1, 2. Ni nani alitupatia zamiri, na sababu gani tunapaswa kumushukuru?

WAKATI Yehova Mungu aliumba wanadamu, aliwapatia uhuru wa kuchagua, ni kusema, uhuru wa kuchukua maamuzi. Ili kutusaidia kuchukua maamuzi mazuri, Yehova alitupatia kitu cha kutuongoza. Kitu hicho ni zamiri. Zamiri ni uwezo wenye kuwa ndani yetu wa kutusaidia kujua mema na mabaya. Ikiwa tunatumia vizuri zamiri yetu, inaweza kutusaidia kufanya mambo mema na kuepuka kufanya mambo mabaya. Yehova alitupatia zamiri ili kutuhakikishia kwamba anatupenda na anataka tuishi muzuri.

² Leo, watu fulani wanafanya mambo mema na kuepuka kufanya mambo mabaya hata kama hawajue kanuni za Biblia. (Soma Waroma 2:14, 15.) Sababu gani? Kwa sababu wako na zamiri. Zamiri inasaidia watu wengi kuepuka kufanya mambo mabaya. Wazia namna ulimwengu ungeharibika ikiwa wanadamu hawangekuwa na zamiri! Pengine tungesikia habari juu ya mambo mabaya zaidi kuliko ile yenye tunasikia leo. Tunamushukuru sana Yehova kwa sababu alipatia wanadamu zamiri!

3. Namna gani zamiri yetu inaweza kutusaidia katika kutaniko?

 ³ Watu wengi hawafikirie namna ya kuzoeza zamiri yao. Lakini, watu wa Yehova wanapenda zamiri yao itumike muzuri kwa sababu inaweza kuwasaidia sana kuendeleza umoja katika kutaniko. Tunapenda zamiri yetu itukumbushe kanuni za Biblia juu ya mambo yaliyo sawa na yaliyo makosa, na mema na mabaya. Hata hivyo, ili kuzoeza zamiri yetu na kuitumikisha, tunapaswa kufanya mengi zaidi kuliko tu kujifunza Biblia. Tunapenda kanuni za Mungu na tuko na imani kwamba ni zenye faida kwetu. Mutume Paulo aliandika hivi: ‘Lengo la amri hii ni upendo kutokana na moyo safi na kutokana na zamiri njema na kutokana na imani bila unafiki.’ (1 Timotheo 1:5) Ikiwa tunazoeza zamiri yetu na kuiacha ituongoze, hilo litakomalisha upendo na imani yetu kwa Yehova. Namna tunatumia zamiri yetu inaonyesha kwamba tuko na urafiki wa sana pamoja na Yehova, na kwamba tunapenda kabisa kumufurahisha. Pia, zamiri yetu inaonyesha kabisa sisi ni watu wa namna gani.

4. Namna gani tunaweza kuzoeza zamiri yetu?

⁴ Lakini, namna gani tunaweza kuzoeza zamiri yetu? Tunapaswa kujifunza Biblia kwa ukawaida, kufikiri sana juu ya mambo yenye tunasoma, na kumuomba Yehova atusaidie tutumikishe mambo yenye tumejifunza. Hilo linamaanisha kwamba tunapaswa kufanya mengi zaidi kuliko tu kujua sheria na ukweli wa mambo. Wakati tunajifunza Biblia, kusudi letu ni kumujua Yehova muzuri zaidi. Tunafikia kujua yeye ni Mutu wa namna gani, na mambo yenye anapenda na ile yenye anachukia. Wakati tunaendelea kujifunza mengi zaidi juu ya Yehova, zamiri yetu itakuwa tayari kabisa kutusaidia kutambua mambo yaliyo sawa na yaliyo makosa. Ikiwa tunaendelea kuzoeza zamiri yetu, tutaanza kuwa na maoni kama ya Yehova.

5. Tutazungumuzia nini katika habari hii?

⁵ Hata hivyo, tunaweza kujiuliza hivi: Namna gani zamiri yenye kuzoezwa muzuri inaweza kutusaidia wakati tunachukua maamuzi? Namna gani tunaweza kuheshimu zamiri ya Wakristo wenzetu? Na namna gani zamiri yetu inaweza kutuchochea kufanya mambo mema? Tuchunguze basi namna zamiri yenye kuzoezwa muzuri inaweza kutuongoza katika mambo haya: (1) mambo ya matunzo, (2) mambo ya kujifurahisha, na (3) kazi yetu ya kuhubiri.

