Je, Ulijua?
Wakati wa Yesu, michango ilifanywa namna gani kwenye hekalu?
Hazina ya hekalu ilipatikana katika Uwanja wa Wanawake. Kitabu kimoja kinasema hivi: “Pande zote kulikuwa nguzo, na ndani, kwenye ukuta, kulikuwa masanduku kumi na tatu, ao tarumbeta,’ [ambamo] michango iliwekwa.” (The Temple—Its Ministry and Services)
Masanduku yaliitwa tarumbeta kwa sababu yalikuwa membamba upande wa juu na makubwa upande wa chini. Kila sanduku lilifanywa kwa ajili ya muchango wake, na feza zilizopatikana ndani ya masanduku hayo zilitumiwa kwa njia mbalimbali. Yesu alikuwa katika Uwanja huo wa Wanawake wakati aliona watu wengi wakitoa michango, na hata yule mujane maskini.—Luka 21:1, 2.
Masanduku mawili yaliwekwa kwa ajili ya kodi ya hekalu: sanduku moja kwa ajili ya mwaka wote na sanduku lingine kwa ajili ya mwaka uliopita. Sanduku la 3 mupaka la 7 liliwekwa ili kukusanya muchango wa feza zinazolingana na bei ya njiwa tetere, njiwa, mbao, uvumba, na beseni za zahabu. Ikiwa mutu alitayarisha feza ili kununua toleo fulani, na kisha ananunua toleo hilo kwa bei ya chini, alipaswa kuweka feza zilizobaki katika sanduku moja kati ya masanduku mengine. Sanduku la 8 liliwekwa kwa ajili ya feza zilizobaki wakati wa kununua munyama wa toleo la zambi. Sanduku la 9 mupaka la 12 liliwekwa ili kupokea feza zilizobaki wakati wa kununua wanyama kwa ajili ya matoleo ya hatia, ndege za zabihu, matoleo ya Wanaziri, na matoleo ya watu wa ukoma waliotakaswa. Sanduku la 13 liliwekwa kwa ajili ya michango ya kujipendea.
Luka, muandikaji wa Biblia, alieleza habari bila makosa?
Luka aliandika Injili inayoitwa kwa jina lake na kitabu cha Matendo ya Mitume. Luka anasema kwamba ‘alifuata kwa uangalifu mambo yote tangu mwanzo kwa usahihi,’ lakini watu fulani wenye elimu wameshakia namna alivyoeleza matukio. (Luka 1:3) Kwa hiyo, je, alieleza habari bila makosa?
Luka anazungumuzia habari za historia ambazo zinaweza kuchunguzwa ikiwa ni za kweli. Kwa mufano, anatumia majina mengi ya cheo kuhusu wakubwa wa raia wa Roma, mahakimu wa raia katika Filipi; watawala wa jiji katika Thesalonike; na wakuu wa sherehe katika Efeso. (Matendo 16:20; 17:6; 19:31) Luka anamuita Herode Antipa mutawala wa wilaya, na anamuita Sergio Paulo liwali wa Kipro.—Matendo 13:1, 7.
Namna Luka anatumia majina ya cheo ni yenye kuvutia kwa sababu ukubwa wa eneo la Roma ulipobadilika, cheo cha mutawala kilibadilika pia. Lakini Bruce Metzger, mutu mwenye elimu ya Biblia, anasema hivi: “Wakati kwa wakati maelezo hayo katika kitabu cha Matendo yanaonekana kuwa ya kweli kulingana na mahali na wakati unaozungumuziwa.” William Ramsay, mutu mwenye elimu, anamuita Luka “mwanahistoria wa hali ya juu.”