Je, Ulijua?
Sababu gani muji wa zamani wa Ninawi uliitwa ‘muji wa umwangaji wa damu’?
Ninawi ulikuwa muji mukubwa wa Utawala wa Asiria. Ulikuwa muji mukubwa uliokuwa na nyumba nzuri sana za kifalme na mahekalu, barabara kubwa, na kuta kubwa. Nahumu, nabii Muebrania aliuita muji huo ‘muji wa umwangaji wa damu.’—Nahumu 3:1.
Jina hilo lilikuwa lenye kufaa kabisa, kwa sababu michoro ya ukutani katika nyumba ya Senakeribu huko Ninawi inaonyesha jeuri ya watu wa Asiria. Muchoro mumoja unaonyesha mutesaji akikokota ulimi wa mufungwa aliyebanishwa kwenye udongo. Maandishi yanasifu kwamba wafungwa walikokotwa na kamba zilizofungiwa kwenye vyombo vilivyo kama ndoano ambavyo vilitoboa pua zao ao midomo yao. Wafungwa ambao walikuwa wakubwa wa jeshi walilazimishwa kuvaa shingoni mwao vichwa vya wafalme wao ambao walichinjwa.
Archibald Henry Sayce, mutu mwenye elimu ya historia ya Asiria, anaeleza matendo ya jeuri yaliyofanywa kisha kukamata muji fulani: “Marundo ya vichwa vya watu yalipamba njia ya yule aliyeshinda vita; vijana wanaume na vijana wanawake walichomwa wakiwa wazima ao kuteswa kwa njia nyingine kali; wanaume walitundikwa, kuchunwa ngozi wakiwa wazima, kutobolewa macho, ao kukatwa mikono na miguu, masikio na pua.”
Sababu gani Wayahudi walipaswa kujenga ukuta kando-kando ya dari la nyumba zao?
Mungu aliwaamuru Wayahudi hivi: ‘Ikiwa utajenga nyumba mupya, pia utafanya ukuta wa ukingoni kwa ajili ya dari lako, ili usiletee nyumba yako hatia ya damu kwa sababu mutu anaweza kuanguka kutoka hapo.’ (Kumbukumbu la Torati 22:8) Ukuta ulikuwa wa lazima kwa ajili ya usalama, kwa sababu nyakati za zamani familia za Wayahudi zilifanya mambo mengi kwenye dari za nyumba.
Nyumba nyingi za Waisraeli zilikuwa na dari tambarare. Nafasi ya juu ya nyumba palikuwa mahali pazuri ambapo watu walikaa ili kufichama jua, kuvuta hewa, ao kufanya kazi za nyumbani. Katika majira ya joto, palikuwa mahali pazuri pa kulala. (1 Samweli 9:26) Mulimaji angetumia nafasi hiyo ili kukausha mbegu zake mbele ya kuzisaga ao kukausha tini ao zabibu.—Yoshua 2:6.
Dari lilitumiwa pia kwa ajili ya ibada ya kweli na ibada ya sanamu. (Nehemia 8:16-18; Yeremia 19:13) Mutume Petro alipanda juu ya dari la nyumba saa sita ili kusali. (Matendo 10:9-16) Dari lililofunikwa na kivuli cha miti ya mizabibu ao majani ya miti ya ngazi, palikuwa mahali pazuri pa kupumuzikia.
Kitabu kimoja (The Land and the Book) kinasema kwamba nyumba za Waisraeli zilikuwa na ngazi za kupandia kwenye dari, “inje ya nyumba, lakini katika kiwanja.” Kwa hiyo, mwenye nyumba angeweza kutoka kwenye dari bila kuingia ndani ya nyumba. Hilo linatusaidia kuelewa maana ya onyo la Yesu kuhusu kuondoka haraka katika muji uliokuwa katika hatari. Alisema hivi: ‘Mutu aliye juu ya paa ya nyumba asishuke kuchukua mali kutoka katika nyumba yake.’—Mathayo 24:17.