6. Tunapaswa kuchukua maamuzi gani juu ya mambo ya matunzo?

⁶ Biblia inatuomba tuepuke mambo yenye inaweza kutuingiza katika hatari, na inatushauri tukuwe na usawaziko katika mambo kama vile kula na kunywa. (Methali 23:20; 2 Wakorintho 7:1) Wakati tunatii mashauri ya Biblia, hilo linaweza kusaidia afya yetu ikuwe muzuri. Lakini tunaendelea kugonjwa na kuzeeka. Kwa hiyo tunapaswa kuchukua maamuzi gani? Katika inchi fulani, watu wanatumia matunzo ya kienyeji ao ya kiganga. Ndugu na dada wanaandikia biro za tawi kwa  ukawaida ili kupata muongozo juu ya aina mbalimbali za matunzo. Wengi kati yao wanauliza hivi: “Je, Shahidi wa Yehova anaweza kukubali aina hii ya matunzo ao hapana?”

7. Ni nini inaweza kutusaidia kuchukua maamuzi juu ya matunzo yenye kutumia damu?

⁷ Hata kama ndugu na dada hawajue jambo la kufanya juu ya mambo ya matunzo, biro ya tawi ao wazee wa kutaniko hawana mamlaka ya kuwachukulia maamuzi. (Wagalatia 6:5) Hata hivyo, wazee wanaweza kutumia kanuni za Yehova ili kusaidia ndugu na dada wachukue maamuzi mazuri. Kwa mufano, Mungu ametutolea amri ya kujiepusha na damu. (Matendo 15:29) Amri hiyo inasaidia Mukristo aelewe vizuri kwamba anapaswa kuepuka matunzo yoyote yenye kutumia damu ao sehemu ine kubwa-kubwa za damu. Inaweza pia kuchochea zamiri ya Mukristo wakati anaamua ikiwa atakubali matunzo yenye kutumia sehemu ndogo-ndogo za damu, ni kusema, sehemu zenye kutokana na sehemu ine kubwa-kubwa za damu. * (Ona maelezo ya chini.) Ni kanuni gani zingine za Biblia zenye zinaweza kutusaidia kuchukua maamuzi mazuri juu ya mambo ya matunzo?

8. Namna gani andiko la Wafilipi 4:5 linaweza kutusaidia kuchukua maamuzi mazuri juu ya mambo ya matunzo?

⁸ Methali 14:15 inasema hivi: ‘Mutu asiye na uzoefu anaamini kila neno, lakini mutu mwerevu anazifikiria hatua zake.’ Inawezekana leo kuna magonjwa fulani yenye haina dawa. Kwa hiyo, tunapaswa kuwa waangalifu juu ya waganga wenye kusema kwamba wanatunza aina fulani ya magonjwa lakini matunzo hayo hailete matokeo yoyote. Mutume Paulo aliandika hivi: “Usawaziko wenu na ujulikane kwa watu wote.” (Wafilipi 4:5) Kuwa na usawaziko kutatusaidia tuhangaikie sana ibada ya Yehova kuliko kuhangaikia sana mambo ya matunzo. Ikiwa tunahangaikia sana mambo ya matunzo katika maisha yetu, tunaweza kuanza kujifikiria sana sisi wenyewe tu. (Wafilipi 2:4) Tunajua kwamba haiwezekane kuwa na afya kamilifu leo. Kwa hiyo, tuonyeshe kabisa kwamba jambo la maana sana katika maisha yetu ni kumutumikia Yehova.—Soma Wafilipi 1:10.

9. Namna gani andiko la Waroma 14:13, 19 linaweza kutusaidia wakati tunachukua maamuzi juu ya mambo ya matunzo, na ni nini inaweza kutia umoja wetu katika hatari?

 ⁹ Mukristo mwenye kuwa na usawaziko hatafute kukaza wengine wafanye mambo yenye yeye anaona kuwa ya muzuri zaidi. Katika inchi fulani, ndugu moja na bibi yake walikuwa wanachochea wengine watumie kwa ukawaida dawa ao aina fulani ya chakula cha pekee. Walichochea ndugu na dada fulani kufanya hivyo, lakini wengine walikataa. Ndugu na dada wengi walikasirika wakati waliona kwamba dawa ao chakula hicho haikuleta mabadiliko yoyote. Ndugu huyo na bibi yake walikuwa na uhuru wa kuamua ikiwa wangechagua kutumia wao wenyewe tu dawa ao chakula hicho. Hata hivyo, je, ilikuwa jambo la hekima kutia umoja wa kutaniko katika hatari kwa sababu tu ya mambo ya matunzo? Katika muji wa Roma wa zamani, Wakristo fulani walikuwa na maoni mbalimbali juu ya vyakula na sikukuu fulani. Mutume Paulo aliwatolea shauri gani? Aliwaambia hivi: ‘Mutu mumoja anahukumu [anaona] siku moja kuwa juu ya ingine; mutu mwingine anahukumu siku moja kuwa kama zingine zote; kila mutu na asadikishwe kikamili katika akili yake mwenyewe.’ Kwa hiyo, tuendelee kuwa waangalifu ili tusiwakwaze wengine.—Soma Waroma 14:5, 13, 15, 19, 20.

