenye kuwa mu sehemu “Kitu Hiki Kilijifanya Chenyewe?” ao kuangalia video mbalimbali. Unaweza pia kusoma habari zenye kuwa mu broshua Uhai Ulitokana na Muumba? na Vitu Vyenye Uzima Vilianza Namna Gani?​​—Maulizo 5 ya Kujiuliza. Ona mambo yenye dada kijana Esther wa mu Danmarke alisema kuhusu vile vichapo: “Zile broshua ziko na mawazo ya muzuri sana. Hazikuambie mambo yenye unapaswa kuamini; lakini zinakuonyesha tu kweli na zinakuacha weye peke ukamate uamuzi.” Ben, mwenye tulishazungumuzia, anasema hivi: “Habari zenye kuwa mu vile vichapo zilifanya imani yangu ikuwe nguvu sana. Zilinihakikishia kama Mungu njo aliumba uzima.” Kisha kujifunza zile habari, pengine utakubaliana na hii mambo yenye Biblia inasema: “Unastahili, Yehova Mungu wetu, kupokea utukufu na heshima na nguvu, kwa sababu uliumba vitu vyote.”​—Ufu. 4:11. d

15. Ni jambo gani ingine yenye inaweza kutusaidia tukuwe na urafiki wa nguvu pamoya na Yehova?

¹⁵ Jambo ingine yenye inaweza kutusaidia tumupende Yehova zaidi ni kwa kuchunguza kwa uangalifu maisha ya Mwana wake Yesu. Samira, dada kijana wa mu Alemanye alifanya vile. Anasema hivi: “Nilifikia kumujua Yehova zaidi kupitia Yesu.” Wakati alikuwa mutoto, Samira  alishindwa kuelewa kama Yehova anaweza kuwa rafiki yake na kama anamupendaka. Lakini, alielewa namna Yesu alikuwa najisikia. Anaongezea hivi: “Nilimupenda Yesu juu ilikuwa mwepesi kufanya naye urafiki na juu alikuwa napenda watoto.” Kadiri alijifunza juu ya Yesu, ni vile alifikia kumujua na kumupenda Yehova zaidi. Juu ya nini? Anasema tena hivi: “Pole kwa pole nilianza kuelewa kama Yesu alimuiga Baba yake kwa ukamili; wanafanana sana. Nilifikia kuelewa kama ile ni moya kati ya sababu zenye zilifanya Yehova amutume Yesu hapa ku dunia, ni kusema, asaidie wanadamu wafikie kumujua Yehova zaidi.” (Yoh. 14:9) Kama unapenda urafiki wako pamoya na Yehova ukuwe nguvu, hauone kama inaweza kuwa muzuri ukuwe najifunza mambo fulani juu ya Yesu? Kama unafanya vile, utamupenda Yehova zaidi na utakuwa mushikamanifu zaidi kwake.

16. Tutapata faida gani kama tunaendelea kuwa washikamanifu? (Zaburi 18:25; Mika 6:8)

¹⁶ Kama tuko washikamanifu kwa wengine, tutapata marafiki wa karibu na wenye kuwa washikamanifu kwetu. (Rut. 1:14-17) Zaidi ya ile, kama tuko washikamanifu kwa Yehova, tutakuwa wenye kutulia na wenye kutosheka. Juu ya nini? Juu Yehova anaahidi kuwa mushikamanifu kwa wale wenye kuwa washikamanifu kwake. (Soma Zaburi 18:25; Mika 6:8.) Waza kidogo: Muumbaji mwenye ni Mweza-Yote anaahidi kama ataendelea kutupenda hata kama tuko mavumbi! Na kama tunakuwa na urafiki wa nguvu pamoya naye, jaribu, upinzani, ao hata kifo haviwezi kututenganisha na upendo wake. (Da. 12:13; Lu. 20:37, 38; Ro. 8:38, 39) Kwa hiyo, tunaona kama ni jambo ya maana sana kumuiga Danieli na kuendelea kuwa washikamanifu kwa Yehova!

17-18. Ni mambo gani ingine yenye tunaweza kujifunza kupitia Danieli?

¹⁷ Mu hii habari, tumezungumuzia tu sifa mbili zenye Danieli alikuwa nazo. Lakini, kuko mambo ingine mingi yenye tunaweza kujifunza kupitia yeye. Kwa mufano, Yehova alimupatia Danieli maono mbalimbali na ndoto, na alimupatia uwezo wa kufasiria ujumbe mbalimbali wa unabii. Mingi kati ya ile maunabii ilishatimia. Ingine inazungumuzia habari juu ya mambo yenye itatokea yenye itagusa kila mutu ku dunia.

¹⁸ Mu habari yenye kufuata, tutazungumuzia maunabii mbili yenye Danieli aliandikaka. Tukuwe vijana ao wazee, kuelewa ile maunabii kutatusaidia kukamata maamuzi ya hekima kuanzia sasa. Ile maunabii inaweza kutusaidia pia tukuwe na uhodari zaidi na washikamanifu zaidi ili kujitayarisha kwa ajili ya mambo yenye itatokea hivi karibuni.