10. Sababu gani tunapaswa kuheshimu maamuzi ya wengine? (Ona picha kwenye mwanzo wa habari hii.)

¹⁰ Wakati fulani, tunaweza kukosa kuelewa sababu gani ndugu ao dada katika kutaniko anachukua uamuzi fulani juu ya mambo yake mwenyewe. Tutatenda namna gani? Hatupaswe kumuhukumu mbiombio ao kumukaza abadilishe mawazo yake. Pengine iko na lazima ya kuzoeza zaidi zamiri yake, ao pengine zamiri yake inaweza kukwazika haraka-haraka. (1 Wakorintho 8:11, 12) Ao, pengine sisi wenyewe hatujazoeza kabisa zamiri yetu. Kila mumoja wetu anapaswa kuchukua maamuzi yake mwenyewe juu ya mambo ya matunzo na mambo mengine, na kukubali matokeo ya maamuzi yake.

11, 12. Namna gani Biblia inatusaidia tuchague mambo ya kujifurahisha?

¹¹ Wakati Yehova alituumba, alitupatia uwezo wa kufurahia mambo ya kujifurahisha na kujisikia muzuri wakati tunajifurahisha. Mufalme Sulemani aliandika kwamba kuna “wakati wa kucheka” na “wakati wa kurukaruka [kucheza dansi].” (Mhubiri 3:4) Hata hivyo, mambo yote ya kujifurahisha haiko ya maana, haiwezi kutufanya tutulie ao kujisikia muzuri. Tunapaswa pia kuepuka kutumia wakati mwingi sana katika mambo ya kujifurahisha. Namna gani zamiri yetu inaweza kutusaidia tufurahie mambo ya kujifurahisha yenye Yehova anapenda na tujisikie muzuri?

¹² Biblia inatushauria tuepuke “matendo ya mwili.” Kwa mufano, uasherati, uchafu, mwenendo mubaya sana, ibada ya sanamu, mazoea ya kuzungumuza na mashetani, uadui, mabishano makali, wivu, hasira kali, magomvi, migawanyiko, migawanyiko ya kidini, kijicho, ulevi, karamu zenye makelele,  na mambo kama hayo. Mutume Paulo aliandika kwamba wale wenye kuzoea mambo kama hayo hawatariti Ufalme wa Mungu. (Wagalatia 5:19-21) Kwa hiyo, tunaweza kujiuliza hivi: ‘Zamiri yangu inanisaidia kuepuka michezo yoyote yenye jeuri, yenye kuchochea roho ya mashindano, ao yenye kuchochea watu wapende sana inchi yao? Zamiri yangu inanisaidia niepuke kuangalia filme fulani yenye kuonyesha pornografia ao yenye kuchochea uasherati, ulevi, ao mambo ya uchawi?’

13. Andiko la 1 Timotheo 4:8 na Methali 13:20 inatutolea mashauri gani juu ya mambo ya kujifurahisha?

¹³ Kanuni za Biblia zinaweza kutusaidia kuzoeza zamiri yetu juu ya mambo ya kujifurahisha. Kwa mufano, Biblia inasema kwamba ‘mazoezi ya mwili ni yenye faida kidogo.’ (1 Timotheo 4:8) Watu wengi wanaelewa kwamba kufanya mazoezi kwa ukawaida kunawasaidia wajisikie muzuri na wakuwe na afya nzuri. Lakini, tuseme nini ikiwa tunataka kufanya mazoezi pamoja na watu wengi? Je, tunaweza kufanya mazoezi na kila mutu? Methali 13:20 inatuambia hivi: “Anayetembea na watu wenye hekima atakuwa na hekima, lakini anayeshirikiana [anayefanya urafiki] na wajinga atapatwa na mabaya.” Kwa hiyo, wakati tunachagua mambo ya kujifurahisha ni jambo la maana tutumie zamiri yetu yenye kuzoezwa na Biblia.

14. Namna gani familia moja ilitumikisha andiko la Waroma 14:2-4?

¹⁴ Ndugu Christian na dada Daniela bibi yake, wako na binti wawili vijana. Ndugu Christian anasema hivi: “Wakati wa Ibada yetu ya Familia ya mangaribi, tulizungumuzia mambo ya kujifurahisha. Tulielewa kwamba mambo fulani ya kujifurahisha ni mazuri lakini mengine ni mabaya. Rafiki muzuri ni nani? Binti yetu mumoja alisema kwamba wakati wa mapumuziko kwenye masomo, vijana fulani Mashahidi wanafanya mambo yenye yeye anaona kuwa ni ya mubaya. Na vijana hao wanamuchochea afanye kama wao. Tulijifunza kwamba kila mutu iko na zamiri, na kwa hiyo, tunapaswa kuongozwa na zamiri hiyo wakati tunachagua mambo ya kujifurahisha, na watu wenye tutajifurahisha pamoja nao.”—Soma Waroma 14:2-4.

15. Namna gani andiko la Mathayo 6:33 linaweza kutusaidia wakati tunapanga kujifurahisha?

 ¹⁵ Unatumia muda gani katika mambo ya kujifurahisha? Je, unatia mikutano, mahubiri, na funzo la Biblia pa nafasi ya kwanza katika maisha yako, ao mambo ya kujifurahisha? Ni mambo gani yenye unaona kuwa ya lazima zaidi? Yesu alisema hivi: ‘Basi, muendelee kutafuta kwanza ufalme na uadilifu wake, nanyi mutaongezewa hivi vitu vingine vyote.’ (Mathayo 6:33) Wakati unaamua namna ya kutumia wakati wako, zamiri yako inakukumbusha shauri hilo la Yesu?

16. Namna gani zamiri yetu inatuchochea kuhubiri?

¹⁶ Zamiri yenye kuzoezwa na Biblia inatusaidia kuepuka kufanya mambo mabaya, lakini pia inatuchochea kufanya mambo mazuri. Njia moja ya kufanya mambo hayo mazuri ni kuhubiri nyumba kwa nyumba, na kuhubiria watu wenye tunakutana nao wakati hatukupanga kuhubiri. Mutume Paulo alifanya hivyo. Aliandika hivi: ‘Nimewekewa sharti [nimelazimishwa]. Kwa kweli, ole wangu mimi ikiwa sitangaze habari njema!’ (1 Wakorintho 9:16) Wakati tunamuiga mutume Paulo, tunakuwa na zamiri safi, kwa sababu tunajua kwamba tunafanya mambo mazuri. Pia, wakati tunahubiria wengine habari njema, mufano wetu muzuri unaweza kuwasaidia wakubali kweli. Mutume Paulo alisema hivi: ‘Kwa kufanya kweli ikuwe wazi tunajipendekeza kwa kila zamiri ya binadamu machoni pa Mungu.’—2 Wakorintho 4:2.

17. Namna gani dada moja kijana aliongozwa na zamiri yake yenye kuzoezwa na Biblia?

¹⁷ Wakati dada Jacqueline alikuwa na miaka 16, alijifunza mambo ya biolojia kwenye masomo. Lakini, wanafunzi walikuwa wanafundishwa mambo ya mageuzi. Anasema hivi: “Zamiri yangu haikuniruhusu nitoe maelezo mengi wakati huo, kama kawaida. Sikuunga mukono fundisho la mageuzi. Nilimuomba mwalimu ruhusa ya kumuelezea mambo yenye ninaamini. Nilishangaa kuona ananisikiliza kwa upole, na kunipatia nafasi ya kuelezea wanafunzi wenzangu mambo yenye ninaamini juu ya uumbaji.” Dada Jacqueline alifurahi sana kwa sababu alisikiliza zamiri yake yenye kuzoezwa na Biblia na aliacha zamiri hiyo imuongoze. Je, zamiri yako inakuchochea kufanya mambo mazuri?

18. Sababu gani tunapenda kuwa na zamiri yenye kuzoezwa muzuri na yenye tunaweza kutumainia?

¹⁸ Kusudi letu ni kuishi kupatana na kanuni na sheria za Yehova. Na zamiri yetu inaweza kutusaidia kufikia kusudi hilo. Tutazoeza zamiri yetu wakati tunajifunza kwa ukawaida Neno la Mungu, tunafikiri sana juu ya Neno hilo, na kutumikisha mambo yenye tunajifunza. Tukifanya hivyo, zawadi hiyo ya ajabu itakuwa kiongozi mwenye kutumainika katika maisha yetu ya Kikristo!